پرسش
آیا «بیت الاحزان» در بقیع قرار دارد؟ آیا در احادیث اهل سنت اشاره‌ای به بیت الاحزان شده است؟
پاسخ اجمالی
پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) به حضرت زهرا( سلام الله علیها ) که تنها فرزند باقی مانده ایشان بود، علاقه خاصی داشته و رابطه‌ای صمیمی میان آنها برقرار بود که به همین دلیل، اندوه حضرت زهرا( سلام الله علیها ) برای از دست دادن پدرشان، مضاعف می‌شد.
علاوه بر این، بعد از رحلت پیامبر اسلام، شرایط به گونه‌ای پیش رفت که بی‌احترامی‌ها و بی‌عدالتی‌هایی نسبت به اهل بیت، بویژه حضرت زهرا( سلام الله علیها ) روا داشته شد.[1]
مجموع اینها سبب شد که فقدان پدر برای فرزند بسیار سنگین آید و به دنبال آن، عزاداری فاطمه( سلام الله علیها ) بسیار زیاد و عرفاً بیش از حد طبیعی شود.
بنابر آنچه در برخی منابع اسلامی آمده؛ گریه و عزاداری فاطمه( علیه السلام ) در خانه موجب اعتراض برخی شده و به دنبال آن امام علی( علیه السلام ) اتاقی در بقیع آماده کرد و فاطمه( سلام الله علیها ) برای عزاداری به آن‌جا می‌رفت. این نقل چنین است:
«بزرگان اهل مدينه اجتماع كرده و به حضور حضرت على( علیه السلام ) آمدند و گفتند: اى ابو الحسن! فاطمه شب و روز گريه می‌كند و هيچ‌كدام از ما علاوه بر آنکه روزها در طلب معیشتیم، شبهنگام نیز خواب خوشی نداریم.
ما از تو می‌خواهیم كه به فاطمه بگویی يا شب گريه كند و يا روز.
آن‌حضرت فرمود: مانعى ندارد و سپس اين موضوع را با فاطمه( سلام الله علیها ) در ميان نهاد، ولى دریافت كه آن‌حضرت از گريه آرام نمی‌گیرد.
با اين حال، فاطمه( سلام الله علیها ) گفت: اى ابو الحسن! من، چندان در ميان اين مردم زندگی نخواهم كرد و به زودى از ميان آنان خواهم رفت
على جان! به خداوند سوگند من شب و روز از گريه آرام نخواهم گرفت تا اين‌كه به پدرم ملحق شوم.
حضرت علی( علیه السلام ) فرمود: باشد، هر طور كه ميل دارى انجام بده.
على( علیه السلام ) بعد از آن، اتاقى در بقیع که خارج از شهر مدينه بود براى حضرت فاطمه ساخت كه آن‌را «بيت الاحزان» می‌گفتند.
صبحگاهان، فاطمه، حسن و حسين را برداشته و به بقيع می‌رفت و تا شبانگاه مشغول گريه بود و چون شب فرا می‌رسيد حضرت امير( علیه السلام ) فاطمه را به منزل باز می‌گردانيد.
حضرت فاطمه پس از فوت پدر بزرگوارش مدت بيست و هفت روز اين برنامه را انجام می‌داد، آن‌گاه مريض شد».[2]
با جست‌وجو در منابع روایی اهل سنت، مطلبی درباره «بیت الاحزان» در این منابع مشاهده نشد.
[1]. ر.ک: «شهادت حضرت فاطمه( سلام الله علیها ) در منابع اهل سنت»، سؤال 5256؛ «عکس العمل امام علی( علیه السلام )در حادثه هجوم به منزل آن‌حضرت»، سؤال 578.
[2]. «وَ اجْتَمَعَ شُيُوخُ أَهْلِ الْمَدِينَةِ وَ أَقْبَلُوا إِلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع فَقَالُوا لَهُ يَا أَبَا الْحَسَنِ إِنَّ فَاطِمَةَ ع تَبْكِي اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ فَلَا أَحَدٌ مِنَّا يَتَهَنَّأُ بِالنَّوْمِ فِي اللَّيْلِ عَلَى فُرُشِنَا وَ لَا بِالنَّهَارِ لَنَا قَرَارٌ عَلَى أَشْغَالِنَا وَ طَلَبِ مَعَايِشِنَا وَ إِنَّا نُخْبِرُكَ أَنْ تَسْأَلَهَا إِمَّا أَنْ تَبْكِيَ لَيْلًا أَوْ نَهَاراً فَقَالَ ع حُبّاً وَ كَرَامَةً فَأَقْبَلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع حَتَّى دَخَلَ عَلَى فَاطِمَةَ ع وَ هِيَ لَا تُفِيقُ مِنَ الْبُكَاءِ وَ لَا يَنْفَعُ فِيهَا الْعَزَاءُ فَلَمَّا رَأَتْهُ سَكَنَتْ هُنَيْئَةً لَهُ فَقَالَ لَهَا يَا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ ص إِنَّ شُيُوخَ الْمَدِينَةِ يَسْأَلُونِّي أَنْ أَسْأَلَكِ إِمَّا أَنْ تَبْكِينَ أَبَاكِ لَيْلًا وَ إِمَّا نَهَاراً فَقَالَتْ يَا أَبَا الْحَسَنِ مَا أَقَلَّ مَكْثِي بَيْنَهُمْ وَ مَا أَقْرَبَ مَغِيبِي مِنْ بَيْنِ أَظْهُرِهِمْ فَوَ اللَّهِ لَا أَسْكُتُ لَيْلًا وَ لَا نَهَاراً أَوْ أَلْحَقَ بِأَبِي رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ لَهَا عَلِيٌّ ع افْعَلِي يَا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ مَا بَدَا لَكِ ثُمَّ إِنَّهُ بَنَى لَهَا بَيْتاً فِي الْبَقِيعِ نَازِحاً عَنِ الْمَدِينَةِ يُسَمَّى بَيْتَ الْأَحْزَانِ وَ كَانَتْ إِذَا أَصْبَحَتْ قَدَّمَتِ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ ع أَمَامَهَا وَ خَرَجَتْ إِلَى الْبَقِيعِ بَاكِيَةً فَلَا تَزَالُ بَيْنَ الْقُبُورِ بَاكِيَةً فَإِذَا جَاءَ اللَّيْلُ أَقْبَلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع إِلَيْهَا وَ سَاقَهَا بَيْنَ يَدَيْهِ إِلَى مَنْزِلِهَا وَ لَمْ تَزَلْ عَلَى ذَلِكَ إِلَى أَنْ مَضَى لَهَا بَعْدَ مَوْتِ أَبِيهَا سَبْعَةٌ وَ عِشْرُونَ يَوْما»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 43، ص 177، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق؛ جزائری، نعمت الله، ریاض الأبرار فی مناقب الأئمة الأطهار، ج 1، ص 62، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، چاپ اول، 1427ق؛ و نیز ر.ک: قضاعی، محمد بن سلامة، شرح فارسی شهاب الأخبار (کلمات قصار پیامبر خاتم ص)، محقق و مصحح: حسینی أرموی (محدث)، جلالالدین، ص 287 – 288، تهران، مزکز انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول، 1361ش.
T
