به گزارش «شیعه نیوز»، این آمارها در شهری همچون تهران با بیش از ۱۰میلیون نفر جمعیت جدی‌تر است آنچنان که پایتخت با بیشترین آمار نزاع و درگیری (که منجر به ثبت پرونده شده) در کشور روبه‌روست و طبق آمارهای رسمی پزشکی قانونی در ۵ماهه ابتدایی امسال بیش از ۴۶هزار مورد بوده است.وضعیت سلامت روان ازجمله شاخص‌های مهم پیشرفت و توسعه جوامع یا برعکس توسعه‌نیافتگی آنان به شمار می‌رود.
موضوعی که روزبه‌روز تأثیر آن بر ابعاد زندگی آشکارتر و به تبع آن، لزوم سرمایه‌گذاری جدی‌تر برای ارتقای آن نیز احساس می‌شود؛ آنچنان که سازمان بهداشت جهانی هم روز ۱۰اکتبر را به‌عنوان روز توجه به سلامت روان انتخاب کرده است. مسئولیت آرامش جامعه و حفاظت از سلامت روان تنها برعهده وزارت بهداشت نیست بلکه مسئلهای ملی است که همه باید در برابر آن احساس مسئولیت کنند.
به اعتقاد کارشناسان جامعه ایران باتوجه به شرایط اقتصادی و تنش‌ها در شرایط حساسی قرار دارد و برای ارتقای سلامت روان نیازمند آموزش‌های عمومی و ارتقای فرهنگ سلامت هستیم.
در این بین روانشناسان معتقدند باتوجه به توسعه شبکه‌های اجتماعی اعم از مجازی و غیرمجازی وزارت بهداشت و نهادهای مؤثر باید از این فضاها برای ارتقای کیفیت سلامت روان جامعه بهره ببرند.
همچنین تقویت نهادهای مدنی و به‌طور کلی مشارکت مردم برای رشد سلامت روان در جامعه می‌تواند مؤثر باشد. در این بین شهرداری تهران هم به‌عنوان یکی از نهادهای مؤثر در فراهم آوردن شرایط زیست بهتر برای شهروندان در سال‌های گذشته اقداماتی را برای بهبود وضعیت سلامت روان در پایتخت انجام داده است و همزمان با هفته سلامت روان برنامه‌هایی را هم در سطح شهر در دست اجرا دارد.
زینب نصیری، مدیرکل سلامت شهرداری تهران با اشاره به اینکه بی‌توجهی به سلامت روان پیامدهای جدی برای جامعه و شهروندان به‌دنبال دارد، گفت: اگر مشکلات حوزه سلامت روان و اختلالات شخصیتی به‌موقع شناسایی نشود، فرد دچار بحران می‌شود و این بحران و به‌هم‌ریختگی درون فردی می‌تواند به خانواده، محله و جامعه نیز تسری پیدا کند.او میگوید:
سلامت دارای ۳بعد سلامت جسمی، روانی و اجتماعی است، به این معنی که غیر از مسئله سلامت، اجتماع و محیط نیز تأثیر مستقیم به روی فرد دارند.
از سوی دیگر کالبد و بستر شهر نیز از منظر افرد درون آن شهر تعریف می‌شود چرا که فرد در فضای عمومی شهر در ارتباط با بخش‌های مختلف است و تأثیر‌گذاری بر شهر و تأثیرپذیری از شهر دارد.نصیری با اشاره به تأثیر ابعاد مختلف سلامت بر یکدیگر نیز گفت: بیماری‌های روان‌تنی که منشا روحی و روانی در فرد دارد بر جسم فرد نیز تأثیر می‌گذارد و باعث بروز مشکلات جسمی در فرد می‌شود.
زمانی که صحبت از سلامت اجتماعی شهروندان می‌شود در کنار آن باید به کیفیت روابط بین فردی نیز توجه شود تا بتوانیم انسجام، اعتماد و سازگاری افراد با محیط را بیشتر کنیم.
