به گزارش «شیعه نیوز»، بسیاری از عالمان دین خاطرات دلنشین خود را از زمانی دارند که در حجره ها حضور داشتند. اگرچه امروز به نظر می رسد طلاب نسبت به گذشته قدر حجره نشینی را کمتر می دانند ولی از حرف هایشان همچنان می توان فهمید که حجره نشینی در کنار آسیب هایش برایشان جذابیت هایی هم دارد.
پای صحبت های طلاب مدرسه علمیه امام مهدی موعود(عج) نشستیم و آنها از معایب و محاسن حجره نشینی امروز گفتند.
به گزارش شفقنا، مدرسه علمیه امام مهدی موعود(عج) یکی از مدارس قدمت دار شهر قم است که در اوایل جنگ تحمیلی با دستور امام خمینی(ره) تاسیس شد و از همان ابتدای شکل گیری محلی برای اعزام طلاب به جبهه های نبرد حق علیه باطل بود.
این مدرسه از ابتدا توسط آیت الله نوری همدانی و شهید مفتح افتتاح شد و بنا به گفته حجت الاسلام والمسلمین عبدالرضا محمودی هم اکنون تحت اشراف آیت الله نوری همدانی قرار دارد.
این مدرسه از ابتدای شکل گیری یک پایگاه انقلابی بوده و تعداد شهدایی که از این مدرسه تقدیم به انقلاب شده حدود ۶۰ شهید احصا شده است.
مدیر مدرسه امام مهدی موعود(عج) به شفقنا گفت: آیت الله نوری همدانی مکررا در روزهای پنجشنبه در این مدرسه درس اخلاق برگزار می کرد و در حال حاضر نیز ایشان به این مدرسه سرکشی می کند و بعضا طلاب به دیدار ایشان می روند.
محمودی در مورد وضعیت پذیرش و تحصیل طلاب هم بیان کرد: مدرسه امام مهدی موعود(عج) از سطح یک تا شش، طلبه می پذیرد و در حال حاضر حدود ۱۴۵ طلبه مشغول به تحصیل هستند که ۸۰ نفر آن ها در حجره ها ساکن هستند.
او تاکید کرد: چهار سال پیش مجوز سطح عالی را از حجت الاسلام فرخ فال اخذ کردیم و علاوه بر پایه شش، پایه های هفت، هشت و ۹ نیز در این مدرسه به تحصیل می پردازند که حدود ۴۰ نفر در این سطح مکاسب، کفایه، رسائل و تفسیر می خوانند و معمولا کلاس های آن ها در نوبت های عصر برگزار می شود.
نماینده طلاب استان بوشهر در حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: در مدرسه امام مهدی موعود (عج) قریب به ۳۵ استاد حضور دارند که این اساتید با سابقه هستند و تا ظهر به تدریس پرداخته و عصر نیز به مدت دو ساعت در کلاس ها تدریس می کنند. این مدرسه از نظر امکانات دو اتاق مخزن کتاب، یک سالن ورزشی که فضای کوچکی دارد، اتاق پژوهش و سیستم های تعبیه شده برای طلاب را دارا می باشد.
او ادامه داد: از نظر برنامه های تهذیبی کارهای بسیار خوبی در مدرسه انجام می شود و شورایی تحت عنوان شورای آموزش متشکل از همکاران و اساتید تصمیمات مهم و کلان این مدرسه را اتخاذ می کنند.
مدیر مدرسه امام مهدی موعود(عج) یادآور شد: نماز جماعت ها در سه وعده برگزار می شود و درس اخلاق به صورت هفتگی برگزار می شود، بسیج مدرسه نیز فعال بوده و فرمانده آن یکی از اساتید همین مدرسه است و هر ساله یادواره شهدا توسط بسیج مدرسه برگزار می شود.
