شیعه نیوز:
پرسش
زیارت عاشورا را – با توجه به معنایش- می‌خواندم، که این سؤال مرا به خود مشغول کرد. "اَللَّهُمَّ اِنَّ هذا یَوْمٌ تَبَرَّکَتْ بِهِ بَنُو اُمَیَّةَ وَ ابْنُ آکِلَةِ الْاَکْبادِ اللَّعینُ ابْنُ اللَّعینِ عَلى لِسانِکَ وَ لِسانِ نَبِیِّکَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فى کُلِّ مَوْطِنٍ وَ مَوْقِفٍ وَقَفَ فیهِ نَبِیُّکَ صَلّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ" آیا پیامبر در هر منزل و مسکن که توقف داشت معاویة بن ابی سفیان و پسر و پدرش (یزید و ابوسفیان) را لساناً لعن می‌نمود؟ ضمناًً لسان خدا یعنی چه؟
پاسخ اجمالی
مراد از زبان الاهی، همان کلام الاهی است که توسط خداوند به سوی بندگانش إلقاء می شود.
وقتی حضرت ابراهیم ( علیه السلام )، حضرت موسی ( علیه السلام ) و حضرت عیسی ( علیه السلام ) از سرزمین کربلا می گذشتند، حادثه ای برای هر یک اتفاق افتاد که پس از سؤال و جواب بین آن ها و خداوند رحمان، خداوند می فرماید: قاتل حسین ( علیه السلام ) ملعون اهل آسمان و زمین است، در این جا هر یک از انبیاء ذکر شده، بر یزید لعنت می فرستند.
پیامبر اسلام ( صلی الله علیه و آله و سلم ) نیز در موارد متعدد بر یزد لعنت فرستاد و لعن آن حضرت در هر جایگاه و مکانی، به معنای تأکید و کثرت لعن، بر یزید است. و نیز لعن های عام قرآن کریم شامل معاویة بن ابی سفیان و پسر و پدرش (یزید و ابوسفیان( است.
پاسخ تفصیلی
ظاهرا مراد از عبارت "ابن آکلة الاکباد و اللعین بن اللعین" معاویه است؛ زیرا:
الف: مادرش هند، لقب "جگر خوار" را پس از شهادت حمزه سید الشهداء، از آن خود کرد.[1]
ب: لقب، اللعین بن اللعین، یکی از القاب چندین گانه معاویه است[2].
اما با توجه به عبارت "ذا یوم تبرکت به بنو امیة" که اسم اشاره "ذا"، به روز عاشورا اشاره دارد بعید نیست که منظور از "ابن آکلة الاکباد و اللعین بن اللعین"، یزید باشد.
با بیان این مقدمه به اصل سؤال می پردازیم: بدیهی است که مراد از زبان الاهی، همان کلام الاهی است که توسط خداوند به سوی بندگانش إلقاء می شود[3] اما با توجه به این که همه انسان ها، این شایستگی را ندارند که مخاطب ذات حق تعالی قرار گیرند، نوعا پیام های خود را از طریق انبیاء ( علیه السلام ) و کتاب هایی که بر آن ها، نازل کرده است، به بشر ابلاغ می کند که در خصوص ابلاغ لعن خدا بر یزید به صور متعددی بیان شده است از جمله توسط انبیا ( علیه السلام ) و قرآن کریم صورت گرفته است که در لعن از طریق انبیاء ( علیه السلام ) به صورت مشخص نام یزید ذکر شده است ولی در لعن از طریق قرآن کریم[4] به صورت کلی ذکر گردیده که شامل یزید هم می شود. قابل ذکر است که لعن توسط خداوند به معناى دور کردن آنان از رحمت الاهی است[5].
لعن یزید توسط پیامبران ( علیه السلام )
یزید بن معاویه توسط پیامبران بزرگ مورد لعن و نفرین قرار گرفته است از جمله توسط پیامبران اولی العزم که ما در این جا به یک روایت بسنده می کنیم:
روزی حضرت ابراهیم ( علیه السلام ) از سرزمین کربلا عبور می کرد که در آن جا، از اسب بر زمین افتاد و سر مبارک او زخمی شد، حضرت استغفار کرد و عرضه داشت: بار خدایا! چه گناهی از من سر زده است؟ جبرئیل به سوی او فرود آمد و گفت: هیچ گناهی از تو سر نزده است ولی این جا فرزند آخرین پیامبر و جانشین او کشته می شود و خون تو برای همدردی با او ریخته شد. حضرت پرسید: قاتل او کیست؟ وی گفت: شخصی است که اهل آسمان ها و زمین او را لعنت می فرستند. سپس آن حضرت دست هایش را بلند کرد و بر یزید بسیار لعنت فرستاد[6].
