به گزارش «شیعه نیوز»، طلاق شیوه‌ای از ابراز نارضایتی اجتماعی و مشاجره بین دو شریک و درواقع، یکی از آسیب‌های اجتماعی جامعه است که علاوه بر نهاد خانواده، تمامی اقشار جامعه به‌نوعی درگیر عوارض سوء آن می‌شوند.
پژوهشگران، طلاق را همچون وقایعی مانند تولد، مرگ، از دست دادن شغل، ترفیع، نقل مکان و ازدواج، به‌عنوان یک حادثه پر دغدغه در زندگی به‌حساب می‌آورند. ازاین‌رو طلاق به‌عنوان یکی از منابع استرس‌زای مهم، می‌تواند ساخت‌های شناختی افراد را دچار اختلال کرده و آنان را در استفاده از شیوه‌های مقابله با استرس با انبوهی از مشکلات مواجه سازد.
به بیان متخصصان، طلاق به‌عنوان یک آسیب اجتماعی در سال‌های اخیر در ایران و دنیا افزایش یافته است و محققان علل مختلفی را برای آن ذکر می‌کنند. بر این اساس، اختلافات شدید اعتقادی، تربیت‌های متفاوت و خصوصیات شخصیتی ناسازگار، اغلب باعث برخوردها و تنش‌هایی می‌شود که به تعارض و درنهایت طلاق ختم می‌شود.
همچنین ازدواج زودهنگام با افزایش خطر ابتلا به طلاق در ارتباط است، چراکه ازدواج در سنین پایین، مشکلات اقتصادی، اجتماعی، شخصیتی، خانوادگی و حتی باروری را به همراه دارد. درنتیجه بسیاری از صاحب‌نظران معتقدند یکی از مهم‌ترین فاکتورها و پیش‌بینی کننده‌های وضعیت ازدواج، سن افراد است.
در این خصوص، محققانی از دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه آزاد اسلامی این شهر، دست به انجام پژوهشی زده‌اند که در آن عوامل مؤثر بر طلاق در ازدواج‌های زودهنگام در یک مطالعه کیفی نظام‌مند مورد بررسی واقع شده‌اند.
در این مطالعه، تعدادی از زنانی که زیر 18 سال ازدواج کرده و سپس جهت طلاق به دادگاه شهرستان کاشمر در استان خراسان رضوی مراجعه کرده بودند، مشارکت داشته‌اند. محققان برای جمع‌آوری داده‌ها از این افراد، از مصاحبه‌های عمیق و باز استفاده کردند و سپس داده‌های حاصله را مورد تجزیه‌وتحلیل آماری قرار دادند.
نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که عوامل و زمینه‌هایی چون سن نامناسب، ازدواج از روی اجبار، عدم درک نقش زن و مرد، تفاوت شخصیتی و فرهنگی، مهارت ارتباطی و اجتماعی ناکارآمد، مسائل اقتصادی، دخالت اطرافیان، نبود شبکه حمایتی، انتظارات غیرواقعی از همسر، برآورده نشدن نیازها، سردرگمی هویت، هیجانات منفی و عدم ابراز هیجانات، الگوی ارتباط منفی والدین، آشفتگی خانوادگی، تفاوت فاحش بین زوجین ازلحاظ تحصیلی، ظاهری، خانوادگی و شخصیتی درکنار دلبستگی ناایمن و عدم انعطاف روان‌شناختی، تعارض و طلاق را در چنین ازدواج‌هایی تسریع می‌کند.
در این خصوص، سید علی کیمیایی، دانشیار گروه روانشناسی مشاوره و تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد و همکارانش می‌گویند: «در بعد مفهوم خانوادگی، از عوامل مربوط به طلاق در این پژوهش می‌توان به نداشتن الگوی مناسب زوجین در خانواده مبدأ، سنت‌ها و مذهب، عدم صمیمیت و همدلی، عدم تاب‌آوری و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی، عدم شناخت درست از خود و جنس مخالف و نگاه سطحی و گاهی رؤیایی به ازدواج اشاره کرد».
آن‌ها ادامه می‌دهند: «در بعد مفهوم شخصیتی، سن پایین در هنگام ازدواج یکی از دلایل اصلی طلاق در این پژوهش بود، مخصوصاً زمانی که ازدواج یا از روی اجبار یا مصلحت‌اندیشی باشد. تبیینی که برای این یافته می‌توان در نظر گرفت این است که افراد در سنین پایین هنوز فرایند هویت‌یابی را طی نکرده‌اند و تصویر روشنی نسبت به آنچه از ازدواج، همسر و زندگی زناشویی می‌خواهند ندارند و یا اگر دارند امکان تغییر آن بسیار زیاد است».
از دیگر نتایج به‌دست‌آمده در این پژوهش می‌توان به این موضوع اشاره کرد که «در بعد مفهوم اجتماعی، عوامل دیگری که ازدواج در سن پایین را مخاطره‌آمیز می‌سازند، عدم آمادگی و پختگی لازم برای ازدواج و عدم وجود مهارت‌های لازم برای زندگی زناشویی است. شاید درگذشته مهارت‌های زیادی برای ورود به زندگی زناشویی لازم نبود و افراد خیلی سریع‌تر و در سنین پایین‌تر به این مهارت‌ها می‌رسیدند و حتی فرآیند هویت‌یابی خیلی سریع‌تر اتفاق می‌افتاد. ولی امروزه با پیشرفت تکنولوژی و افزایش انتظارات همسران از رابطه زناشویی و ازدواج، افراد به مهارت‌های بسیاری برای ورود به رابطه زناشویی نیاز دارند».
کیمیایی و همکارانش به‌عنوان مجریان این تحقیق معتقدند: «در بعد مفهوم اقتصادی نیز از نگاه پژوهش‌گر با توجه به همه این موارد، جامعه ایران سرشار از استرس‌های گوناگون است و یا زمینه‌ساز استرس است. از یک‌سو استرس‌ها و فشارهای اقتصادی و از دیگر سو فشاری که به افراد جامعه به دلیل عبور از سنت به مدرنیته و در پی آن تغییرات گسترده‌ای که در نهادها و هنجارهای مختلف اجتماعی – اقتصادی به وجود می‌آید و منجر به تغییر در نهاد خانواده و هنجارهای آن می‌شود، موجب بروز اشکالاتی در زندگی زوج‌ها می‌شود».
محققان فوق در نتیجه‌گیری از پژوهش جالب‌توجه خود آورده‌اند: «با توجه به نتایج حاصله، به نظر می‌رسد بهره‌مندی زوجین از مشاوره قبل از طلاق و آگاهی و شناخت از خود و جنس مخالف و همچنین تصمیم‌گیری مسئولانه و بالغانه می‌تواند نقش مهمی در موفقیت ازدواج آن‌ها داشته باشد».
این یافته‌های علمی پژوهشی را مجله «تحقیقات علوم رفتاری» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی خدمات بهداشتی درمانی استان اصفهان منتشر کرده است.
