شیعه نیوز:
پاسخ اجمالی
سوره‌ی عنکبوت 69 آیه دارد، و مشهور در میان مفسران این است که تمام این سوره در مکه نازل شده است؛ چرا که محتواى آن هماهنگ با محتواى سورههاى مکى است که در آن سخن از مبدأ و معاد؛ قیام انبیاى بزرگ پیشین و مبارزه آنها با مشرکان و بتپرستان جبار و ستمگر و پیروزى آنها و نابودى این گروه ظالم است.
نام‌گذارى این سوره به «عنکبوت» از آیه 41 آن گرفته شده است. در آن آیه بت پرستان را که تکیه بر غیر خدا مىکنند، تشبیه به عنکبوت مىکند که تکیهگاهش، تارهاى سست و بىبنیاد است.
این سوره مبارکه، قبل از هجرت پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) در اواخر زندگى مسلمانان در مکه معظمه نازل شد. و آن زمان براى مؤمنان از زمانهاى سخت و مشکل به شمار مىرفت؛ لذا این سوره مؤمنان و مسلمانان را به تثبیت ایمان وادار مىکرد ... این سوره حاوى داستانهایى از پیامبران، جهاد و گرفتارى آنان، نابود شدن کافران، و نصرت و پیروزی مؤمنان است.
به طور کلی مطالب این سوره تقریباً به چهار قسمت تقسیم مىشود:
1. این سوره در باره حقیقت ایمان، موضوع سنت امتحان و آزمایش الهی و وضع منافقان گفت‌وگو مىکند.
2. بخشی از مطالب این سوره، حاوى داستان‌‌هاى نوح، ابراهیم، لوط و شعیب( علیه السلام ) است. در این بخش همچنین به داستان قبیله عاد و ثمود هم اشاره مىکند. قرآن کریم در این آیات از طریق بیان گوشههایى از سرنوشت پیامبران بزرگ، در حقیقت به دلدارى پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) و مؤمنان میپردازد. و با بیان این داستان‌‌ها به ما می‌‌آموزد که آنان چگونه با مفسدان و تبهکاران امت‌‌هاى خویش به مبارزه و جهاد برخاستند، و خدا تبهکاران را هلاک کرد و بندگان مخلصش به پیروزى رسیدند. این همه ما را به یاد او که پروردگارمان است مىاندازد تا این‌که او را پیشوا و رهنماى خود قرار دهیم، و این‌را بدانیم که سنت‌‌هاى مبارزه در میان اولیای الهی جریان داشته است.
خداوند از طریق داستان ابراهیم و گفت‌وگوى جریان یافته میان او و قوم مشرکش، بطلان بت‌ها را به یاد ما مىآورد، و این‌که آنها نماینده پیوندهاى اجتماعى باطلى بوده‌اند که نادرستى و بطلانشان در آخرت آشکار مىشود.
3. در بخش سوم؛ داستان‌‌هاى عدهاى از فرستادگان بزرگوار خدا به اختصار بیان شده، و خلاصه گفتار در سرنوشت تکذیب کنندگان ایشان آمده است. از سنت‌‌هاى الهى جریان یافته در آنان یاد مىشود - سنت انذار، سنت رفض و طرد، و سنت عذاب هلاک کننده- تا شاید ما به واسطه آن داستان‌‌ها، به حقایق بزرگ معرفت پیدا کنیم، بویژه از آنچه به جهاد در راه خدا ارتباط پیدا مىکند با خبر شویم. در حقیقت در این قسمت؛ از توحید و نشانههاى خدا در عالم آفرینش، و مبارزه با شرک، سخن مىگوید، و وجدان و فطرت انسان‌‌ها را در این‌‌جا به داورى مىطلبد.
4. قسمت دیگرى از این سوره؛ مباحث متنوعى پیرامون ضعف و ناتوانى معبودهاى ساختگى، و عابدان آنها است. همچنین عظمت قرآن و دلایل حقانیت پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) و لجاجت مخالفان، نیز به یک سلسله مسائل تربیتى؛ مانند نماز، نیکى به پدر و مادر، اعمال صالح، و شیوه بحث و برخورد منطقى با مخالفان میپردازد.[1]
[1]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 16، ص 198- 199، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1374ش؛ مدرسی، سید محمدتقی، مترجمان، تفسیر هدایت، ج 9، ص 376- 381، بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى، مشهد، 1377ش؛ نجفی خمینی، محمد جواد، تفسیر آسان، ج 15، ص 227، اسلامیة، تهران، چاپ اول، 1398ق.
آیات مرتبط
سوره العنكبوت : کل سوره
T
