شیعه نیوز:
پرسش
با یک سنی درباره آیه وضو بحث می‌کنم دلایل عربی آن‌را از نظر شیعه گفته‌ام، اما سؤالی که می‌کند این است که در بخش تیمم خدا می‌فرماید: «فامسحوا بوجوهکم و ایدیکم» و «ایدی» مجرور است؛ چون عطف به وجوهکم شده و منصوب نشده است. اگر گفته شما درست است پس در قسمت وضو هم که عین همین عبارت آمده باید مجرور بیاید و چون منصوب آمده عطف به «ایدیکم» شده است. من در اینترنت گشتم و تنها جوابی که پیدا کردم این بود که اِعراب «ارجلکم» در آیه وضو به محل «رؤوسکم» بر می‌گردد و اعراب «ایدیکم» در قسمت تیمم به ظاهر «بوجوهکم» است. اما این جواب منطقی نیست؛ چون ما در یک آیه با دو جمله مثل هم دو برخورد متفاوت می‌کنیم و چرا در قسمت وضو «ارجلکم» را به ظاهر «رؤوسکم» بر نمی‌گردانیم. لطفاً از نظر قواعد عربی من را راهنمایی کنید.
پاسخ اجمالی
شیعه و اهل سنت بر آن اتفاق نظر دارند که کلمه «ایدیکم» در آیه «فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ وَ أَیْدیکُم»[1] که مربوط به شیوه انجام تیمم است، به کلمه ماقبل خود؛ یعنی «وُجُوهِکُمْ» عطف شده است.
اما در آیه وضو، شیعه نیز معتقد است که مدل عطف در این آیه نیز مانند مدل عطف در آیه تیمم است و کلمه «أَرْجُلکُم» در صورت منصوب بودن به «محل کلمه ما قبل خود» و در قرائت مجرور «به لفظ کلمه قبلی»؛ یعنی «رُؤُسِکُمْ» عطف شده است. در حالی که اهل سنت معتقدند که کلمه « أَرْجُلکُم» عطف به کلمه قبل از خود نبوده بلکه عطف به کلمه «وُجُوهَکُم» است که در فراز قبلی یعنی «فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَ أَیْدِیَکُم» قرار دارد و بر همین اساس پاها را نباید مسح کرد بلکه باید شست. از این‌رو، دیدگاه شیعه درباره آیه وضو تناسب بیشتری با آیه تیمم دارد و با آن همخوان‌تر است.
[1]. مائده، 6.
آیات مرتبط
سوره النساء (43) : يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُكَارَىٰ حَتَّىٰ تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِي سَبِيلٍ حَتَّىٰ تَغْتَسِلُوا ۚ وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُورًا
سوره المائدة (6) : يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ ۚ وَإِنْ كُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا ۚ وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ مِنْهُ ۚ مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ وَلَٰكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
T
