به گزارش «شیعه نیوز»، گوشه اتاق کز کرده و و غرق در افکار منفی و کسل کننده خود است و انگار کشتی زندگیش به گل نشسته و راه فراری برای نجات وجود ندارد!
گاه به بیرون از پنجره نگاه می‌کند و ساختمان‌های بلند آنسوی پنجره خیره می‌شود و گاه غرق صفحات اینستاگرام و کانال‌های تلگرامی گوشی همراه.
مادر صدایش می‌کند و اما مسعود بی توجه به صدای مادر، غرق و زمین گیر افکار واوهام نا امید کننده خود است.
این حال و روز نه چند روزه، بلکه چند ماهه مسعود است و هر روز مثل قطعه یخی در میان گرمای خورشید آب می‌شود. بارها پدر ومادرش اور ا نصحیت کرده و خواسته‌اند برای درمان به روان پزشکی مراجعه کند اما هربار مسعود به این درخواست واکنش تندی نشان داده است و گفته من هیچ مشکلی ندارم و می‌خواهم چند وقتی با خودم باشم!
با آنکه تنها 20 سال دارد، از وقتی که از قبولی در کنکور در رشته پزشکی وامانده است، غصه خوردن کار روز و شبش شده و هرروز دلمردگی و خمودگی، بیشتر روح و جسمش را درگیر می‌کند.
بله! این حال و روز بسیاری از افراد جامعه به ویژه نوجوانان و جوانانی است که در اثر فشارها و تنش‌های روزانه در زمینه‌های تحصیلی، شغلی، ازدواج و ... دچار استرس و اضطراب‌های طاقت فرسا می‌شوند اما بسیاری از آنها به دلیل ترس از انگ خوردن به عنوان بیمار روانی از رفتن به مطب روان پزشک و مشاوره با روان شناس خودداری کرده و عمری با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند و پیامدهای منفی آن را تحمل می‌کنند.
موضوع سلامت روان یکی از مهمترین موضوعات فردی و اجتماعی هر انسان در هر جامعه‌ای است؛ خواه این فرد در جامعه مدرن و صنعتی زندگی کند یا فرد در جامعه‌ای با حداقل ترین امکانات گذران عمر کند.
تهدید سلامت روان فرد و به مخاطره افتادن آن علاوه بر آسیب‌های زیاد روانی، باعث بروز بیماری‌های جسمی متعددی می‌شود؛ به شکلی که بسیاری از مردم با شکایت از وضع جسمی خود نزد طبیب می‌روند، اما پس از بررسی دقیق مشخص می‌شود علت اصلی بروز این ناخوش احوالی آسیب دیدن روح و روان فرد است.
هفته سلامت روان از 18 تا 24 مهر با شعار "ارتقای سلامت روان، جامعه با نشاط" در حال برگزاری است.
سلامت روانی به عنوان وضعیتی توصیف می‌شود که در آن وجوه متعددی از زندگی فرد کارکردی مطلوب دارند؛ به طوری که فرد انسانی احساس شادی کند و از وضع خود و از رابطه‌اش در جامعه با دیگران خرسند باشد. در ایجاد سلامت روان یا در مقابل، تهدید سلامت روان علل متعددی دخیل هستند.
داشتن سلامت روان و احساس آرامش و نشاط، معلول عواملی همچون تأمین نیازهای فردی و اجتماعی مانند شغل مناسب، تأمین معاش روزانه، ازدواج، تحصیل و امنیت اجتماعی و اقتصادی و... است.
اگر نگاهی به مراکز درمانی شهرهای مختلف و به ویژه کلانشهر تهران بیندازیم و یا مدتی در خیابان و وسائل نقلیه عمومی حال ظاهری مردم را مشاهده کنیم، بسیاری از افراد را می‌بینیم که چهره‌ای درهم و مغموم دارند و جماعت زیادی را می‌توان دید که در پیچ و خم مطب روان پزشکان،روان شناسان و داروخانه‌ها برای انجام درمان و تأمین داروهای مختلف اعصاب روزگار می‌گذرانند.
البته به مخاطره انداخته شدن سلامت روان افراد فقط معلول عوامل یاد شده نیست، بلکه بخشی از آن نیز مربوط به شرایط نامناسب خانوادگی،گسست بین نسلی و عدم درک و فهم نسل گذشته و حال است.
