به گزارش «شیعه نیوز»، رشد پدیده مهاجرت و سوق یافتن جوانان به سمت آن، اگر چه مساله ای بغرنج و پردغدغه در جهان به شمار می رود اما نباید فراموش کرد که چراغ سبز نشان دادن و افزایش کشش جوانان به سمت این پدیده نه چندان نوظهور، در بسیاری از موارد ریشه در کانون خانواده و جامعه دارد.
چندماهی است که کابوس های شبانه خواب از چشمانش برداشته و لحظه های آن روز شوم دقیقه ای از ذهن او دور نمی شود. روزی که سودای مهاجرت به امید یافتن مدینه فاضله و تحقق رویای کامله به هر قیمتی، گوش شنوایی برای شنیدن توصیه های والدین باقی نگذاشت و در کشتی شکسته قاچاقچیان، خود را به تلاطم اقیانوسی سپرد که هر جزری از آن، مدی بر رویاهایش کشید.
خوشحال از سفر بود اما غافل از این که سفری بی پایان همراه با چشمانی کبود و بدنی پر زخم و خراش در انتظار اوست. روزی که قاچاقچیان مروت را خورده و بی رحمی را قی کردند و علاوه بر این که حسابی او را مورد ضرب و شتم قرار دادند، تمام پول و مدارک او را به تاراج بردند.
کار به جایی رسید که در کشور غریب، افسردگی و فکر به خودکشی گریبانش را گرفت و والدین برای رهایی او از این وضعیت دوره اش کردند و به امید درمان، مطب های روانپزشک و مشاوره را پیمودند. اما دیگر سقف رویاها فروریخته و تجربه ای تلخ سراسر زندگی او را همراهی خواهد کرد، تجربه ای که شاید با اندک توجهی از سوی والدین و کاستن شکاف نسلی هرگز اتفاق نمی افتاد.
مهاجرتی سخت که رو به گسترش نهاده و بنا بر آخرین آمار اعلام شده از سوی مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد در تهران، تعداد مهاجران بین‌المللی در سال ۲۰۱۹ به ۲۷۲ میلیون نفر رسیده و ۵۱ میلیون نفر نسبت به سال ۲۰۱۰ افزایش داشته است. طبق این برآورد، در حال حاضر مهاجران بین‌المللی ۳.۵ درصد جمعیت جهانی را تشکیل می‌دهند که این عدد در سال ۲۰۰۰ حدود ۲.۸ درصد بود.
رهایی از فشار زندگی به هر قیمتی
در مورد سبب شناسی این پدیده، روانشناسان و جامعه شناسان متفق القول باور دارند که در سایه گسست نسلی میان اعضای خانواده، برخوردهای احساسی، بیکاری و حرف و حدیث دیگران، جوانان پا به دنیای ناشناخته ای می گذارند که با خراب شدن پل های پشت سرشان، بازگشتی ندارند و در نهایت غرق امواج ناملایمات و جزر و مدهای مهاجرت از نوع قاچاق می شوند.
موضوعی که حسن بهرامنی روانشناس بالینی در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا به آن اشاره کرد و یادآور شد: یکی از نکاتی که امروزه بیش از همیشه در جامعه باب شده، بحث نارضایتی اجتماعی است؛ به این معنا که با توجه به تغییر و دگرگونی شکل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی غالب جامعه، نارضایتی فراوانی به دلیل نبود ثبات ایجاد شده است. همین نبود ثبات باعث می شود که افراد برای ایجاد آن به هر عملی دست بزنند.
وی افزود: نسل جوان ما به جای این که با تحمل بیشتر و فکر بهتر به امور نگاه کنند، افرادی احساسی و هیجانی شده اند.
این روانشناس تاکید کرد: این قشر از جامعه، حوصله تحمل سختی مسیر رسیدن به موفقیت را ندارند در نتیجه برای این که به ثبات، تعادل و آرزوهای بر بادرفته برسند، در موقعیتی خود را قرار می دهند که سریعتر به آرزوها برسند. مضاف بر این که وضعیت خانواده ها در جامعه به سویی پیش می رود که کمتر می توانند آرزوهای فرزندان را برآورده کنند. برای همین جوانان تصمیم می گیرند که خود برای رفع آرزوها اقدام کنند. این فاکتورها برای قاچاقچیانی که فقط منافع اقتصادی برایشان مهم است، بهترین وسیله برای جذب نوجوانان و جوانان است.
