" لِنَجْعَلَهَا لَکُمْ تَذْکِرَةً وَ تَعِیهَآ أُذُنٌ وَ عِیةٌ "
" تا آن را [ مایه ی ] تذكّرى براى شما قرار گردانیم و گوشهاى شنوا آن را دریابند و بفهمند "
( سوره حاقه / 12 )
تا کنون حدیث " انا مدینة العلم و علی بابها و ... " را بارها شنیده اید ؛ اما جالب است بدانید این مفهوم در قرآن هم به شکلی دیگر آمده است . به نظر شما برای جانشینی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم ، کسی بهتر از شخصی که تمام علوم وحی الهی را در کنار پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آموخته است و قرآن نیز اعلام نموده که او هرگز آنها را از یاد نخواهد برد وجود دارد ؟
در تاریخ دمشق به نقل از بریده اَسلَمی آمده است :
" پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به علی علیه السلام فرمود :
" خداوند به من دستور داده که تو را به خود ، نزدیک کنم و از خود دور نسازم و به تو آموزش دهم تا نگهدار دانش گردی ، و بر خداوند است که تو را نگهدار دانش سازد "
و این یه نازل شد :
" وَ تَعِیهَآ أُذُنٌ وَ عِیةٌ " و گوشی شنوا ، آن را نگه دارد . " [ 1 ]
محمد بن العباس :
" روى ثلاثین حدیثا ، عن الخاص و العام ، منها :
" ما رواه عن محمد بن سهل القطان ، عن أحمد بن عمر الدهقان ، عن محمد بن كثیر ، عن الحارث بن حصیرة ، عن أبی داود ، عن أبی بریدة ، قال :
" قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم :
" إنی سألت الله ربی أن یجعل لعلی أذنا واعیة " ، فقیل لی :
" قد فعل ذلك به . " " " " [ 2 ]
ابن عباس :
" 30 حدیث از شیعه و سنی روایت شده است :
" حارث از ... از ابی بریده نقل کرده است که :
" رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود :
" من از خدای خویش خواستم تا [ فقط ] برای علی گوشهای شنوا قرار دهد ، پس به من گفته شد :
" همانا به او داده شد . " " " " [ 3 ]
امام صادق علیه السلام فرمود :
" هنگامی که آیه
" وَ تَعِیهَآ أُذُنٌ وَ عِیةٌ "
نازل شد ، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود :
" این گوش توست ، ای علی ! " " [ 4 ]
تفسیر الطبری به نقل از مکحول :
" پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم آیه
" وَ تَعِیهَآ أُذُنٌ وَ عِیةٌ "
را خواند و رو به علی علیه السلام کرد و فرمود :
" از خدا خواستم که گوش تو را گوش شنوای نگهدار قرار دهد . "
علی علیه السلام فرمود :
" پس از آن ، چیزی از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم نشنیدم که فراموشش کنم . " " [ 5 ]
ینابیع المودّة به نقل از اصبغ بن نباته :
" هنگامی که علی علیه السلام به کوفه آمد ، چهل روز در نماز صبح برای مردم ، [ سوره ]
" سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی " [ 6 ]
را خواند . بعضی بر وی خُرده گرفتند که [ در جواب ] فرمود :
" من ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه قرآن را میدانم . هیچ سخنی از آن نازل نشده ، جز آن که میدانم درباره چه کسی ، در چه روزی و در چه جایی نازل شده است . آیا نخواندهاید که :
" إِنَّ هَذَا لَفِی الصُّحُفِ الْأُولَی - صُحُفِ إِبْرَ هِیمَ وَ مُوسَی " [ 7 ] ؛
قطعاً در صحیفه های گذشته این [ معنا ] هست ؛ صحیفه های ابراهیم و موسی " ؟
سوگند به خدا ، آن در پیش من است ، از دوستم پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم و از ابراهیم و موسی علیهما السلام به ارث بردهام . سوگند به خدا ، من کسی هستم که خداوند ، درباره من این آیه را نازل کرده :
" و گوشی شنوا ، آن را نگه دارد "
ما نزد پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم بودیم و ما را از وحی ، خبردار می ساخت . من آن را میگرفتم و دیگران فراموش میکردند و وقتی از نزد او بیرون میآمدیم ، میگفتند :
" مَاذَا قَالَ ءَانِفًا ؟ [ 8 ] هماکنون چه گفت ؟ " " " [ 9 ]
به طور خلا صه علمای بزرگ
شیعه ( طبرسى ، شیخ طوسى ، ابن بابویه ، كلینى و . . . ) و از عامّه ( ثعلبى ، واحدى ، زمخشرى ، حاکم حسکانی ، طبری ، ابن کثیر و . . . ) این گونه آورده اند و در هیچ کتابی این عبارات نقض نشده است .
1 . تاریخ دمشق : جلد 42 صفحه 361 ، أسباب نزول القرآن : 465 - 838 ، تفسیر الطبری :جلد 14 جزء 29 صفحه 56 .
2 . تأویل الآیات جلد 2 صفحه 715 / در " غایة المرام " نیز شانزده حدیث در این زمینه از طرق شیعه و اهل سنت نقل شده است .
3 . ترجمه به مضمون است .
4 . الکافی : جلد 1 صفحه 423 ، تفسیر فرات : 653 - 499 .
5 . تفسیر الطبری : جلد 14 جزء 29 صفحه 55 ، الکشّاف : جلد 4 صفحه 137 ، تفسیر الفخر الرازی :جلد 30 صفحه 107 .
6 . سوره اعلی / 1 .
7 . سوره اعلی / 18 و 19 .
8 . سوره محمّد / 16.
9 . ینابیع المودّة :جلد 1 صفحه 361 ؛ بصائر الدرجات : جلد 3 صفحه 135 .
T
