به گزارش «شیعه نیوز»، گروه های تروریستی از نظر ایدئولوژی دیگر پیشرفت نمی کنند؛ بلکه پیشرفت آنها بیشتر مربوط به بخش ساختاری و تاکتیکی آنها است. گروه تروریستی داعش نیز هنوز هم چند نقطه قوت دارد و تلاش می کند تا از خلال رسانه های فعال خود در شبکه های اجتماعی بین المللی و نیز فعالیت های اطلاعاتی مجددا به مواضع اشغالی خود قبل از شکست در سوریه و عراق بازگردد.
در اینجا می خواهیم فعالیت های اطلاعاتی داعش را طی دومرحله بررسی کنیم: پیدایش و توسعه داعش از نظر اهداف و روش سرویس های اطلاعاتی آن، سپس انتقال به مرحله بعداز شکست داعش و میزان اعتماد آن به عناصر اطلاعاتی خود در زمان کنونی.
اول- پیدایش و توسعه
در سطح امنیتی، گروه تروریستی داعش، سرویس های اطلاعاتی ویژه ای در میان سایر گروه های تروریستی در جهان دارد. این سرویس ها عملیات های مختلفی را انجام می دهند که مشابه سرویس های اطلاعاتی کشورهای جهان هستند. قابل توجه است که داعش در اجرای برنامه های خود، از خلال سوء استفاده از شکاف های امنیتی و شکست های سرویس های اطلاعاتی و امنیتی اروپا عمل می کرد.
کسانی که به دنبال مقابله با داعش بودند باید به واقعیت سرویس های اطلاعاتی داعش و ماهیت و زمان تاسیس این سرویس ها و نیز کسی که آنها را اداره می کرد، دست پیدا می کردند.
به دنبال ابهام و ناشناخته بودن سرویس های اطلاعاتی داعش، سرویس های اطلاعاتی جهان به ویژه اروپا به سرعت از خلال سرویس های سری و نیز بازجویی از عناصر بازگشته ویا فراری و یا جداشده از گروه های داعش به تلاش برای کشف ماهیت این سرویس ها پرداختند. لازم به ذکر است که بیشتر این عناصر دارای مناصب بالایی در دستگاهداعش بودند.
در این میان سرویس های اطلاعاتی فرانسه به شکل خاصی به دنبال دستیابی به ماهیت سرویس های اطلاعاتی داعش بودند؛ چرا که این کشور در میان سایر کشورهای قاره اروپا بیشتر از همه مورد هجوم گروه های تروریستی داعش قرار گرفته بود. این مسئله در کتاب جاسوس های ترسناک نوشته متی سوک که یک روزنامه نگار فرانسوی و متخصص در مسائل گروه های تروریستی است به خوبی دیده می شود. متی سوک پس از بررسی پرونده های عناصر جداشده از داعش و مدارک منتشر شده در این زمینه و نیز گفتگو با کارشناسان و پلیس و ماموران اطلاعاتی، نتایج مطالعات خود را در این کتاب جمع آوری کرد.
1-اسم انتخاب شده برای سرویس های اطلاعاتی داعش و رئیس آن
هسته اصلی سرویس های اطلاعاتی داعش درواقع همان سرکردگان کنونی از رهبری این گروه تروریستی بودند. همانطور که عناصر فراری از داعش اشاره کردند، نام سرویس‌های امنیتی سری داعش، أمنیات [آرزوها] بود. این سرویس در شهر رقه که مقر داعش در سوریه بود سازماندهی شد و بخش بزرگی از حملات تروریستی آن به قاره اروپا به ویژه فرانسه و بلژیک از طریق آن صورت می گرفت. سازمان دهنده اصلی حملات پاریس و بروکسل شخصی به نام عبدالحمید اباعود ملقب به ابی عمر بود.
تاریخ راه اندازی این سرویس ها به اوت 2014 یعنی تنها چند ماه پس از اعلام خلافت ابوبکر البغدادی برمی گردد. در واقع ایده راه اندازی این سرویس ها از قبل توسط عبدالناصر بن یوسف که اصالت الجزایری داشته و در فرانسه زندگی کرده بود، مطرح شد. وی فرمانده گردان عناصر داعش در سوریه بود و عبدالحمید اباعود نیز از دست نشاندگان او به شمار می رفت. پس از آن رهبری این سرویس های اطلاعاتی به اسامه العطار بلژیکی واگذار شد که یکی ازعناصر اصلی حملات خونین پاریس در نوامبر 2015 بود.
بر اساس اطلاعات به دست آمده ازسرویس های اطلاعاتی داعش، می توان گفت که نقطه قوت این سرویس ها در استفاده از تجربه های بزرگ عناصر داعش بود. این عناصر در گذشته جزو افسران اطلاعاتی عراق بودند. حجی بکر عضو سابق سرویس هاس اطلاعاتی صدام حسین یکی از این عناصر و موسس اصلی این سرویس ها بود که نقش زیادی نیز در تشکیل گروه تروریستی داعش داشت.