در کنار این عوامل ذکر شده، عدم دانش سلامت روان و مهارت‌های لازم برای مقابله با شرایط خاص در زندگی روزانه و داشتن مهارت‌های مدیریت استرس و خشم و مقابله با آن در شرایط روحی نامناسب جملگی عوامل مختلف در بروز مشکلات سلامت روان و تهدید کننده آن است.
موضوع سلامت روان نه تنها مورد توجه متولیان و متخصصان سلامت روان جامعه است بلکه در تعالیم اسلامی نیز به آن توجه شده است.
حضرت علی (علیه السلام) در این زمینه می‌فرماید:«از دست دادن فرصت‌ها غصه آفرین است و در مقابل استفاده از آنها آرام بخش روح و روان خواهد بود.» یا در حدیث دیگری می‌فرمایند:«در تمام کارها خویشتن را به خدا بسپار که خود را به پناهگاهی مطمئن و نیرومند سپرده‌ای؛ به واقع تکیه کردن به یک قدرت متعالی آرامش بخش بشر است و چه قدرتی بالاتر از خداوند متعال».
در تعالیم اسلام همواره برای آسودگی و آرامش بیشتر به انسانها به واگذاری نتیجه امور به خداوند که مهمترین عامل برای رفع اضطراب و افسردگی است، توصیه شده است؛ به عبارتی ما مامور به وظیفه هستیم نه اسیر نتیجه و آن چه خداوند برای ما به عنوان نتیجه مقرر فرماید با حکمت و عدالت او آمیخته خواهند بود.
عدم دانش سلامت روان و مهارت‌های لازم برای مقابله با شرایط خاص در زندگی روزانه و داشتن مهارت‌های مدیریت استرس و خشم و مقابله با آن در شرایط روحی نامناسب جملگی عوامل مختلف در بروز مشکلات سلامت روان و تهدید کننده آن است.
در کشورمان دستگاه‌های مختلفی در ساماندهی امور مربوط به سلامت روان نقش دارند؛ دستگاه هایی مانند وزارت بهداشت، آموزش و پرورش، وزارت ورزش و جوانان، بهزیستی، معاونت‌های فرهنگی و اجتماعی شهرداری‌ها و...
در این میان، وزارت بهداشت به عنوان متولی اصلی سلامت روان، وظیفه رصد سلامت روان اقشار مختلف جامعه را برعهده دارد وبرنامه ریزی و تدوین راهکارهای مقابله با آسیب های روانی و اجتماعی از جمله وظایف ذاتی این وزارتخانه است.
در طول چهل سال گذشته پس از پیروزی انقلاب اسلامی برنامه‌های مختلفی توسط وزارت بهداشت در جهت ساماندهی سلامت روان جامعه انجام شده است اما آنچه واضح است، رشد قابل توجه مخاطرات سلامت روان و آمار مبتلایان به بیماری‌های روانی است.
محمود ساعتچی، روان‌شناس درباره «اهمیت سلامت روان در جامعه»، اظهار داشت: برای عوامل پیش‌رونده و بازدارنده سلامت روان در جامعه شاخص‌هایی معرفی شده است.
وی با اشاره به این شاخص‌ها، افزود: زمانی که افرادی در جایی زندگی می‌کنند که آزادی بیان برای‌شان وجود دارد، امکان یافتن شغل و درآمد مناسب داشته و امکان تحصیلات دلخواه فراهم است؛ چنین افرادی از سلامت روان شناختی بیشتری برخوردار هستند.
این روان‌شناس گفت: در نقطه مقابل هر کدام اگر هرکدام از این شاخص‌های ذکر شده ضعیف باشد، بیماران روانشناختی بیشتری در جامعه خواهیم داشت؛ البته برای مشخص کردن این عوامل در جامعه نیاز به بررسی و تحقیق است.
ساعتچی اضافه کرد: بنده نمی‌دانم در حال حاضر چه مؤسسه‌هایی این شاخص‌ها را مشخص کرده‌اند اما وظیفه هر یک از ما به عنوان شهروند این است که ابتدا سعی کنیم خودمان از سلامت روانی برخوردار باشیم و بعد به جامعه توجه کنیم.
وی ابراز داشت: سال‌های قبل از بنده خواسته شد بزرگترین بررسی در سلامت روان در ایران را انجام دهم و بنده 2 هزار نمونه را در تهران و 15 استان بررسی کرده و نتایج آن را به یکی از قسمت‌های ریاست جمهوری ارائه دادم.
این روان‌شناس یادآور شد: براساس شواهد عینی آنچه مشخص است این است که شادمانی مردم کم است و بیشتر می‌بینیم که مردم از وضعیت زندگی‌شان رضایت مطلوب را ندارند؛ البته سازمان‌هایی مسئول بررسی این موضوع هستند.
