آیه «أَیْنَ ما تَکُونُوا یَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمیعاً» درباره کدام امام است؟

شیعه نیوز:
پاسخ اجمالی

ظاهر آیه مورد پرسش: «وَ لِکُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّیها فَاسْتَبِقُوا الْخَیْراتِ أَیْنَ ما تَکُونُوا یَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمیعاً إِنَّ اللَّهَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیرٌ»،[1] اشاره به جمع نمودن مردم در روز قیامت دارد که «یوم الجمع» است. روزی که خداوند همۀ مردم را براى پاداش و کیفر، در برابر اعمال نیک و بد، در روز رستاخیز، حاضر مى‏ کند، اما در روایات بسیاری از ائمه اطهار( علیه السلام ) این جمله به جمع نمودن اصحاب خاص حضرت مهدى( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) از اطراف زمین براى قیام به همراه آن حضرت تفسیر شده است که در این جا به چند نمونه از این روایات اشاره می شود.

1. از امام صادق ( علیه السلام ) نقل شده است: «نزلت هذه الآیة فى اصحاب القائم و انّهم المفتقدون من فرشهم لیلا فیصبحون بمکّة و بعضهم یسیر فى السحاب نهارا ...»؛[2] این آیه در شأن اصحاب حضرت قائم( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) نازل شده است. آنان در حالی که شب در بستر آرمیده اند، صبح هنگام در مکه حضور پیدا می کنند، و بعضى از آنها روز در ابرها حرکت می کنند... .
2. امام باقر ( علیه السلام ) فرمود: «وَ قَوْلُهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى أَیْنَ ما تَکُونُوا یَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمِیعاً یَعْنِی أَصْحَابَ الْقَائِمِ الثَّلَاثَمِائَةِ وَ الْبِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلًا قَالَ وَ هُمْ وَ اللَّهِ الْأُمَّةُ الْمَعْدُودَةُ قَالَ یَجْتَمِعُونَ وَ اللَّهِ فِی سَاعَةٍ وَاحِدَةٍ قَزَعٌ کَقَزَعِ الْخَرِیفِ»؛[3] منظور اصحاب امام قائم( علیه السلام ) که سی صد و سیزده نفرند، به خدا سوگند منظور از «امة معدودة» آنها هستند، به خدا سوگند در یک ساعت همگى جمع مى ‏شوند؛ همچون پاره ‏هاى ابر پاییزى که بر اثر تند باد، جمع و متراکم مى ‏شود.
3. در برخی اخبار است که مراد جمع شدن همه شیعیان حضور حضرت مهدى است، چنانچه تفسیر عیاشى[4] و مجمع البیان[5] از امام رضا ( علیه السلام ) نقل کرده اند: «ذلک و اللَّه ان لو قام قائمنا یجمع اللَّه جمیع شیعتنا من جمیع البلدان»؛ قسم به خدا هر موقع قائم ما قیام کند، خداوند جمیع شیعیان را از شهرها به سوى او جمع می کند.

البته، این معنا با عموم لفظ و کثرت مصادیق آن منافاتى ندارد.[6] از آن جا که قرآن بطون مختلف دارد، این تفسیر می تواند یکی از آن بطون باشد.[7]

بنابراین، منظور از «أَیْنَ ما تَکُونُوا یَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمیعاً» یاران امام زمان ( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) هستند.

[1] بقره، 148، «هر طایفه‏اى قبله‏اى دارد که خداوند آن را تعیین کرده است (بنا بر این، زیاد در باره قبله گفتگو نکنید! و به جاى آن،) در نیکى ‏ها و اعمال خیر، بر یکدیگر سبقت جویید! هر جا باشید، خداوند همه شما را (براى پاداش و کیفر در برابر اعمال نیک و بد، در روز رستاخیز،) حاضر مى ‏کند؛ زیرا او بر هر کارى توانا است».

[2] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 52، 286، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1409ق.

[3] کلینی، کافی، ج 8، ص 313، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1365ش.

[4] عیاشی، محمد بن مسعود، کتاب التفسیر، ج 1، ص 66، چاپخانه علمیه، تهران، 1380ق.

[5] طبرسی، مجمع البیان، ج 1، ص 426، ناصر خسرو، تهران، 1372ش.

[6] ر. ک: طیب، سید عبد الحسین، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏2، ص 243، اسلام، تهران، 1378ش؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 1، ص 503، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1374ش.

[7] برای آشنایی بیشتر به نمایه های: امام حسن و امام حسین ( علیه السلام ) یکی از مصادیق سوره تین، 20276.

آیات مرتبط

سوره البقرة (148) : وَلِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَا ۖ فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ ۚ أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ

T