پرسش
من بعضی وقت‌ها نماز می‌خوانم و مواقعی نمی‌خوانم، آیا با توجه به آیه «فمن یعمل مثقال ذرة خیراً یره»، ثواب دارد؟
پاسخ اجمالی
انسان با ایمان باید به انجام واجبات – به ویژه نماز - اهتمام خاص داشته باشد، و به هیچ وجه سهل‌انگاری در این مورد جایز نیست. قرآن کریم در این باره میفرماید: پس واى بر نمازگزارانى که در نماز خود سهلانگارى مىکنند.[1]
اگر فردی در انجام نماز سهل‌انگار باشد، نباید انتظار پاداش از خدا داشته باشد، البته ناامید هم نباید باشد. در روایتی به این موضوع اشاره شده است: ابان بن تغلب مىگوید: به هنگام اداى مراسم حج، در مشعر با امام صادق(علیه السلام ) نماز مغرب خواندم. آن حضرت بعد از سلام نماز، اقامه گفت و بدون نافله مغرب به نماز عشاء پرداخت. سال بعد خدمت آن حضرت بودم و با او نماز مغرب خواندم، بعد از نماز مغرب برخاست و چهار رکعت نافله خواند. سپس اقامه گفت و نماز عشاء را خواند. بعد از نماز عشاء رو به جانب من کرد و گفت: کسى که این نمازهاى پنج‌گانه را بپا دارد و بر اوقات پنج‌گانه آن مواظبت نماید، روز قیامت، در حالى به ملاقات خدا نایل مىشود که سند بهشت او در دست خدا است. کسى که نمازهاى پنج‌گانه را در وقت معین شده نخواند و بر حفظ آداب آنها مراقبت نکند، بسته به اراده خدا است: اگر بخواهد او را مىآمرزد و اگر بخواهد او را عذاب مىکند.[2]
در پایان توجه به این نکته لازم به نظر می‌‌رسد، افرادی که از یک سو، شایستگی ورود به بهشت را ندارند و از سوی دیگر کارهای نیکی نیز در دنیا انجام دادهاند، خداوند یا در این دنیا به اندازه کار نیکی که انجام دادهاند جبران خواهد کرد و یا در آخرت از عذابش خواهد کاست.
این نتیجه عدل الهی است که خود میفرماید: «ما ترازوهاى عدل را در روز قیامت برپا مىکنیم پس به هیچ کس کمترین ستمى نمىشود و اگر به مقدار سنگینى یک دانه خردل (کار نیک و بدى) باشد، ما آن‌را حاضر مىکنیم و کافى است که ما حساب کننده باشیم».[3]
[1]. ماعون، 4 و 5، «فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ الَّذینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ».
[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 3، ص 267 و 268، «عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ صَلَّیْتُ مَعَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) الْمَغْرِبَ بِالْمُزْدَلِفَةِ فَلَمَّا انْصَرَفَ أَقَامَ الصَّلَاةَ وَ صَلَّى الْعِشَاءَ الْآخِرَةَ لَمْ یَرْکَعْ بَیْنَهُمَا ثُمَّ صَلَّیْتُ مَعَهُ بَعْدَ ذَلِکَ بِسَنَةٍ فَصَلَّى الْمَغْرِبَ ثُمَّ قَامَ فَتَنَفَّلَ بِأَرْبَعِ رَکَعَاتٍ ثُمَّ أَقَامَ فَصَلَّى الْعِشَاءَ الْآخِرَةَ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَیَّ فَقَالَ یَا أَبَانُ هَذِهِ الصَّلَوَاتُ الْخَمْسُ الْمَفْرُوضَاتُ-مَنْ أَقَامَهُنَّ وَ حَافَظَ عَلَى َوَاقِیتِهِنَّ لَقِیَ اللَّهَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ لَهُ عِنْدَهُ عَهْدٌ یُدْخِلُهُ بِهِ الْجَنَّةَ وَ مَنْ لَمْ یُصَلِّهِنَّ لِمَوَاقِیتِهِنَّ وَ لَمْ یُحَافِظْ عَلَیْهِنَّ فَذَاکَ إِلَیْهِ إِنْ شَاءَ غَفَرَ لَهُ وَ إِنْ شَاءَ عَذَّبَه».
[3]. انبیاء، 47، «وَ نَضَعُ الْمَوازینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَیْئاً وَ إِنْ کانَ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَیْنا بِها وَ کَفى بِنا حاسِبین».
T