محمودی عنوان کرد: دارالقرآن فعالی در مدرسه امام مهدی موعود(ع) وجود دارد که روزانه دو ساعت کلاس های روانخوانی و تجوید توسط اساتید بنام در این مدرسه برای طلاب برگزار می شود. علاوه بر این، فعالیت های فوق برنامه نیز در این مدرسه انجام می شود که کلاس های تقویتی و مهارت افزایی از جمله این فعالیت هاست و اخیرا کاربرد ادبیات در قرآن و نهج البلاغه از کلاس هایی بود که برای مهارت افزایی طلاب برگزار شد و علاوه بر برنامه های ابلاغی از طرف مرکز مدیریت حوزه های علمیه، فوق برنامه های دیگری نیز در این مدرسه برگزار می گردد.
مدیر مدرسه امام مهدی موعود(عج) ابراز کرد: اردوهای تابستانی و کلاس های تکمیل نواقص عمدتا در مشهد برگزار می شود و در زمینه تهذیب برای طلاب علاوه بر اینکه یک پرونده آموزشی ایجاد کرده ایم، پرونده های تهذیبی نیز به صورت جداگانه برای طلاب ایجاد می کنیم.
جذب برخی طلاب به فرقه های انحرافی
محمودی مطرح کرد: یکی از آسیب هایی که متاسفانه امروز دامن گیر طلاب شده، آسیب های ناشی از فضاهای مجازی بوده و گاهی اوقات طلاب وقت خود را صرف این فضاها می کنند، ما برای جلوگیری از آسیب های آن کارشناسانی دعوت کرده ایم که آسیب های فضای مجازی را برای طلاب مطرح کنند، علاوه بر آن سعی کردیم که به استفاده طلاب از فضای مجازی سمت و سوی تحقیق و پژوهش بدهیم.
او اضافه کرد: آسیب دیگر که امروز فراگیر شده بحث فرقه های انحرافی و شبهات مطرح شده از طرف آن هاست و گاهی اوقات طلبه های ما جذب آن ها می شوند، نمونه آن فرقه انحرافی احمدالحسن بوده و امروز این یک بحث فراگیری در بین قشر طلبه شده و گاهی برخی طلبه ها حتی مبلغ این کار نیز هستند و ما برای اینکه پادزهری را برای آن در نظر گرفته باشیم، چندین جلسه مباحث روشنگری پیرامون این فرقه را برای طلاب برگزار کرده ایم.
نماینده طلاب استان بوشهر در حوزه علمیه قم اظهار داشت: اخیرا یک جریان فکری منحرف در جامعه رواج پیدا کرده که پشت پرده عرفان و اخلاق کارهای خود را پیش می برند و طلاب نیز بعضا جذب آن ها می شوند، چرا که تشنه این مباحث هستند و طلبه ای که با دید مقدسی وارد حوزه می شود دنبال چنین گمشده ای می گردد.
محمودی افزود: ما علاوه بر اینکه بر روند تحصیلی طلاب باید اشراف داشته باشیم، متاسفانه در برخی مواقع مجبور می شویم در زمینه مسائل این چنینی نیز ورود پیدا کنیم، اینکه طلاب در هیئات و مجالس مختلف حضور پیدا می کنند در بسیاری از موارد از سر کنجکاوی است.
او گفت: اخیرا به واسطه کمبود بودجه در سازمان های فرهنگی، حوزه علمیه نیز با این مسئله روبرو شده و اعتبارات جاری حوزه تقریبا صفر است، مثلا ما اگر در سال های گذشته نیاز به تعمیری در مدرسه داشتیم، با یک نامه نگاری سریعا می توانستیم این کار را انجام دهیم، اما در حال حاضر اگر دستگاه کپی که بسیار حیاتی است خراب شود، هیچ اعتباری برای تعمیر آن نداریم و مرکز مدیریت نیز امکان حمایت از ما را ندارد، حتی ما حقوق اساتید و کارمندان را هر دو ماه یک بار و حتی بیشتر واریز می کنیم.