چرا که فردی که با روان خود ارتباط بهتری داشته و خودمراقبتی را در حوزه سلامت روان انجام داده، از نظر سلامت روان وضعیت بهتری نسبت به سایر افراد دارد.
مدیرکل سلامت شهرداری تهران با اشاره به وضعیت سلامت روان در کلانشهرها گفت: در کلانشهرها افراد با هویت‌های فرهنگی و قومیتی مختلف و باورها و نگاه‌های متفاوت، طبقه شغلی، اجتماعی و اقتصادی مختلف در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند و مشکلات اجتماعی و اقتصادی در کلانشهرها بیشتر از سایر شهرهاست.
شهرهای بزرگ مسائل و مشکلات زیادی دارند که ترافیک و کمبود جای پارک تنها نمونه‌های کوچکی از آن است؛ اینها موارد مهمی برای افزایش استرس در افراد هستند و می‌توانند میزان خشم ، استرس و اضطراب افراد را افزایش دهند.به‌گفته او به‌دلیل نوع زندگی شهرنشینی ارتباطات بین فردی نسبت به گذشته محدود شده و به ارتباطات درون‌خانوادگی تقلیل پیدا کرده،
ارتباط بیشتر افراد با همسایه‌ها و بخش‌های مختلف شهر قطع شده و اگر به مسئله ارتباطات بین فردی و مولفه‌های سلامت روان و بهبود روابط افراد با کالبد شهر توجه نشود، افراد فشارهای روانی زیادی را تحمل کرده و شاهد مشکلات عدیده‌ای در جامعه خواهیم بود.مدیرکل سلامت شهرداری تهران با اشاره به پژوهشی که درباره سلامت روان در تهران انجام شده، گفت:
دکتر احمدعلی نوربالا -روانپزشک- پژوهشی را در ارتباط با سلامت روان انجام داده که براساس نتایج آن بیش از ۸۵درصد از شهروندان تهرانی در بازه زمانی یکساله به‌طور متوسط یک‌بار فشار روانی شدید را تجربه کرده‌اند. درصورت درمان نشدن این فشارهای روانی ما با شهری مواجه هستیم که شهروندانش به نوعی دچار ازخودبیگانگی و طرد اجتماعی هستند.
اکنون به‌دلیل نوع بافت و کالبد شهری در کلانشهرها، تاب‌آوری مردم بسیار پایین بوده و افراد خشم زیادی دارند، این موارد نشان می‌دهد که باید به سلامت روان شهروندان اهمیت بدهیم.
به گفته نصیری، افسردگی به‌عنوان یکی از نشانه‌های عدم‌سلامت روان به یکی از ۳بیماری اول در دنیا تبدیل شده و در کشور ما هم همین مسئله صادق است.
اما هر چقدر بتوانیم بایدتلاش کنیم تا مهارت‌های ارتباط مؤثر را در افراد افزایش دهیم و به ایجاد نشاط اجتماعی در جامعه کمک کنیم. به شهروندان نیز باید کمک کنیم تا به مسئله خودمراقبتی توجه بیشتری داشته باشند.مدیرکل سلامت شهرداری تهران با اشاره به اقدامات شهرداری تهران در هفته سلامت روان (۱۸مهر تا ۲۴مهر) گفت:
شهرداری تهران در سطوح مختلف از حمل‌ونقل عمومی تا ادارات مختلف تعامل زیادی را با شهروندان دارد، به همین دلیل در حوزه سلامت روان تفاهمنامه‌ای را با سازمان بهزیستی امضا کرده‌ایم که در این تفاهمنامه به نقش سازمان بهزیستی کشور در سیاست‌گذاری، هدایت و راهبری برنامه‌های مرتبط با پیشگیری و ارتقای سلامت روانی و اجتماعی در کشور و نقش اداره کل سلامت شهرداری تهران در بهبود کیفیت زندگی شهروندان و با مدنظر قراردادن راهبردهای ایجاد محله‌های سالم، توانمندسازی جامعه و آموزش همگانی تأکید شده است.
