شیعه نیوز:
پرسش
1. آیا روایت زیر در کتب معتبر شیعی موجود می‌باشد؟ 2. سلسله راویان حدیث را لطفاً ذکر نمایید. 3. آیا این رویت از سند محکمی و معتبر برخوردار می‌باشد؟ امام صادق( علیه السلام ) فرمودند: «فَلَمّا طالَ عَلى بَنی إسرائیلَ العَذابُ، ضَجّوا و بَکَوا إلَى اللهِ أربَعینَ صَباحاً، فَأَوحَى اللهُ إلى موسى و هارونَ أن یُخَلِّصَهم مِن فِرعَونَ، فَحَطَّ عَنهُم سَبعینَ و مِئَةَ سَنَةٍ. قالَ: و قالَ أبو عَبدِ اللهِ( علیه السلام ): هکَذا أنتُم لَو فَعَلتُم لَفَرَّجَ اللهُ عَنّا، فَأَمّا إذا لَم تَکونوا فَإِنَّ الأَمرَ یَنتَهی إلى مُنتَهاهُ».
پاسخ اجمالی
با توجه به آیات و روایات گوناگون، اصل این موضوع پذیرفته است که هرچه دعا بیشتر و خالصانه‌تر باشد، ممکن است در زمان زودتری مورد اجابت قرار گیرد، اما در مورد آنچه در پرسش آمده نیز روایت ویژه‌ای داریم که به بررسی آن خواهیم پرداخت:
در تفسیر عیّاشى - به نقل از فضل بن ابی قرّه- چنین آمده است: امام صادق( علیه السلام )فرمود: «خداوند به ابراهیم وحى کرد که به زودى، فرزندى برایت به دنیا می‌آید. آن‌را به ساره گفت. وى گفت: "من با این کهنسالى، بچّه می‌زایم؟!".[1] خداوند به ابراهیم وحى فرستاد که ساره به زودى بچّه‌دار می‌شود؛ امّا چون در سخنم تردید نمود، نوادگانش چهارصد سال به سختى دجار خواهند شد.»
سپس امام ششم ادامه داد: «هنگامى که سختى بنى اسرائیل به درازا کشید، آنان چهل روز به گریه و ناله پرداختند که به دنبال آن، خداوند به موسى وحى کرد که آنان را از چنگ فرعون برهاند و اینگونه بود که صد و هفتاد سال از عذابشان کاسته شد. شما شیعیان نیز اگر اینگونه رفتار کنید، خداوند گره از کارتان می‌گشاید؛ امّا اگر بی‌تفاوت باشید، از مقدار زمانی که باید درگیر این مشکل باشید کاسته نخواهد شد».[2]
البته این روایت مرسل بوده و با سلسله سند نقل نشده است، بلکه تنها نام آخرین راوی این روایت «فضل بن ابی قرّه» در نقل عیّاشی وجود دارد که برخی از علمای رجال او را نیز ضعیف می‌دانند.[3] اما برخی دیگر، فضل بن ابی قرّه را به جهت این‌که روایات زیاد دیگری در کتب اربعه داشته و نیز در اسناد تفسیر قمی است، ثقه و مورد اطمینان ارزیابی می‌کنند.[4]
به هر حال؛ محتوای این حدیث، مشکلی را از جهت مبانی اعتقادی ایجاد نمی‌کند و مخالف آموزه‌های دینی نیست.
این حدیث در مورد دعا براى گشایش در امور زندگی و تعجیل در ظهور امام زمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) است. برخی از بزرگان دین در توضیح این روایت گفته‌اند: «آنچه از روایات به دست می‌آید، ظاهراً این است که وقت ظهور امام زمان( علیه السلام ) از امور بَدائیّه است که امکان پیش‌وپس افتادنش هست، بنابراین، شاید جلو افتادن آن به جدّیت و اهتمام اهل ایمان در دعا کردن براى تعجیل فرج آن‌حضرت مشروط باشد. دلیل بر آن همین حدیث است...».[5]
بر پایه این روایت، تعجیل در فرج متناسب با دعای افرادی است که در عذاب و بحران به سر می‌برند و اگر آنان احساس مشکلی نکرده و دست به دعا برندارند، خداوند آنان را در همان وضعیت رها خواهد کرد. همچنین اگر مؤمنان مشتاقانه و متضرعانه دست به دعا بردارند، ممکن است زمان غیبت امام مهدی( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) کاهش یابد.
[1]. هود، 72.
[2]. عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق: رسولی محلاتی، هاشم، ج 2، ص 154، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق.
[3]. حلى، حسن بن یوسف، رجال العلامة الحلی، ص 246، قم، الشریف الرضی، چاپ دوم، 1402ق؛ مازندرانى حائرى، محمد بن اسماعیل، منتهى المقال فی أحوال الرجال، ج 5، ص 193، قم، مؤسسة آل البیت( علیه السلام )، چاپ اول، 1416ق.
[4]. خویى، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، ج 14، ص 300، بی‌جا، بى‌نا، 1413 ق.
[5]. اصفهانى، محمد تقى، مکیال المکارم فی فوائد الدعاء للقائم( علیه السلام )، ج 1، ص 378 – 379، قم، مؤسسة الإمام المهدی( علیه السلام )، چاپ پنجم، 1428ق.
T