در ادامه این گزارش، سراغ طلاب حجره نشین این مدرسه رفته ایم و معایب و فواید حجره نشینی و همچنین مشکلات مربوط به شهرستان ها را از آن ها جویا شده ایم.
حمیدرضا رنجبر که یکی از طلاب این مدرسه بوده و اهل فارس است، می گوید: یکی از مشکلاتی که برای ما طلاب شهرستانی وجود دارد این است که تعطیلات به گونه ای طراحی شده در برخی موارد به خاطر یک یا دو روز تعطیلی مجبور می شویم مسیر ۲۲ ساعته را بپیماییم و از این تعطیلات جمعا ۲۴ ساعت در منزل نمی توانیم حضور داشته باشیم و بیشتر وقت را باید در مسیر باشیم.
کمبودهایی که طلاب قدیمی تر پاسخگوی آن نیستند
سید محمد امین حسینی یکی دیگر از طلاب این مدرسه به شفقنا می گوید: هدف از حوزه آمدن درس خواندن صرف نیست، برخی حوزه را در مقابل دانشگاه می گذارند درحالی که اهداف تحصیل در حوزه و دانشگاه بسیار متفاوت است.
او با اشاره به انگیزه خود برای ورود به حوزه علمیه ادامه می دهد: کسی که وارد حوزه می شود، اهداف دانشگاه را ندارد و بنده فکر می کنم که ما کمبودهایی داریم که طلاب موجود قادر به پاسخگویی به آن ها نیستند و این کمبودها در شهرستان ها بسیار بیشتر است؛ طلاب برای تحصیل علوم دینی باید از شهرستان ها وارد قم شوند و سپس بدون اینکه در قم ماندگار شوند، برای رفع کمبودها به شهرستان های خودشان عزیمت کنند.
این طلبه همدانی تصریح می کند: وقتی ما وارد حجره می شویم می فهمیم که از فضای خانه دور شده ایم، فضایی که همه چیز برای انسان مهیا بوده و پدر و مادر همه امکانات را در اختیار ما قرار می دهند، اما در حجره این خبرها نیست و ما باید روی پای خودمان ایستاده و پخته تر شویم.
حجره راه های تعامل با دیگران را به طلبه می آموزد
حسینی عنوان می کند: ما در حجره علاوه بر چگونگی تعامل با دیگران، توانایی هایی همچون آشپزی کردن را به دست می آوریم، مثلا من به شخصه در گذشته هیچ چیز از آشپزی کردن نمی دانستم اما در حال حاضر غذای هیئت مدرسه را درست می کنم.
او مسائل موجود در حجره نشینی را مورد توجه قرار می دهد و خاطرنشان می کند: در حجره ها برخی مواقع خلقیات افراد با هم سازگاری ندارد و در فضایی که انسان باید خودش باشد و بتواند به نحو موثری با خدا ارتباط برقرار کند، بعضا مجبور می شود برای عدم ایجاد مشکل گاهی کارهایی را بکند که باب میل او نیست اما برای زندگی در حجره و کنار دوستان ضروری است.
کمبود روحانی و مباحث تبلیغی در لرستان
حسن نصیری طلبه ای لرستانی است که هدف خود از ورود به حوزه را برای شفقنا اینگونه بیان می کند: بنده به دلیل کمبود مباحث تبلیغی دین احساس نیاز کردم که وارد حوزه شوم و در منطقه ما روحانی بسیار کم بوده و به همین دلیل وارد حوزه شدم تا کمبودهای منطقه خودمان را شناسایی کنم بلکه کمی بتوانم نیازهای منطقه را برآورده کنم و این در قرآن وجود دارد که خداوند می فرماید برای اصلاح از قوم خود شروع کنید و سپس کار خود را گسترش دهید.
محمدصادق رجبی نیز می گوید: من در مقطعی بین دوراهی حوزه و دانشگاه ماندم و به این نتیجه رسیدم که ارزش دروسی که در حوزه ارائه می شود بسیار بالاتر از دروس دانشگاه است و هدفی که در حوزه دنبال می شود بسیار مهم و ضروری است.
