شیعه نیوز: شاید عده ای، از آیات مربوط به رزاق بودن خداوند و به ویژه آیات مربوط به تضمین روزی، چنین برداشت کنند که به کار و تلاش برای به دست آوردن روزی نیازی نیست و باید به دعا و عبادت پرداخت، چون روزی را خدا می رساند.
چنین برداشتی با آیات و روایاتی که بر کار و تلاش تأکید دارد، نادرست و ناسازگار است. در این جا به ذکر چند روایت بسنده می کنیم:
مستجاب نشدن دعا بدون کار
به امام صادق علیه السلام عرض شد که شخصی می گوید: در منزلم می نشینم، نماز می گزارم، روزه می گیرم و پروردگارم را پرستش می کنم، و روزیم خواهد رسید. امام صادق علیه السلام فرمودند:
هُوَ اَحَدُ الثَّلاثَهِ الَّذینَ لا یُسْتَجابُ لَهم(۱)
او یکی از سه دسته افرادی است که دعایشان مستجاب نمی شوند.
دعا نکردن امام صادق علیه السلام برای بیکاره
شخصی ناگهان به محضر مبارک امام صادق علیه السلام وارد شد و در حضور امام علیه السلام نشست و گفت: از خدا بخواه در این وضع بد معیشتی که دارم، مرا روزی دهد. امام صادق علیه السلام فرمود:
لا أَدْعُو لَکْ اُطْلُبْ کما اَمَرَکَ اللّهُ(۲)
برایت دعا نمی کنم، آن گونه که خدا به تو امر کرد، روزی را طلب کن.
کار کردن امام صادق علیه السلام در گرمای تابستان
راوی گوید در یکی از راه های مدینه در یک روز بسیار گرم تابستانی به امام صادق علیه السلام برخوردم. عرض کردم: فدایت شوم! تو با آن جایگاه والا در نزد خدا و نسبتت با رسول خدا، در چنین روزی خودت کار و تلاش می کنی؟!
خَرْجتُ فی طَلَبِ الرِّزْقِ لأَسْتَغْنِیَ بِهِ عَنْ مِثْلِکَ(۳)
درپی روزی راه افتادم تا از امثال توبی نیاز شوم.
روزی خوردن از بیت المال
امام صادق علیه السلام می فرماید: خداوند به داود علیه السلام وحی کرد:
اِنَّکَ نِعْمَ الْعَبْدُ لَوْلا أَنَّکَ تَأْکُلُ مِنْ بَیْتِ الْمالِ و لا تَعْمَلُ بِیَدِکَ شیئا
تو بنده خوبی هستی، افسوس که از بیت المال روزی می خوری و با دست خود کاری نمی کنی!
سپس حضرت افزود:داود علیه السلام چهل روز گریه کرد، خداوند آهن را برای داود علیه السلام نرم کرد و او هر روز یک زره می بافت و به هزار درهم می فروخت. سیصد و شصت زره بافت و به سیصد و شصت هزار درهم فروخت و از بیت المال بی نیاز شد.(۱)
بنابراین، رزاق بودن خداوند نه تنها به معنای انتظار روزی بدون کار نیست، بلکه کار از مهم ترین اسباب روزی خوردن است که خداوند توانایی آن را به انسان ها داده و زمینه آن را نیز فراهم کرده است.
البته خداوند روزیِ کسانی را که به دلایلی توان کار کردن ندارند، در اموال توانگران قرار داده است.
۱- . تفسیر نورالثقلین، ج ۵، ص ۱۳۴. ذیل آیه ۵۸ سوره ذاریات «اِن اللّه هو الرّزاق».
۲- . همان.
۳- . همان، ص ۱۳۵.