ساعتچی متذکر شد: گاهی درگیری‌های بین افراد گزارش می‌شود و مردم آن شادمانی که در دوره‌های زندگی خودمان دیده بودیم را ندارند و برنامه‌های تفریحی و شاد را کمتر می‌بینیم.
وی در پاسخ به این پرسش که «پیامد به مخاطره افتادن سلامت روان چه تأثیر منفی بر سلامت فرد و جامعه می‌گذارد؟»، خاطرنشان کرد: این موضوع جامعه را دچار عقب‌ماندگی تاریخی می‌کند و میزان مهاجرت جوانان زیاد شده و بهره‌وری ملی کاهش می‌یابد؛ ضمن اینکه وقتی افراد بسیار غمگین و نگران باشند، سلامت جسمی و روانشناختی آنها به خطر می‌افتد.
*****
جامعه صنعتی امروز علی رغم همه جنبه‌های مثبتی که باعث آسایش زندگی فردی و اجتماعی بسیاری از مردم شده است و در اشکال مختلف زندگی و در حوزه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، ارتباطی، رفاهی و بهداشتی ظهور و بروز دارد، اما آرامش مطلوب و قابل انتظاری نصیب مردم نمی‌کند؛چراکه با وجود چنین امکانات رفاهی و خدماتی در بسیاری از جوامع، وجود عوامل استرس زا مختلف که به دلیل زندگی ماشینی و پرسرعت و بعضا یکنواخت و عدم توازن بین درآمد اقتصادی افراد با هزینه‌ای ضروری زندگی و دریافت خدمات از جامعه، افراد را دچار تنش و اضطراب روز افزونی کرده است.
*مرگ سالانه یک میلیون نفر در دنیا به علت خودکشی
علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت در همایش ارتقای سلامت روان، اظهار داشت: مطالعات دنیا نشان می‌دهند سالانه یک میلیون نفر در دنیا به دلیل خودکشی فوت می‌کنند و یکی از علل مرگ در گروه سنی ۱۵ تا ۳۵ سال به شمار می‌رود.
وی گفت: در خودکشی ۶ نفر به صورت مستقیم درگیر این پدیده می‌شوند و اگر این اتفاق در محیطی مثل دانشگاه رخ دهد، تأثیر زیادی بر محیط می‌گذارد.
رئیسی تصریح کرد: خودکشی، مسؤول ۱.۸ دهم بار بیماری‌ها در جهان بوده است، این رقم در کشورهای با درآمد بالا تا ۲.۳ می‌رسد.
در سال ۹۷ در کشور ما ۹۹هزار و ۲۷۰ نفر معادل ۱۲۱ در هر صدهزار نفر جمعیت عمومی اقدام به خودکشی کردند که ۲۰ درصد زیر ۱۸ سال بوده‌اند.
وی افزود: میانگین جهانی فوت به دنبال خودکشی در هر صدهزار نفر در دنیا بین ۲۰۰ الی ۳۰۰ نفر خودکشی می‌کنند که رقم بالایی است؛ اقدام به خودکشی در زنان بالاتر است و اقدام خودکشی منجر به فوت در مردان بیشتر است.
*خودکشی 100 هزار ایرانی در سال 97/برنج یکی از شایع‌ترین روش‌های خودکشی
رئیسی گفت: در سال ۹۷ در کشور ما ۹۹هزار و ۲۷۰ نفر معادل ۱۲۱ در هر صدهزار نفر جمعیت عمومی اقدام به خودکشی کردند که ۲۰ درصد زیر ۱۸ سال بوده‌اند.
وی گفت: اقدام به خودکشی ۶۲ درصد بوده است که این رقم در مردان به ۳۸ درصد می‌رسد. قرص برنج یکی از شایع‌ترین روش‌های خودکشی است.
*مرگ 51 هزار ایرانی بر اثر خودکشی در سال 97
معاون بهداشت وزارت بهداشت در خصوص آمار منجر به فوت، تصریح کرد: ۵۱۰۱ نفر در سال گذشته جان خود را به دلیل خودکشی از دست دادند؛ یعنی از هر صدهزار خودکشی ۶ نفر جان خود را از دست می‌دهند.
رئیسی عنوان کرد: میانگین مصرف دارو در کشور ما پایین است و برخی از افراد حتی از مصرف داروهای روان پزشکی خودداری می‌کنند. سابقه مصرف مواد، سابقه خانوادگی خود کشی، احساس آزار دیدن در کودکی، انگ اجتماعی و احساس ناامیدی از جمله عوامل خودکشی هستند.