او ابراز می کند: حجره نشینی محاسنی برای طلاب دارد و یکی از این محاسن این است که همدلی و کنار هم بودن طلبه ها، آن ها را ترغیب می کند تا در مباحث درسی بتوانند موفق تر شوند و من اگر در منزل بودم به دلیل کارها و دل مشغولی های معمول کمتر می توانستم روی امور درسی تمرکز کنم.
رجبی ادامه می دهد: حجره اجتماعی بزرگتر از خانواده بوده و همین در اجتماع قرار گرفتن احساس مسئولیت را در ما تقویت می کند و مشارکت و همکاری را در امور بالا می برد، البته در حجره ها افرادی حضور دارند که خلق و خوهای متفاوتی دارند که شاید این امر تعامل را با سختی مواجه کند، اما برای من این مشکل خیلی جدی نبوده است.
انزوا از جامعه مهمترین عیب حجره نشینی
به گزارش شفقنا، ابوالفضل جان بزرگی، طلبه ای که بسیار با انرژی و خوش مشرب به نظر می رسد، تاکید می کند: جامعه اسلامی نیاز به روحانیونی دارد که تا به امروز کمتر وجود داشته و همین مطلب برای برخی از طلاب مانند بنده دغدغه شده که نیازهای روز جامعه را احصا کرده و در راستای پاسخگویی به این نیازها و ایجاد تمدن اسلامی گام برداریم.
او بیان می کند: حجره نشینی از نظر من محاسن بیشتری نسبت به معایب دارد و البته همه این ها بستگی به شخص دارد و در برخی موارد بعضی طلبه ها در گوشه این حجره ها صرفا به امور درسی می پردازند و پس از مدتی که وارد جامعه می شوند تازه متوجه می شوند که چقدر در سبک خود از حجره نشینی متضرر شده و نسبت به جامعه بیگانه اند، به طور کلی انزوا از جامعه یکی از مهم ترین معایب حجره نشینی به شمار می رود.
این طلبه که اهل ازنای لرستان است با انتقاد از دور شدن طلاب حجره نشین از فضای جامعه خاطرنشان می کند: در حجره ها برنامه هایی برای سرگرم کردن طلاب وجود دارد اما بسیار کم است و خود طلبه باید به فکر باشد تا از فضای اجتماع دور نشود.
جان بزرگی با بیان فواید حجره نشینی برای طلاب ابراز می کند: یکی از مهم ترین محاسن حوزه این است که طلاب یاد می گیرند که چگونه زندگی تشکیلاتی داشته و با فرهنگ های مختلف تعامل کنند، ما در حجره ها توقع خود را با یکدیگر مساوی می کنیم تا مشکلی در ارتباطات پیش نیاید.
او تصریح می کند: در حجره اگر طلبه ای مشکلی داشته باشد دیگر طلاب از او حمایت می کنند، ما در هنگام غذا درست کردن نفرات زیادی با هم به پختن غذا می پردازیم و فضای همدلانه و دوستانه در حجره ما غالب است و این مشارکت ها در امور مختلف سبب می شود که کار جمعی را یاد بگیریم و این توانایی مخصوصا برای طلابی که با مدرک سیکل وارد حوزه شده اند بسیار پرکاربردتر است.
این طلبه جوان ادامه می دهد: در حجره فضای درس خواندن برای طلاب بیشتر مهیا بوده و کتابخانه و در کنار هم بودن دوستان که سوالات را پاسخ می گویند از برکات حجره هاست که به ارتقاء کیفیت درسی کمک می کند.