2-اهداف سرویس‌های جاسوسی داعش
همزمان با تشکیل گروه تروریستی داعش، ایده راه اندازی سرویس های "آرزوها" نیز آغاز شد. این ایده اهداف خاصی را دنبال می کرد.یکی از اهداف آن ، جلوگیری از نفوذ عوامل دشمن، چه جاسوس های اطلاعاتی خارجی در میان مبارزین سوری و چه جاسوس های اطلاعاتی سایر گروه های تروریستی منطقه بود.
این سرویس های اطلاعاتی به منظور رسیدن به این اهداف نیاز به توسعه داشتند. این اهداف عبارت بودند از وضع قوانین، جذب فعالان و نظامیانی که قصد پیوستن به آنها را داشتند، پیدا کردن یک محل مناسب برای جذب حامیان داخلی، ترویج انتشار ایدئولوژی داعش در سطح بین المللی،جذب حامیان از جنس های مختلف، جذب عناصر سایر گروه های تروریستی و برنامه ریزی برای حملات تروریستی. علاوه بر این ها یکی از اهداف اصلی این سرویس های اطلاعاتی پیدا کردن مخالفان بود.
3-روش کار سرویس های اطلاعاتی داعش
مدارک و اسناد به دست آمده در رابطه با سرویس های اطلاعاتی داعش نشان می دهد که این گروه تروریستی، برنامه های فنی و نظام بسیار پیچیده ای داشت که به طور وسیعی بر عملیات های جاسوسی تکیه می کرد. سازمان دهنده این عملیات ها حجی بکر به عنوان مغز متفکر استراتژی داعش بود. وی استراتژی داعش را در تسلط بر بخش های مختلف سوریه طراحی می کرد.
حجی بکر این عملیات ها را از طریق فرستادن جاسوسان در قالب واعظان دینی به مناطق و روستاهای شمال سوریه انجام می داد. مرحله بعدی، مرحله عملیات های مسلحانه از طریق یگان های مخصوص بود.
به طور کلی، مبنای سرویس های اطلاعاتی داعش،عملیات های جاسوسی و نفوذ بود. داعش همچنین عملیات های پیشرفته ای در مقابله با جاسوسان خارجی از طریق دستگیری و اعدام آنها انجام می داد.در این میان نیروی امنیت داخلی داعش مسئول اصلی شناسایی و سرکوب جاسوسان و نفوذی ها بود که اعضای آن بیشتر از میان افراد باتجربه و وفادار به داعش بودند.
عناصر امنیت داخلی گروه تروریستی داعش نسبت به سایر عناصر این گروه، در انتقال و جابجایی آزادی بیشتری داشتند. از آنجایی که داعش ترس زیادی از نفوذ جاسوسان به تشکیلات خود داشت، از عناصر اطلاعاتی سری استفاده می کرد که اطلاعات را به شکل مستمر جمع آوری می کردند.
اما بخش اداری اطلاعات، وظیفه تعیین مسئول بخش اداری سرویس های اطلاعاتی و نظارت بر همه شعبه های این سرویس ها را بر عهده داشت. هدف کلی این اداره، کسب اطلاعات لازم از اشخاص موردنظرشان بود.
بیشتر بخوانید
عراق|آغاز مرحله دوم عملیات «اراده پیروزی» علیه بقایای داعش
درواقع ماموریت بخش اداری اطلاعات داعش، جمع آوری و تحلیل اطلاعات و ارائه آن به عناصر تصمیم گیرنده داعش و نیز بررسی شرایطی که امنیت داعش را به خطر می انداخت، بود.
4- یگان اطلاعاتی حملات خارجی
با توجه به حملات تروریستی داعش در قاره اروپا، طبیعی است که سرویس اطلاعاتی"آرزوها" یک یگان مخصوص را برای طراحی حملات خارجی اختصاص دهد. از میان اطلاعات به دست آمده روزنامه نیویورک تایمز از سرویس های اطلاعاتی آمریکا و فرانسه و بلژیک و اتریش، مشخص می شود که گروه تروریستی داعش اقدام به راه اندازی سرویس های اطلاعاتی خاصی کرده بود که کار جمع آوری اطلاعات و هدف گیری و جذب عناصر در اروپا و آسیا را انجام می داد.
این یگان مخصوص همچنین ماموریت آموزش و ارسال عناصر انتحاری را به صورت فردی و یا جمعی به کشورهای مختلف به ویژه کشورهای اروپایی و به منظور اجرای حملات تروریستی و یا جذب اعضای جدید و نیز جمع آوری اطلاعات بر عهده داشت.