ارتباط شهرداری تهران با اداره کل سلامت روان وزارت بهداشت موضوع دیگری بود که نصیری به آن اشاره کرد و گفت: در کنار وزارت بهداشت انجمن‌های علمی که در حوزه سلامت روان فعالیت می‌کنند و سازمان‌های مردم نهادی که خدمات سلامت به سالمندان و کودکان ارائه می‌کنند و اداره کل مشاوره و روانشناختی وزارت علوم و گروه‌های روانشناسی و مشاوره و علوم رفتاری – اجتماعی دانشگاه‌های کشور نیز با شهرداری همکاری دارند.
او ادامه داد: متأسفانه مسئلهای که باید به آن توجه شود این است که بخش‌های مختلفی که در حوزه سلامت فعالیت دارند، با یکدیگر هماهنگ نیستند و هر کدام مسیر خود را می‌روند، با وجود این ما سعی کرده‌ایم نقش خود را در حوزه سلامت روان به‌عنوان تسهیل‌گر در تهران ایفا کنیم و با توجه به همکاری خوبی که در این زمینه انجام شده برنامه‌های مهمی در هفته سلامت روان تدوین شده است.
نصیری در رابطه با فعالیت‌های خانه سلامت شهرداری نیز گفت: واحدهای مشاوره و روانشناسی مستقر در خانه‌های سلامت سال‌هاست فعالیت مشاوره‌ای دارند و توانسته‌اند با خدمات مطلوبی که به شهروندان ارائه می‌کنند انگ‌زدایی در سطح محلات و خانواده‌ها داشته باشند، چرا که تا قبل از این شهروندان تمایل زیادی به حضور در این مراکز نداشتند.
در سرای محلات نیز مشاوران، روانشناسان و مربیان آموزشی با تحصیلات تکمیلی در حوزه روانشناسی، مشاوره و علوم تربیتی حضور دارند که به‌صورت مستمر جلسات بازآموزی برای آنها برگزار می‌شود تا با رویکردهای جدید در حوزه سلامت روان آشنا شوند.
نصیری تأکید کرد: در همه محلات خانه‌های سلامت وجود دارد اما در تعدادی از محلات ممکن است مشاوره روانشناسی در خانه سلامت و سایر محلات حضور نداشته باشد که در این صورت شهروند به نزدیکترین کلینیک مشاوره و روانشناسی و یا سرای محله و خانه سلامتی که مشاوره روانشناس در آن حضور دارد ارجاع داده می‌شود.به گفته وی با آغاز هفته سلامت در ۵پهنه تهران، ۵گذر سلامت در مناطق ۵، ۱۶، ۱۱، ۱۰ و ۱۵ برپا می‌شود که خدمات روانشناختی به شهروندان ارائه می‌دهند.
گفت‌وگو در شهر و اشتراک تجارب زیستی با دیگر شهروندان در حوزه سلامت روان با حضور روانشناسان و تسهیل‌گران اجتماعی، حضور کلینیک‌های ارائه‌دهنده خدمات روانشناسی و روان‌درمانی و معرفی خدمات قابل ارائه به شهروندان، در کنار برنامه‌های جامع‌نگر برخی از برنامه‌هایی است که در این پهنه‌ها به شهروندان ارائه می‌شود.مدیرکل سلامت شهرداری تهران گفت:
در هفته سلامت، کمپین سلامت روان با هدف ارتقای سلامت روان شهروندان، موضوع خودمراقبتی و تأکید بر ارتباط مؤثر و سلامت روان در شهرداری تهران آغاز به کار می‌کند. این کمپین در ۳ بعد ارتباط فرزند با والدین، ارتباط با همسر و ارتباطات اجتماعی است. پیام‌هایی را نیز در سطح شهر، سرای محلات، خانه‌های سلامت و واحدهای تابعه شهرداری تهران منتشر می‌کنیم.به گفته نصیری، سایت سلامت شهرداری تهران نیز تا پایان مهر‌ماه آغاز به‌کار می‌کند و بعد از راه‌اندازی، شهروندان می‌توانند تمام اطلاعات تخصصی خود را در قالب پادکست، فیلم، مقالات علمی و تست‌های روانشناسی دریافت کنند.
