شیعه نیوز:
پرسش
در چه آیاتی از قرآن کریم گفته شده که، انسان از نعمت‌های دنیوی استفاده کند؟
پاسخ اجمالی
در مورد استفاده از انواع نعمت‌ها و زینت‌های دنیوی، دین اسلام مانند تمام موارد، حدّ اعتدال را انتخاب کرده است، نه مانند بعضی که می‌پندارند استفاده از زینت‌ها و تجملات هر چند به صورت معتدل باشد، مخالف زهد و پارسایی است و نه مانند تجمل پرستانی که غرق در زینت و تجمل می‌شوند، و دست به هرگونه عمل نادرستی برای رسیدن به آن می‌زنند. اما باید دانست امکانات و نعمت‌هاى داده شده به انسان، وسیله آزمون و امتحان[1] او از جانب خداوند است. پس اگر استفاده از نعمت‌های دنیایی، سبب غفلت از خدا و آخرت نشود و مانع رشد و کمال انسانی نباشد و در جهت تقرّب به خدای متعال باشد، اشکالی ندارد. در این صورت؛ همین نعمت دنیوی، نعمت‌های اخروی را برای او به دنبال خواهد داشت. و در امتحان الهی پیروز و سربلند شده است، ولی اگر همین نعمت‌ها برای او هدف قرار گیرد، جز شکست و پشیمانی چیزی به همراه نخواهد داشت.
در این‌جا به ذکر چند نمونه از آیات مربوط به استفاده انسان از زینت‌ها و نعمت‌های خداوندی بسنده می‌شود:
1. «از روزی‌هاى الهى بخورید و بیاشامید! و در زمین فساد نکنید!».[2] یعنی بهره‌گیرى از نعمت‌هاى الهى، نباید زمینه‌ساز فساد باشد.
2. «اى مردم! از آنچه در زمین است، حلال و پاکیزه بخورید! و از گام‌هاى شیطان، پیروى نکنید! چه این‌که او، دشمن آشکار شماست!».[3] این آیه شریفه، همه مردم را مورد خطاب قرار داده و آنان را به امرى فطرى رهبرى نموده است بدین معنا که آنچه در صحنه پهناور جهان در دسترس شما قرار گرفته پاک و حلال است مشروط بر این‌که جانب میانه‌روى را حفظ کنید و هرگز از طریقه عقل و فطرت تخطى ننمایید و در این مورد هرگز نباید از وسوسه‌هاى شیطان پیروى کرد؛ زیرا نیرنگ‌هاى شیطانى معمولاً از طریق تمایلات خودنمایى می‌کند و از این راه انسان را از پیروى عقل به دور می‌دارد.[4]
3. «بگو: چه کسى زینت‌هاى الهى را که براى بندگان خود آفریده، و روزی‌هاى پاکیزه را حرام کرده است؟! بگو: اینها در زندگى دنیا، براى کسانى است که ایمان آورده‌اند (اگر چه دیگران نیز با آنها مشارکت دارند ولى) در قیامت، خالص (براى مؤمنان) خواهد بود. این گونه آیات (خود) را براى کسانى که آگاهند، شرح می‌دهیم!».[5]
4. «مال و فرزند، زینت زندگى دنیاست و باقیات صالحات [ارزش‌هاى پایدار و شایسته] ثوابش نزد پروردگارت بهتر و امیدبخش‌تر است».[6]
5. «ما آنچه را روى زمین است زینت آن قرار دادیم، تا آنها را بیازماییم که کدامینشان بهتر عمل می‌کنند».[7]
6. «او کسى است که زمین را براى شما رام کرد، بر شانه‌هاى آن راه بروید و از روزی‌هاى خداوند بخورید و بازگشت و اجتماع همه به سوى اوست».[8]
خلاصه؛ جهانى که پر از زرق و برق است که هر گوشه‌اى از آن دل می‌برد، دیدگان را به خود مشغول می‌دارد، و انگیزه‌هاى مختلف را در درون آدمى بیدار می‌کند، تا در کشاکش این انگیزه‌ها و درخشش این زرق و برق‌ها و چهره‌هاى دل‌انگیز و دلربا، انسان بر کرسى آزمایش قرار گیرد و میزان قدرت ایمان و نیروى اراده و معنویت و فضیلت خود را به نمایش بگذارد. این هشدارى است به همه انسان‌ها و همه مسلمان‌ها که در این میدان آزمایش الهى فریب زرق و برق‌ها را نخورند. و به جای آن‌که به این مظاهر فریبنده دلبستگى پیدا کنند به حسن عمل بیندیشند.[9]
[1]. ر.ک: نمایه‌های «غرض از امتحانات الاهى»، سؤال 107؛ «راه‌های آزمایش انسان از دیدگاه قرآن»، سؤال 4157.
[2]. بقره، 60.
[3]. بقره، 168.
[4]. حسینى همدانى، سید محمد حسین، انوار درخشان، ج 2، ص 80، کتابفروشى لطفى، تهران، چاپ اول، 1404ق.
[5]. اعراف، 32.
[6]. کهف، 46.
[7]. کهف، 7.
[8]. ملک، 15.
[9]. مکارم شیرازى ناصر، تفسیر نمونه، ج 12، ص 349 – 350، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.
آیات مرتبط
سوره البقرة (60) : وَإِذِ اسْتَسْقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَرَ ۖ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا ۖ قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَشْرَبَهُمْ ۖ كُلُوا وَاشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ
سوره البقرة (168) : يَا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلَالًا طَيِّبًا وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ ۚ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ
سوره الأعراف (32) : قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ الَّتِي أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ ۚ قُلْ هِيَ لِلَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۗ كَذَٰلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ
سوره الكهف (7) : إِنَّا جَعَلْنَا مَا عَلَى الْأَرْضِ زِينَةً لَهَا لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا
سوره الكهف (46) : الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۖ وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ أَمَلًا
سوره الملك (15) : هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِي مَنَاكِبِهَا وَكُلُوا مِنْ رِزْقِهِ ۖ وَإِلَيْهِ النُّشُورُ
T
