به گزارش «شیعه نیوز»، آیا با داشتن لباس و وسائل زندگی به اندازه کافی، خرید دوباره آنها گناه دارد و در قیامت باید پاسخگوی آنها باشیم؟
پرسش
سلام؛ آیا با داشتن لباس(پیراهن، مانتو و شلوار) یا وسیله زندگی(مانند مبل و فرش سالم)، خرید دوباره آن گناه است؟ و در قیامت مورد پرسش قرار میگیریم؟ اگر آیه یا حدیث و روایت در این زمینه وجود دارد، لطفاً بیان کنید.
پاسخ اجمالی
اگرچه از نظر فقهی و حقوقی، انسان مالک اموال خود می‌باشد و می‌تواند هرگونه تصرف شرعی در آن داشته باشد، اما در آموزه‌های دینی این مسئله مورد تأکید قرار گرفته است که خداوند از نعمت‌هایی که به انسان عطا نموده حسابرسی می‌نماید؛ بنابراین با آن‌که تهیه دوباره وسائل زندگی از نظر فقهی منعی ندارد، اما از نظر اخلاقی بهتر است اگر وسیله‌ها و لباس‌های گذشته انسان، سالم و قابل استفاده می‌باشد، از دور ریختن آنها و خرید وسائل جدید خودداری شود؛ چرا‌که در جامعه، افرادی وجود دارند که از حداقل‌های زندگی محروم‌اند، و سفارش دین اسلام در این‌گونه موارد انفاق به دیگران می‌باشد؛ لذا بهتر آن است - در صورت توان مالی - به جای خرید وسائل اضافی که ممکن است از مصادیق اسراف باشد، به دیگران کمک کنید، تا هم خدای ناکرده مصداق اسراف نباشد و هم از ثواب انفاق بهره‌مند شوید و یا دست کم، با خرید وسائل و لباس‌های جدید، لباس‌ها و وسائل گذشته خود را در اختیار افرادی بگذارید که به آن نیاز دارند. البته دو نکته نیز در این زمینه قابل توجه است:
الف) اگر وسیله‌ای فرسوده شده و ایجاد زحمت می‌کند، موضوع دیگری است.
ب) گاه ممکن است نه برای اسراف و خودنمایی، بلکه با انگیزه مثبت دیگری، اقدام به خرید وسیله‌ای شود که چندان مورد نیاز نیست که در این موارد، می‌توان با نگاه دیگری به این موضوع نگریست و حتی آن‌را اقدامی اخلاقی دانست و این خود انسان است که می‌تواند داور خوبی در این زمینه باشد. به عنوان نمونه، اگر خانواده فقیری اقدام به ساخت صنایع دستی و یا نوعی از لباس نموده و از این‌راه ارتزاق می‌نمایند، اگر فردی به جای آن‌که کمک نقدی به آنها کند، برای حفظ کرامت انسانی آن خانواده، محصولاتشان را – بدون آن‌که نیازی داشته باشد – خریداری کرده و از این‌راه کمک غیر مستقیم به آنان می‌کند.
در این‌جا چند نمونه از آنچه را که در ارتباط با پرسش از نعمت‌ها در روز قیامت در منابع اسلامی آمده را بیان می‌کنیم:
1. خداوند در سوره تکاثر می‌فرماید: «ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعیم»؛[1] سپس در آن‌روز از نعمت‌های خداوند باز خواست می‌شوید.
البته این نعمت‌ها مصادیق زیادی دارد که از جمله آن پرسش از نعمت مال و سرمایه است.[2]
2. امام حسن(ع) در نامه‌ای که به یکی از یارانشان می‌نویسند در توصیف دنیا چنین می‌فرمایند:
«وَ اعلَم، أنَّ فی حَلالِها حِساباً وَحرامِها عِقاباً، وَفی الشُّبُهاتِ عِتابٌ، فَأنزِلِ الدُّنیا بِمَنزِلَةِ المِیتَةِ، خُذ مِنها ما یَکفِیکَ، فإن کانَ ذلِکَ حَلالًا کُنتَ قَد زَهِدتَ فیها، وَإن کانَ حَراماً لَم تَکُن قَد أخذتَ مِنَ المِیتةِ، وَإن کانَ العِتابُ، فإنَّ العقابَ یسیرٌ»؛[3] آگاه باش که در باره مال حلال دنیا باید حساب پس بدهی، و در باره مال حرام آن مجازات بشوی، و در باره اموال شبهه‌ناک نیز مورد نکوهش قرار بگیری! پس دنیا را مانند مردارى فرض کن و تنها به حداقل مورد نیاز بسنده کن؛ زیرا اگر این مقدار که گرفتى حلال باشد از زاهدان خواهی بود، و اگر حرام باشد باز هم مسئولیتى ندارى؛ زیرا گویا، از مردار به اندازه حداقل نیازت استفاده نموده‌ای، و اگر نکوهش باشد که مجازاتش چندان سخت نیست.
این روایت به خوبی بیانگر این مطلب است که برخی امور مانند آنچه در سؤال آمده، ممکن است از مصادیق شبهات باشد که حساب و عقابی هم در آن نباشد، اما عتاب در آن وجود دارد.
پی نوشت:
[1]. تکاثر، 8.
[2]. برای آگاهی بیشتر، ر. ک: پاسخ‌های 20163؛ 57396؛ 44478؛ 32165.
[3]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 44، ص 139، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
منبع: اسلام کوئست