لعن یزید توسط پیامبر اسلام ( صلی الله علیه و آله و سلم )
پیامبر اسلام ( صلی الله علیه و آله و سلم ) در یکی از سفرها، در نقطه ای از مسیرش ایستاد و فرمود: "انا لله و انا الیه راجعون"، و اشک از دیدگان حضرت سرازیر شد، مردم از علت آن جویا شدند، حضرت فرمود: اکنون جبرئیل مرا از نقطه ای در کنار شط فرات خبر داد که کربلا نام دارد و فرزندم حسین در آن سرزمین کشته می شود. عرض شد! یا رسول الله! چه کسی او را می کشد، فرمود: مردی به نام یزید که خدایش لعنت کند...[7].
صفیه دختر عبد المطلب می گوید: وقتی حسین متولد شد، من او را به پیامبر دادم و پیغمبر زبان خود را در دهان وی گذاشت و حسین زبان را مکید و... پیغمبر میان دو چشم وی را بوسید، آن گاه او را به من داد و گفت: ای فرزندم خداوند لعنت کند قومی را که قاتلان تو هستند. صفیه می گوید: عرض کردم، پدر و مادر من فدای تو باد. چه کسی او را می کشد؟ فرمود: بازمانده ای از گروه یاغیان و سرکشان بنی امیة (لعنهم الله)[8].
در آیاتی از قرآن، عناوینی مورد لعن قرار گرفتند که بنابر روایاتی از شیعه و سنی، یکی از مصادیق بارز آن عناوین، بنی امیه اند و یزید نیز از بنی امیه است:
شجره ملعونه: در سوره اسراء آیه 60 در خصوص این که این خواب چه بوده است و درخت ملعون در آیه چه کسانی هستند، اقوالی مطرح شده است[9]. گروهی از تفاسیر شیعه و سنی، می گویند: خوابی را که رسول خدا دیده، خواب میمون هایی بود که بر منبر نبی خاتم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) جست و خیز می کردند و درخت ملعون، هم همان بنی امیه هستند که یکی پس از دیگری بر تخت خلافت پیامبر اسلام می نشینند.[10]
شجره خبیثه[11] (درخت خبیث) همان اعتقاد به کفر و شرک است که رشد و معنویتی ندارد و ریشه ای در زمین حقیقت ندارد که امام باقر ( علیه السلام ) فرمود: این درخت حکایت حال بنی امیه است.[12]
کسانی که خدا و رسولش را مورد اذیت قرار دهند، مورد لعن در دنیا و آخرت اند.[13] و بنابر روایت شیعه و سنی هر کس اهل بیت ( علیه السلام ) را مورد اذیت قرار بدهد، خدا و رسولش را مورد اذیت قرار داده است.[14]
کسانی که نعمت الاهی را ناسپاسی کنند، قوم خویش را به نیستی و نابودی کشاندند، و به همان جهنم می رسانند که بد قرار گاهی است.[15] بنابر روایت شیعه و سنی اینان دو قوم از قریش؛ یعنی بنی امیه و بنی مخزوم هستند.[16]
بنابر روایت شیعه و سنی، بنی امیه از فضایل شب قدر محرومند و در عوض آن به غصب هزار ماه حکومت گذرای دنیوی دل خوش داشتند[17].
در قرآن کریم عناوین زیادی مورد لعن قرار گرفته است؛ مانند: لعن بر ظالمین[18]، کافرین[19]، کسی که به عمد مؤمنی را بکشد[20] و ...[21] که بر یزید قابل تطبیق است.[22]
با نگاهی و لو گذرا و سطحی به جنایات یزید و چگونگی شهادت سید الشهدا و همراهان او و با در نظر گرفتن جایگاه امام حسین ( علیه السلام ) و مقام وراثت او نسبت به همه انبیای الاهی، می توان این مطلب را بیان کرد که موردی از موارد لعن قرآنی نیست که یزید جزء ملعونین مسلم آن نباشد.
زشتی و پلیدی کار یزید به گونه ای بود که در تاریخ بشریت، پس از شیطان، هیچ کس همانند او مورد لعن قرار نگرفت، کسی که بنابر روایات، همه موجودات دریایی، صحرایی، و هوایی و ... او را مورد لعن قرار دادند.