سرنوشت پوشش خدمات بیمه روانپزشکی چه شد؟
مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، ضمن ارائه توضیحاتی درخصوص تغییرات صورت گرفته در قانون سلامت روان، از برطرف شدن چالش پوشش‌های بیمه درمانی این بیماران در آینده خبر داد.
احمد حاجبی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اصلاحات صورت گرفته بر قانون سلامت روان، گفت: تغییرات صورت گرفته بر این قانون شامل اصلاحاتی کوچک است و تغییر عمده‌ای صورت نگرفته است.
قانون سلامت روان از ۲کمیسیون اجتماعی و کمیسیون لوایح مجلس شورای اسلامی گذر کرده و در زمینه تغییرات صورت گرفته با ذی‌نفعان صحبت‌هایی شده است. وی افزود: قانون سلامت روان پس از اصلاحات صورت گرفته آماده مطرح شدن در هیأت دولت است و به‌زودی ابلاغ خواهد شد. مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت درخصوص پوشش بیمه‌ای بیماران اعصاب و روان که از چالش‌های آنان است، گفت: طی جلساتی که با شورای‌عالی بیمه داشته‌ایم، تصمیم گرفته‌ایم سقف پوشش بیمه‌ای ۵۶روزه برای درمان بیماران اعصاب و روان برداشته شود. وی گفت: با برداشتن سقف پوشش بیمه‌ای، دوره‌های درمانی متناسب با وضعیت بیمار طی می‌شود. امیدواریم این مشکل بیماران نیز به‌زودی برطرف شود.
انکار وضعیت سلامت روان دردی دوا نمی‌کندامیرحسین جلالی ندوشن ـ روانپزشک
گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد که تحمل مردم کم و درگیریهای خیابانی بیشتر شده است. آمار رسمی سازمان پزشکی‌قانونی میگوید در سال۱۳۹۶، ۹۳هزار و ۲۵۹نفر بابت زخم‌برداشتن از درگیریهای خیابانی به پزشکی‌قانونی تهران رفتند. یک سال بعد یعنی ۱۳۹۷، اما شمار چنین کسانی، ۷۹۸۶نفر بیشتر شده و به ۱۰۱هزار و ۲۴۵ نفر رسیده است.
اینها را نگه دارید تا برگردیم. اکنون در هفته سلامت روان قرار داریم. هفته سلامت روان یک مناسبت جهانی است و در ایران هم از سال گذشته تاکنون، همزمان با این رویداد جهانی برنامه‌هایی اجرا می‌شود.
پیش از این البته، هفته سلامت روان در ایران گرامی داشته می‌شد اما در زمانی متفاوت از تاریخی که سازمان جهانی بهداشت مقرر کرده و بیشتر کشورهای جهان به همان پایبند بودند.
با وجود این هماهنگی اما امسال شعاری که ایران به‌عنوان شعار این هفته تعیین کرده با شعار جهانی تفاوت دارد. شعار جهانی پیشگیری از خودکشی است و برخی کشورها چون بنگلادش و اندونزی همان شعار را محور قرار داده و برنامه‌های آگاه‌سازی عمومی به بهانه این هفته را پیرامون این موضوع مهم سر و سامان داده‌اند، اما در ایران ما درباره نشاط اجتماعی حرف می‌زنیم.
