پرسش
منظور خدا در آیه ی 91 سوره ی حجر، چیست؟ آیا نسخی از قرآن هم جعلی منتشر شده بود؟
پاسخ اجمالی
واژه ی «الْمُقْتَسِمِینَ» که در این آیه شریفه آمده به معنای تقسیم و تجزیه کنندگان است و اما این که شأن نزول این آیه چیست و در حق چه کسانی نازل شده است در تفاسیر چند احتمال بیان شده است: 1. سران کفّار که نیروهایى را در ایام حج بر سر جادهها و ورودىهاى مکّه تقسیم مىکردند، تا به مسافران بگویند که شخصى به نام محمّد ادّعاهایى دارد، مبادا به سخنان او گوش فرا دهید و حضرت را کاهن، ساحر و مجنون معرّفى مىکردند. 2. گروهى که قرآن را در میان خود تقسیم کردند، تا هر یک مشابه بخشى از قرآن را بیاورند. 3. کسانى که به بخشى از قرآن عمل و بخشى را رها مىکردند. 4. طائفهاى از قریش بودند که قرآن را پاره پاره کرده عدهاى گفتند سحر است، عدهاى دیگر گفتند افسانههاى گذشتگان است، جمعى گفتند ساختگى است. 5. برخى گفتهاند: یهودیان و مسیحیان پیش از اسلاماند که در دین دچار تفرقه گردیدند و فرقه فرقه شدند، هر گروهى به آنچه داشتند شادمان بودند و مراد از قرآن کتاب آسمانى است.
بنابر این روشن شد که منظور خداوند در آیه ی 91 سوره حجر وجود یا انتشار نسخه هایی جعلی از قرآن نیست.
پاسخ تفصیلی
خداوند در آیات 89 تا 91 سوره ی حجر به پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) دستور داده و فرموده است: در برابر افراد بى ایمان محکم بایست و صریحا بگو من انذار کننده ی آشکارم.[1] بگو: من به شما اعلام خطر مى کنم زیرا که خدا فرموده عذابى بر شما فرو مى فرستم آنگونه که بر تقسیم کنندگان فرستادم.[2] همان تقسیم کنندگانى که آیات الهى را تجزیه کردند.[3]
واژه ی «الْمُقْتَسِمِینَ» که در این آیه شریفه آمده به معنای تقسیم و تجزیه کنندگان است و اما این که شأن نزول این آیه چیست و در حق چه کسانی نازل شده است در تفاسیر چند احتمال بیان شده است:
در مورد احتمال پنجم این توضیح لازم است که برنامه هاى الهى بدون شک عموما حافظ منافع همه انسانهاست ولى در ظاهر و نظر ابتدائى معمولا بعضى مطابق میل ما، و بعضى بر خلاف میل ما است، و اینجاست که مؤمنان راستین از مدعیان دروغین شناخته مى شوند، گروه اول همه را در بست مى پذیرند حتى آنجا که ظاهرا به سود آنها نیست و مى گویند: همه از ناحیه خدا است،[7] و هیچگونه تجزیه و تقسیم و تبعیض در میان احکام الهى قائل نیستند.
اما آنها که دلهاى بیمارى دارند و حتى مى خواهند دین و حکم خدا را به خدمت منافع خویش گیرند، تنها آن قسمتى را مى پذیرند که به سود آنهاست و بقیه را پشت سر مى افکنند، آنها آیات قرآن و حتى گاهى یک آیه را تجزیه مى کنند، بخشى را که در مسیر تمایل خود مى بینند قبول کرده ، و بخش دیگر را کنار مى گذارند.
این افتخار نیست که همچون بعضى از اقوام گذشته نغمه ی «نؤمن ببعض و نکفر ببعض»[8] ساز کنیم چرا که همه ی دنیا پرستان همین کار را مى کنند، آن چه معیار شناخت پیروان حق از طرفداران باطل است، همان تسلیم در مقابل آن بخش از فرمان ها است که با تمایلات و هوسها و منافع ظاهرى ما هماهنگ نیست، این جاست که سره از ناسره، و مؤمن از منافق، شناخته مى شود.[9]
بنابر این روشن شد که منظور خداوند در آیه ی 91 سوره ی حجر وجود یا انتشار نسخه هایی جعلی از قرآن نیست.
توصیه ما اینست که در مواجهه با آیاتی که دچار تردید می شوید و یا مفهوم آن را بدرستی نمی توانید تحلیل کنید به تفاسیر معتبر قرآنی مراجعه کنید نظیر:
[1] قل انى انا النذیر المبین، حجر، 89.
[2] کما انزلنا على المقتسمین، همان، آیه ی 90.
[3] الذین جعلوا القرآن عضین، همان، آیه ی91.
[4] تفسیر نور، ج6، ص: 356.
[5] ترجمه ی تفسیر المیزان، ج12، ص286.
[6] تفسیر هدایت، ج5، ص 401.
[7] کل من عند ربنا، آل عمران، 7.
[8] نساء، 150.
[9] تفسیر نمونه، تفسیر و نکات آیات 85 الی 91 سوره ی حجر.
آیات مرتبط
سوره الحجر (90) : كَمَا أَنْزَلْنَا عَلَى الْمُقْتَسِمِينَ
سوره الحجر (91) : الَّذِينَ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضِينَ
T