اما این که لعن در هر جایگاه و مکانی، به چه معناست باید گفت که:
[1] ابن اثیر، أسد الغابة، ج 7، ص 281؛ النزاع و التخاصم، ص 49، ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج 2، ص 251 و ...؛ به نقل از کتاب مدرسه عشق، ص 381، مجید حیدری فر، چاپ زائر قم، و کتاب بررسی و تحلیلی پیرامون زیارت عاشورا، ص 242، حسن اسدی، ناشر آدینه سبز.
[2] امینی، الغدیر، ج 10، ص 83 و 156 و 158 به نقل از مدرسه عشق، ص 385.
[3] گاهى از طریق نزول فرشته وحى، و گاهى از طریق الهام به قلب، و گاهى از طریق شنیدن صدا، به این ترتیب که خداوند امواج صوتى را در فضا و اجسام مىآفریده و از این طریق با پیامبرش صحبت مىکرده از کسانى که این امتیاز را به روشنى داشته اند، موسى بن عمران ( علیه السلام ) بود که گاهى امواج صوتى را از لابلاى" شجره وادى ایمن" و گاهى در کوه" طور" مىشنید، و لذا لقب کلیم اللَّه به موسى داده شده. نک: مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج 4، ص 212، ناشر، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1374 ش، چاپ اول.
[4] از آن جایی که قرآن یک کتاب هدایت ابدی است، مطالبی را که بیان می دارد به صورت کلی است و الا اگر بخواهد جزئیات را بیان کند تنها ذکر ملعونین در تاریخ بشری چندین جلد خواهد بود و در این جا، چون انبیاء و اوصیاء از مفسران کلام الاهی به حساب می آیند، موارد و مصادیق شاخص عناوین کلی قرآنی را بیان می دارند.
[5] طباطبایی، محمد حسین، ترجمه المیزان، ج 16، ص 521، مترجم، موسوى همدانى، سید محمد باقر،ناشر، دفتر انتشارات اسلامى جامعه، مدرسین حوزه علمیه قم، قم، 1374 ش، چاپ پنجم.
[6] بحار الانوار، ج 58، ص 243 و 245، نقل از مدرسه عشق، ص 281.
[7] اللهوف فی قتلی الطفوف، ص 16، سید بن طاووس، نقل از مدرسه عشق، ص 284.
[8] بحار الانوار، ج 43، ص 243، المکتبة الاسلامیة، نقل از همان، ص 246.
[9] المیزان، ج 13، ص 136، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
[10] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 12، ص 171، چاپ نوزدهم، ناشر دارالکتب الاسلامیه؛ فخر الرازی، تفسیر کبیر، ج 2، ص 237؛ تفسیر قرطبی، ج 6، و 3902.
[11] ابراهیم، 26.
[12] نور الثقلین، ج 2، ص 538، به نقل از تفسیر نمونه، ج 12، ص 174.
[13] احزاب، 57.
[14] صحیح بخاری، ج 3، ح 3509، ح 3541 و 1361 و 1370، ابوعبدالله محمد بن اسماعیل بخاری، دار ابن کثیر، چاپ پنجم، دمشق. نقل از بررسی و تحلیل از زیارات عاشورا، ص 113.
[15] ابراهیم، 29 – 28.
[16] امام ثعلبی، ابواسحاق احمد، الکشف و البیان، ج 5، ص 319، دار احیاء التراث العربی، نقل از همان، ص 134، سمرقندی، ابونصر محمد بن مسعود بن عیاشی سلمی، التفسیر، ج 2، ص 229 به نقل از همان.
[17] سنن ترمذی، ج 5، باب تفسیر القرآن، رقم، 3350، ابوعیسی محمد بن عیسی بن سوره، دارالکتب الاسلامیه، تفسیر الکبیر، فخر رازی، ج 32، ص 31، دار احیاء التراث العربی، نقل از همان، ص 135.
[18] اعراف، 44، هود، 18، غافر، 52.
[19] احزاب، 64، مائده، 78، بقره، 89.
[20] نساء، 93.
[21] بقره، 89؛ بقره، 159؛ نور، 23
[22] نک: بحار، ج 43، ص 243، بحار ج 44 و 250، نقل از مدرسه عشق، ص 409.
[23] بررسی و تحلیل از زیارت عاشورا، ص 246.
T