وی گفت: افزایش بیکاری، سرخوردگی جوانان بعد از ادامه تحصیل و نداشتن شغل و درآمد مناسب، باعث می شود که به گروه ها و ترفندهای فریبنده آنان مبنی بر گذراندن دوره های آموزشی آرایشگری و سپس شغل و حقوق مناسب، مسکن و اقامت و امثالهم جذب شوند و به این شکل به دام می افتند. اما خبر بد این که بعضی از این جوانان آگاهانه در این راه قدم می گذارند و به طور کامل می دانند چه اتفاقی در انتظار آنان است.
اغواگری شبکه های اجتماعی را جدی بگیریم
سرعت و شتاب جوامع در مسیر توسعه یافتگی با فناوری های نوین هم موضوع دیگری است که علاوه بر این که نسل امروز را از عقاید و نسل گذشته دور نگه داشته، بلکه والدین را از همراهی و همگامی با فرزندان بازداشته است. بر همین اساس، فرزندان برای دوری از تنهایی و گریز از نگاه های سنگین والدین، به گروه هایی پناه می برند که جز وعده و وعید و سوءاستفاده، چیز دیگری در انتظار آنان نیست.
در این میان، مدینه فاضله ساختن خارج از کشور، در شبکه های اجتماعی هم عامل تمایل به خفت و خواری افتادن برای خروج از کشور و در دام گروه های تبهکار اسیر شدن است.
بهرامنی در این باره توضیح داد: عمده ساختار فکری جامعه امروز ما را شبکه های اجتماعی می سازد یعنی طرح واره هایی که در اذهان در حال اتفاق افتادن است بیشتر نشات گرفته از شبکه هایی است که معمولا ایده و تفکرشان فانتزی ها و زیبایی هایی است که بدون کمترین دردسر و مشکل حاصل خواهد شد.
وی افزود: درواقع این شبکه ها، آرمانی را که یک نوجوان یا جوان انتظار دارد در طول زندگی به دست بیاورد، تصویرسازی و راه های رسیدن به آن را هم ترویج می کنند و نوجوانانی که به دلیل عدم صبوری دنبال راه های میانبر می گردند، این کوتاه ترین راه ها را انتخاب می کنند تا بیشترین نتیجه را به دست بیاورند.
آموزش مهارت های زندگی راهکاری برای کاهش مهاجرت
این روانشناس بالینی در ادامه گفت و گو، درباره راهکار کاهش شوق جوانان به فضای برون مرزی گفت: به دلیل این که نتوانستیم تفاوت میان نسلی را درست بشناسیم و در جهت درست و سازنده از آن استفاده کنیم، تعارض میان نسلی به وجود آمده که باعث شکاف میان نسلی در وهله اول و گسست نسلی در مراحل بعدی شده است.
وی ادامه داد: برای جلوگیری از این روند، آموزش مهارت های زندگی به ویژه مهارت ارتباطی و «نه» گفتن، مهارت استقلال داشتن به والدین و فرزندان الزامی است. همچنین والدین باید به شرایط روحی روانی فرزندان توجه کنند تا در دام قاچاقچیان و اغواگران نیافتند.
بهرامنی، تقویت بنیاد و انسجام، افزایش توانمندی، افزایش نقش فرزندان در خانواده ها و در اختیار گذاشتن امنیت و آرامشی را که یک نوجوان نیاز دارد، از جمله مسئولیت های دولتمردان عنوان کرد و گفت: در کنار این امر، بررسی و کنترل شبکه های مجازی و کانال هایی که این جذابیت ها را ایجاد می کنند هم باید در اولویت قرار گیرد یعنی رصد و پایش مجموعه ای که این تجارت را انجام می دهد.
وی درباره راهکار تقویت ثبات اجتماعی در جامعه هم خاطرنشان کرد: به لحاظ اجتماعی هم، ایجاد فضای امن مناسب برای نسل جدید الزامی است. یکی از نیازهای جوانان در کنار اشتغال، نیاز به شادی و نشاط اجتماعی است تا احساس نکنند تمام امیدهایش در داخل کشور از بین رفته است و شاهد شکاف و گسست نسلی و اتفاق هایی همچون خروج غیرقانونی نباشیم.
