به گزارش «شیعه نیوز»، پدیده و گرایش سلفی-تکفیری یکی از نحله‌های با سابقه چند سده در تاریخ جهان اسلام است. این گرایش همواره رشد و بهبود وضعیت جهان اسلام را با مشکلاتی مواجه کرده است. یکی از نمودهای بیرونی سلفی-تکفیری، داعش بوده که امروزه تقریبا از میان رفته است. اما بررسی آینده پیش روی این گرایش به منظور جلوگیری از تکرار حوادث مشابه اهیمت و ضرورت زیادی دارد.
دکتر رضا خراسانی استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی و محمد میرعبدلی کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی با عنایت به ضرورت آینده‌پژوهی سلفیان تکفیری، چشم‌انداز حیات گروه‌های تکفیری در دوره پساداعش را در قالب سناریوهای مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار داده‌اند.
آنان نتایج آینده‌پژوهی خود را در قالب مقاله‌ای با عنوان «آینده‌پژوهی جریان‌های سلفی-تکفیری در دوره پساداعش» تدوین نمودند. فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام این مقاله را در شماره بهار 98 چاپ و منتشر کرده است.
نویسندگان در مباحث مقدماتی به دو ویژگی برای جریان داعش در میان دیگر جریان‌های افراطی و سلفی-تکفیری اشاره می‌کنند. یک وجه تمایز حملات تروریستی سلفی تکفیری معاصر، در بین المللی شدن اقدامات گروه اخیر است. در حالی که در گذشته اقدامات تروریستی تنها یک کشور خاص را در بر می‌گرفت. وجه تمایز دیگر این است که در گذشته اکثر گروه‌های سلفی رادیکال از روش‌های نرم‌تر و مسالمت‌آمیزتری استفاده می‌کردند اما در دهه‌های اخیر گروه‌های سلفی تکفیری رادیکال تر شده و از اقدامات خشونت آمیزتری استفاده می‌کنند.
بدنه اصلی مقاله، ساختار منظم و منطقی دارد که به شرح زیر است:
1. روش پژوهش
1-1. آینده پژوهی
1-2. سناریو نویسی
2. شناخت سلفیان تکفیری
3. گروه‌های سلفی تکفیری و سناریوهای پیش‌رو در عصر پساداعش
الف. آینده مطلوب:
- در نظر خود جریان سلفی تکفیری: احیای خلافت در سراسر جهان
- در نظر مخالفان: نابودی کامل گرایش سلفی تکفیری
ب. آینده‌های ممکن:
- سناریوی دولت‌سازی در کشورهای اسلامی: پیشران‌ها و سد کننده‌ها
- سناریوی ادغام گروه‌های سلفی تکفیری با یکدیگر: پیشران ها و سد کننده‌ها
- سناریوی پذیرش دموکراسی؛ بدیلِ موقت آرمان خلافت: پیشران‌ها و سدکننده‌ها
ج. آینده محتمل (بررسی آینده‌های ممکن و سپس برگزیدن یکی از آنها به عنوان آینده ای که از احتمال وقوع بیشتری برخوردار است.)
روش پژوهشگران در بخش‌های مختلف این تحقیق براساس سناریونویسی است که یکی از روش‌های مهم آینده‌پژوهی محسوب می‌شود. سناریو ابزاری برای تحلیل سیاست ها و شناخت شرایط، تهدیدات، فرصت‌ها، نیازها و ارزش‌های برتر آینده است.
بخش شناخت سلفیان تکفیری همانند بخش روش تحقیق، در واقع از بخش‌های مقدماتی این مقاله است.
نویسندگان دو ویژگی سلفی و تکفیری را در شناساندن این گروه مد نظر قرار داده‌اند. به توضیح آنان، سلفیه کسانی هستند که خود را از نظر تبعیت مطلق از قرآن و حدیث، پیرو سلف صالح می‌دانند. سلف صالح عبارت است از سه نسل اول مسلمانان یعنی صحابه، تابعین، و تابعین تابعین. تکفیری‌های سلفی، پیروان تمام ادیان و مذاهب از جمله همه مسلمانان و باز به ویژه شیعیان را غیر خودی، کافر و مهدور الدم می‌دانند.
نویسندگان در بخش تحلیل آینده مطلوب در نگاه مخالفان به نکته جالب و کلیدی اشاره کرده و می‌گویند: «می‌توان گفت تمام افرادی که سلفی-تکفیری نیستند، خواهان اضمحلال این نوع از گروه‌ها هستند. هرچند تعدای از کشورها برای دستیابی به مقاصد خویش از برخی گروه‌های تکفیری حمایت به عمل می‌آورند و از آنها استفاده ابزاری می‌کنند، اما در نهایت، هیچ‌گاه خواهان قدرت بی حد و مرز آنها نیستند چرا که آنها نیز در لیست دشمنان گروه‌های تکفیری قرار دارند؛ چه به عنوان دشمن دور و چه به عنوان دشمن نزدیک.»
جامعه آماری و منابع تحقیق محققان در این مقاله محدود به یک نوع داده نیست، آنان از منابع کتابخانه‌ای منابع اینترنتی به روز، منابع بومی و اسلامی، منابع غربی و استشراقی و اخبار روزمره جریان‌های سلفی-تکفیری بهره برده‌اند. استنادات متناسب و به‌جای ایشان در تحلیل و سناریونویسی هر بخش سبب قوت و تقویت احتمال آن سناریو می‌شود. از این رو هنگامی که سناریوی منتخب را به عنوان «آینده محتمل» آورده‌اند، ارزش علمی و احتمال وقوع آن نزد خواننده تقویت می‌شود. با این حال به این نکته تذکر داده‌اند که به دلیل چند بُعدی بودن فعالیت‌های گروه‌های سلفی-تکفیری و به دلیل انعطاف‌پذیری بالای آنها و متغیرهای فراوانی که که بر نحوه اقدامات و فعالیت‌های آنان تاثیرگذار است، تعیین یکی از آینده‌های ممکن مذکور به عنوان آینده محتمل چندان قابل پذیرش نخواهد بود. بنابر این در تعیین آینده محتمل گروه‌های سلفی-تکفیری بهتر است ترکیبی از آینده‌ها در نظر گرفته شود.
به نظر می‌رسد جذاب ترین بخش مقاله، بخش سناریوی ترکیبی آینده محتمل جریان‌های سلفی-تکفیری پساداعش باشد. به نظر نویسندگان، گرایش سلفی تکفیری، با عنایت به آرمان تشکیل خلافت، اولا برای تشکیل خلافت تلاش می‌کند.
در صورت عدم موفقیت، با روش‌های مختلفی مانند تقویت منابع مالی، ادغام گروه‌های مختلف خود، تبلیغات رسانه‌ای، انجام حملات چریکی در خاورمیانه، استفاده از حملات شبکه‌ای و استراتژی «گرگ تنها» در کشورهای غربی و برخی فعالیت‌های دموکراتیک موقت، برای ادامه حیات خود اقدام خواهد کرد.