وی دسترسی به روش‌های مهلک، عدم تمایل به دریافت کمک به دلیل انگ اجتماعی و انزوای اجتماعی از جمله عوامل خطر خودکشی دانست.
رئیسی گفت: تأهل نقش محافظتی برای مردان دارد و خودکشی در مردان متأهل کمتر است. اختلالات روانی و بیکاری نیز از جمله علل خودکشی هستند، ارتباط بیکاری با خودکشی به دلیل بروز عواملی مانند فقر، محرومیت اجتماعی و خشونت خانوادگی است.
مبادله اطلاعات و اخبار تلخ و شیرین و مشاهده تصاویر نامناسب از وقایع تلخ جامعه از طریق رسانه ها و هجوم لحظه‌ای آن به اذهان افراد، عدم تحلیل درست و سواد رسانه‌ای کافی و برداشت‌های سطحی از این اطلاعات و آلودگی‌های صوتی و متراکم بودن جمعیت و شلوغی مراکز مختلف شهری همچون مترو، خطوط اتوبوس و ... نیز موجب ایجاد نا آرامی روانی و بروز فشارهای عصبی می‌شود و از جمله علل دیگر به خطر افتادن سلامت روان افراد در جامعه است.
مجید ابهری، رفتارشناس و آسیب‌شناس اجتماعی در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس درباره «وضعیت سلامت روان جامعه»، اظهار داشت: بهداشت و سلامت روان یکی از اصلی‌ترین چالش‌های نظام بهداشتی هر جامعه است.
وی گفت: بهداشت روان وابستگی مهمی به دو عامل فردی و اجتماعی دارد. عامل فردی شرایط خانوادگی، وضعیت تأهل یا تجرد، داشتن یا نداشتن فرزند، اشتغال یا بیکاری و در نهایت وضعیت اقتصادی فرد است.
این آسیب‌شناس اجتماعی اضافه کرد: از نگاه وضعیت اجتماعی، انباشت اخبار ناگوار مانند بالا رفتن تورم،گران شدن قیمت سکه و ارز که گاهی هیچ ارتباطی با زندگی اکثریت جامعه ندارد، سلامت روان جامعه را با چالش روبه‌رو می‌کند.
ابهری گفت: بالا بردن سطح نشاط جامعه و بازگشت به زندگی ایرانی اسلامی، آموزش مدیریت کنترل هیجانات رفتاری و خشم برای جامعه، از اصلی‌ترین اهرم‌ها برای رشد و سلامت روان هر اجتماع است.
وی متذکر شد: متاسفانه نظام بهداشت در حال حاضر توجهی به بهداشت روان جامعه ندارد و فقط به اعلام آمار افسردگی اجتماعی اکتفا می‌کند؛ گاهی این آمارها تا 30 درصد مردم را افسرده اعلام می‌کند؛ در حالی که باید گفت مبنای این آمارها کدام است؟
ابهری با اشاره به عدم برنامه ریزی مطلوب در حوزه سلامت، تأ کید کرد: متاسفانه توجهی به نشاط اجتماعی نشده است و به جای تربیت دینی، آموزش دینی را جایگزین کرده‌اند؛ در نتیجه فاصله گرفتن از توکل و ارزش‌های معنوی، افراد را از قناعت داشتن دور ساخته و آنها را با روحیه اشرافی روبه‌رو می‌سازد.
وی افزود: این عوامل به طور مجموع با سلامت روان مغایرت دارد و دولت باید در چارچوب رهنمودهای رهبر معظم انقلاب درباره جنگ نرم، ناتو و مهندسی فرهنگی، رهنمودهای ایشان را به کار بندد البته نه اینکه در قالب شعار باشد.
این آسیب‌شناس اجتماعی گفت: اکنون به علت اخبار تلخ و ناگواری که در جامعه توسط رسانه‌های رسمی و فضای مجازی منتشر می‌شود، حدود 25 درصد افراد جامعه دچار اضطراب مستمر و موقت هستند.
ابهری درباره آمار شادی درباره مردم کشور،گفت: آماری که در سطح بین‌المللی در مورد شاد بودن یا غمگین بودن مردم ایران اعلام می‌شود از ریشه دروغ بوده و یکی از اهرم‌های جنگ روانی توسط اتاق فکر صهیونیست است.