به طور معمول، این یگان داعش در جذب عناصر از مناطق مختلف جهان، معیارهایی همچون میزان وفاداری و موقعیت جغرافیایی و آشنایی با زبان آنها را در نظر می گرفت. این حرکت از سال 2014 در اروپا و آسیا آغاز شده بود و بیشتر این عملیات ها در کشورهای آلمان، استرالیا، اسپانیا، فرانسه، بلژیک، لبنان، تونس، بنگلادش، مالزی و اندونزی و برخی کشورهای خاورمیانه انجام گرفت.
دوم- داعش پس از شکست
با قاطعیت می توان گفت که بخش اصلی راز موفقیت استراتژی داعش، بهره مندی از مجموعه حامیان میان ساکنان داخلی بود که فرصت مناسب را در طول سال های مختلف در شهرهای عراق برای هسته های خفته داعش فراهم کرده بودند. این افراد مانند افراد معمولی در میان سایر مردم زندگی می کردند؛ اما درواقع بخش زیادی از اطلاعات مورد نیاز داعش را در اختیار این گروه تروریستی قرار می دادند.
درواقع هدف اصلی سلول های خفته داعش، نفوذ به پایگاه های اطلاعاتی پلیس داخلی، جمع آوری اطلاعات مربوط به عناصر پلیس و ایستگاه های بازرسی امنیتی و انتقال این اطلاعات به سرکردگی داعش به منظور آماده سازی حملات احتمالی به شهرها است. علاوه بر این عناصر اطلاعاتی داعش در تلاش برای جذب حامیان و عناصر جدید و انتشار چشم انداز داعش به شکل سری هستند.
در مارس گذشته و پس از شکست داعش، روزنامه انگلیسی صندای تایمز مدارکی مربوط به تسلیح و تامین مالی افراطی های داعش و هسته های خفته در اروپا به سرکردگی ابوطاهر التاجیکی پیدا کرد.
پس از گذشت حدود سه سال ونیم از درگیری های داعش، عراق اعلام کرد که همه مناطق این کشور به طور کامل از شر تروریست های داعش آزاد شده است. البته نیروهای امنیتی عراق در حال حاضر نیز به عملیات پاکسازی بازماندگان داعش در این کشور ادامه می دهند تا از عدم بازگشت این گروه های تروریستی و عناصر فراری آن مطمئن شوند.
در ماه ژوئن گذشته چندین انفجار تروریستی و حملات مسلحانه ضد نیروهای نظامی مسلح ارتش عراق به ویژه در بغداد و در چارچوب عملیات های سرویس های امنیتی عراق ضد داعش اتفاق افتاد.
مقامات عراقی تاکید می کنند که هسته های خفته داعش هنوز هم در مناطق مختلف عراق حضور دارند و گاهی حملاتی را در مناطق خارج شده از سلطه خود ترتیب می دهند.
در مقابل مقامات امنیتی عراق تلاش می کنند تا به داخل این هسته های خفته نفوذ کنند. در 18 ژوئن گذشته اداره اطلاعات نظامی عراق از دستگیری عناصر هسته های خفته در استان الانبار که در حال راه اندازی یک عملیات تروریستی بودند، خبر داد.
اخیرا مرکز مطالعات جنگی ایالات متحده گزارشی منتشر کرده که در آن درباره بازگشت ویرانگر داعش هشدار داده است. طبق اطلاعات این گزارش با وجود شکست رسمی داعش در سوریه، اما هنوز هم عناصر آن در برخی کشورهای خاورمیانه حضور دارند. این گزارش همچنین اشاره می کند که گروه تروریستی داعش یک شبکه تامین مالی جهانی چندمیلیارد دلاری دارد که تسلیحات آن را تامین می کند.
این اطلاعات نشان می دهد که تهدید داعش هنوز هم وجوددارد و می تواند موج جدیدی از این حمله های تروریستی بار دیگر در اروپا اتفاق بیفتد.
نتیجه‌گیری پایانی
داعش از زمان تشکیل خود تلاش کرد تا قالب یک دولت با نهادهای مختلف را به خود بگیرد. بنابراین عجیب نیست که مانند همه دولت ها یک بوروکراسی نهادینه شده به منظور حفاظت از امنیت در مناطق تحت سیطره خود داشته باشد.
لازم به ذکر است که سرویس های اطلاعاتی داعش از همه امکانات لازم برخوردار بود و در همه جا حامیان و عناصر خود را داشت. باید اشاره کرد که این عناصر هنوز هم حتی پس از شکست هسته های خفته، نقش حیاتی در همه عملیات های داعش دارند.
در کل می توان گفت که داعش تلاش می کند تا بر جنگ‌های چند جانبه چریکی تمرکز کند که در این عملیات‌ها به اطلاعات هسته‌های خفته تکیه دارد.
منبع : مرکز مطالعاتی «ناطور»