شخصا البته با پرداخت به وجه مثبت سلامت روان و امور روانشناختی، بی‌نهایت موافقم و معتقدم جامعه آگاه و مهارت‌آموخته، بی‌تردید جامعه‌ای بهتر است اما یکی از همان وجوه مثبت موید و تضمین‌کننده سلامت روان آن است که ما به جای انکار و گریز از واقعیت ابتدا واقعیت را چنان که هست پذیرا شویم و سپس با پرهیز از هیجان‌مداری و با مسئله‌مداری برای تبیین و تعیین راه‌حل‌های مناسب برای تحقق امری چون نشاط اجتماعی تلاش کنیم.
برای نمونه به همین آمار که در ابتدای این یادداشت آوردم نگاه کنید، یا به پیمایش‌ها نگاه کنید؛ پیمایشی که در سال۹۵ و پیش از شروع موج رکود جدی اقتصادی انجام شده و نشان از نگرانی‌های جدی در میان مردم شهر تهران دارد و یا پیمایش اجتماعی مهم دیگری که نشان می‌دهد که بسیاری از مردم از آینده ناامید هستند.
بی‌تردید این وضعیت با خود پیامدهایی می‌آورد که افسردگی و افزایش احتمال خودکشی، از آن جمله است و چه‌کسی است که نداند خودکشی چه امر مهمی است.
قرآن به ما توصیه می‌کند کسی که جان یک نفر را نجات دهد گویی جان ملتی را نجات داده. نجات یک فرد دارای افکار خودکشی، امری است انسانی و اخلاقی. پژوهش‌های جدی در جای جای دنیا نشان می‌دهد در بحران‌های اقتصادی، احتمال وجود خودکشی در جامعه افزایش پیدا می‌کند، چنانکه اخیراً هم توسط مقامی مسئول در وزارت بهداشت به این افزایش آمار به‌ویژه در حاشیه شهرها و برخی از استان‌های محروم اشاره شد. راه‌حل این کار نیست و راه‌حل بزک کردن یا ندیدن نیست.
و وجهی دیگر از همین داستان، که البته تب مورد اخیر آن کمی فروکش کرده اما شاید اکنون بتوان بدان منطقی‌تر و جدی‌تر پرداخت. شناخت ماهیت بحران‌های اجتماعی و نحوه برخورد با آن است که به‌نظر می‌رسد درباره آن نقایصی جدی نزد سیاست‌گذاران، دولتمردان،اهالی رسانه و متخصصان وجود دارد.
داستان هرچه بود و نبود مردم چنارمحمودی یک بحران جدی را از سر می‌گذرانند. تصور کنیم هر یک از ما با خبر شویم که به‌دلیلی به عفونت اچ‌آی‌وی آلوده شده‌ایم. حس شوک، شرم و احساس فروپاشی، اولیه‌ترین و البته آسیب‌زننده‌ترین واکنش‌هایی است که معمولاً در چنین مواردی رخ می‌دهد.
حال لازم نیست تصور کنیم که می‌توانیم مورد زنده چنارمحمودی را پیش‌رو آوریم و بنگریم که وقتی یک چنین اتفاقی در مقیاسی بزرگ می‌افتد، چه میزان انرژی روانی منفی می‌تواند درون جامعه ایجاد کند. جامعه دچار بحران است و جامعه محلی چنارمحمودی البته نشانه‌های بحران را به‌صورت حاد و در تجربه شوک به‌صورت ویران کننده‌ای نشان می‌دهد.
به‌عنوان یک متخصص سلامت روان که به ایران و مردم ایران علاقه دارد مشفقانه عرض می‌کنم تجربه چنارمحمودی را پیش چشم داشته باشیم و درک کنیم که با انکار، دردی دوا نمی‌شود. خلاف این راه ما را جامعه جهانی رفته؛ راه صراحت، حرف‌زدن و پرهیز از انکار.