افسردگی به عنوان رایج ترین بیماری روانی در ایران مطرح است و سالانه تعداد قابل توجهی از افراد به ویژه جوانان و و زنان اقدام به خودکشی می‌کنند؛ به شکلی که خودکشی درصدی از این افراد منجر به مرگ شده و درصدی باعث آسیب جسمی آنها می‌شود.
یکی از عواملی که در بروز خودکشی نقش دارد، دور شدن افراد از معنویات و توجه صرف به مادیات و زندگی مادی است؛ چراکه اعتقادات دینی و مذهبی در افراد موجب آرامش روحی و روانی فرد شده و پناهگاه امنی برای رهایی از فشارهای زندگی است.
*افسردگی شایع ترین اختلال روانی در ایران
محمد حاجبی، مدیرکل دفتر سلامت، روان، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس در خصوص «شایع ترین بیماری روانی در کشور»، ما توضیح داد: افسردگی شایع ترین اختلال روانی در کشور ما است که دوازده و هفت دهم درصد از بار بیماری‌های روانی را به خود اختصاص داده است.
حاجبی با بیان اینکه بیکاری یکی از عوامل خطر در زمینه افزایش افسردگی و بیماری‌های روانی است، گفت: افرادی این عامل خطر را داشته باشند شانس ابتلا به بیماری‌های روانی در آنها بیشتر خواهد بود.
* ۱۴ درصد از کل بار بیماری‌ها را بیماری‌های روانی به خود اختصاص داده است
وی با بیان اینکه ۱۴ درصد از کل بار بیماری‌ها را بیماری‌های روانی به خود اختصاص داده است گفت: این بیماری‌ها معمولا منجر به ایجاد ناتوانی می‌شود، بیماری‌های روانی امید به زندگی را کاهش می‌دهد؛ به همین دلیل عنوان می‌شود بار بیماری‌های روانی بسیار بالا است.
عدم امکانات تفریحی مناسب و عادلانه برای اقشار مختلف، عدم برنامه ریزی مناسب دولت برای اوقات فراغت افراد و خانواده‌ها و بالابودن هزینه‌های تفریح و سرگرمی از دلائل دیگر تأثیر گذار در سلامت روان جامعه است؛ چراکه عده زیادی از مردم به دلیل عدم دسترسی به امکانات تفریحی و نداشتن توان مالی برای استفاده از آن و همچنین انجام مسافرت، دچار روزمرگی زندگی شده و همواره سعی می‌کنند تا بتوانند فقط گذران زندگی کنند.
*وقوع بیش از 240 هزار نزاع طی سال گذشته
ناهید خداکرمی، عضو شورای شهر تهران با اشاره به اینکه بر اساس آمارها سال گذشته بیش از 240 هزار دعوا منجر به مراجعه و معاینه در مراکز پزشکی قانونی شده است، گفت: این در حالی است که بسیاری از آمارها نیز ثبت نمی‌شود و یا مراجعه‌ای صورت نمی‌گیرد که خشونت‌های کلامی و خانوادگی می‌تواند از این دسته باشد.
به گفته وی، آسیب‌های اجتماعی بزرگ منشأ مشکلات روحی و روانی است و به طور مثال افسردگی می‌تواند سبب اعتیاد و یا اعتیاد سبب افسردگی شود که این موضوع سبب آزار روح و روان خانواده‌ها خواهد شد.
وی ادامه داد: باید تلاش کنیم که در کنار توجه به سلامت جسمی مردم، از نظر بیماری‌های روانی نیز اقدامات لازم را انجام دهیم و زمانی که مردم احساس می‌کنند که ذهن و روان آنها درد می‌کند اقدام لازم را برای درمان انجام دهند.
*ذهن و روان حدود 27 درصد مردم تهران درد می‌کند
این عضو شورای شهر تهران افزود: براساس آمارهای وزارت بهداشت حدود 27 درصد مردم تهران ذهن و روان آنها درد می‌کند و به نوعی درگیر اختلالات خلقی، شخصیتی و روانشناختی هستند.
آنچه در موضوع سلامت روان جامعه و افراد آن حائز اهمیت است، این موضوع است که علی رغم انجام اقدامات مختلف در جهت تأمین سلامت روان جامعه توسط دستگا‌های مختلف به ویژه وزارت بهداشت در طول سالیان اخیر، چرخ سلامت روان جامعه لنگ می‌زند و مسافران آن با اضطراب طی طریق می‌کنند وحرکت روان آن نیازمند تدبیر بهتر سکانداران سلامت روان جامعه است.