این شیوه جواب داده است. هفته سلامت روان است. به کودکان بیندیشیم که آینده این کشورند، و به سالمندان که صندوقچه گنج خرد و فرزانگی هستند و عدم‌تأمین سلامت روان هرکدام از آنها برای حال و آینده جامعه بی‌نهایت زیان‌آور است.
پیشگیری از خودکشی کاظم ملکوتی ـ متخصص روانپزشکی
۱۸مهر (۱۰اکتبر) روز جهانی سلامت روانی است و امسال یکی از شعارهای اصلی که از سوی سازمان بهداشت جهانی انتخاب شده، پیشگیری از خودکشی است. نگاهی خواهیم داشت به واقعیت‌هایی در مورد رفتارهای خودکشی در ایران:ـ هر ۱۰۰دقیقه یک مرگ در اثر خودکشی رخ می‌دهد.ـ
استان‌هایی که نرخ خودکشی بالایی دارند عبارتند از: ایلام، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، همدان، گیلان، لرستان، آذربایجان‌غربی، اردبیل، زنجان، فارس، تهران، آذربایجان شرقی، چهارمحال بختیاری. ۶۵درصد از خودکشی‌ها در این استان‌ها رخ می‌دهد.ـ نسبت به جمعیت استان، بیشترین خودکشی‌ها در ایلام، کرمانشاه، همدان، کهگیلویه و بویراحمد رخ می‌دهد.ـ
در فوت ناشی از خودکشی در کشور، نسبت مردان به زنان ۲تا ۳برابر است. این نسبت در برخی از استان‌های غربی تفاوت اندکی دیده می‌شود.
این بدین معنی است که فوت ناشی از خودکشی در زنان در مناطق غربی کشور با مردان برابر می‌شودـ شایع‌ترین دوره سنی برای خودکشی بین سنین ۱۵تا ۲۵سالگی است.ـ خوشبختانه در کشور با موضوع خودکشی به‌عنوان مجرم برخورد نمی‌شود و سازمان‌های بیمه‌گر دولتی از نظر قانونی امکان پرداخت هزینه‌های مربوطه را دارند.
ـ ۶۰تا ۸۰درصد کسانی که اقدام به‌خودکشی و یا در اثر آن فوت می‌کنند حداقل به یکی از اختلالات روانی متبلا بوده‌اند.ـ خطر اقدام به‌خودکشی با وجود بیماری‌های روانی ۶برابر، الکل ۳برابر، سیگار دوبرابر و در زنان دوبرابر افزایش می‌دهد.ـ خطر فوت ناشی از خودکشی با وجود سابقه اقدام ۹برابر، سیگار ۶برابر، بیکاری ۵ برابر و بیماری روانی ۴برابر افزایش می‌یابد.
ـ به ازای هر فوت ناشی از خودکشی، ۲۰ اقدام به خودکشی رخ می‌دهد.ـ ۱۰ برابر کسانی که اقدام به‌خودکشی می‌کنند و به اورژانس ارجاع داده می‌شوند، به مراکز درمانی مراجعه نمی‌کنند و ناشناخته باقی می‌مانند.ـ خودکشی قابل پیشگیری است.
نتایج برنامه‌های پیشگیری از خودکشی نشان داده است که با اجرای درست آنها می‌توان میزان خودکشی را تا ۵۰درصد کاهش دادـ شایع‌ترین روش‌های اقدام به‌خودکشی مسمومیت با داروهاستـ شایع‌ترین روش‌های اقدام که به فوت منجر شده است؛
به دار آویختن، خودسوزی و مسمومیت با سموم آفات نباتی استـ روش‌های مؤثر و پیشگیری‌کننده از خودکشی عبارتند از: درمان افسردگی، کاهش دسترسی به روش‌های کشنده، وجود خدمات پیگیری پس از ترخیص از بیمارستان، کشف افراد در معرض خطر به‌ویژه در مدارس، آموزش مهارت‌های زندگی مانند کنترل خشم و حل مسئله است.
منبع: همشهری