فضای تفریحی مناسب برای طلاب وجود ندارد
جان بزرگی زندگی طلبگی در حجره ها را زندگی در شرایط سخت می داند و مطرح می کند: در حجره فقط هنگام ظهر غذا می دهند و غذای اینجا کیفیت نامناسبی دارد و این نارضایتی از غذا در میان دوستانمان که در مدارس دیگر نیز هستند وجود دارد این در حالی است که در سال های گذشته کیفیت غذا از این هم نامناسب تر بود، در این شرایط امکان غذا خوردن در داخل شهر با این اوضاع گرانی ها نیز وجود ندارد و در کل زندگی طلبگی به گونه ای است که افراد باید خود را با شرایط سخت وفق دهند.
او یادآور می شود: ما با هزار امید و آرزو از شهرستان به قم آمده ایم اما در قم با وجود بار علمی بالا، حوزه نتوانسته فضای تفریحی مناسبی برای طلاب ایجاد کند و این باعث می شود که طلاب اذیت شوند و فضای رخوت در حجره ها حاکم شود.
این طلبه پایه چهارم حوزه علمیه می گوید: بعضا احساس می شود که مدیریت حوزه در وضع برخی قواعد و قوانین آموزشی دچار سردرگمی است، برخی از موارد برای طلاب کاربردی هستند و طلبه باید آن ها را فرا گیرد، اما حوزه برنامه های مشخصی برای این قبیل امور ندارد و به طور مثال برای طلبه تفهیم سازی نشده که برای سطح دو وارد چه موسساتی می تواند بشود و طلبه نمی داند که استعدادش در چه حیطه ای است.
شرایط سخت برخورداری از بیمه برای طلاب
به گزارش شفقنا، مهدی شوندی از دیگر طلاب این مدرسه است، او یکی از معایب حجره نشینی را اینگونه مطرح می کند: یکی از معایب حجره نشینی این است که متاسفانه به دلیل اینکه معمولا تمام طول روز را در حجره هستیم، کمتر وارد جامعه می شویم که این زیاد خوب نمی تواند باشد.
او با بیان اینکه جو حجره های این مدرسه جوی علمی است اضافه می کند: از طرف دیگر از محاسن حجره نشینی می توان توجه بیشتر به امور درسی را ذکر کرد، البته اگر تعاملات کنترل نشود ممکن است شب نشینی ها و رفت و آمدها بیش از حد باشد و از درس غفلت شود.
این طلبه که اهل قزوین است با اشاره به چالش مهم بالا رفتن سن ازدواج در میان طلاب خاطرنشان می کند: میانگین سنی طلاب در این مدرسه از ۱۷ تا ۲۵ سال بوده و مسئله اصلی در بین این طلاب ازدواج است و متاسفانه با این شهریه ها و درآمدهای ناچیز عموما دوستان مجرد هستند.
شوندی تاکید می کند: وضع معیشتی طلاب این مدرسه هم به هیچ وجه مناسب نبوده و طلبه ای که از سطح یک تا شش تحصیل می کند نهایتا ۱۲۰ هزار تومان شهریه دریافت می کند که این مبلغ برای یک ماه با این گرانی های موجود در بازار بسیار ناچیز است، بیمه تامین اجتماعی نیز در صورتی شامل حال طلاب می شود که طلبه یا متاهل باشد و یا اینکه سن او بالای ۲۶ سال باشد.
او که از معدود طلاب متاهل این مدرسه است شرایط معیشتی خود را اینگونه تشریح می کند: بنده متاهل هستم و دریافتی ام نهایتا به ۴۰۰ هزار تومان می رسد و از طرفی به دلیل محدودیت های موجود خیلی کمتر فرصت کار کردن پیش می آید و با این درآمدهای حداقلی زندگی کردن بسیار دشوار است، البته با این وجود کار پاره وقت در میان طلاب بسیار فراگیر شده و در این شرایط نمی توان از طلبه انتظار داشت که سودی به جامعه برساند.
مشکلات معیشتی و مالی طلاب را به کارهای پاره وقت وادار می کند
آرمین محمدی ۲۰ ساله از گچساران، طلبه، مداح و قهرمان پنج دوره مسابقات کشتی وزارت نفت و سوم جهان است، او در گفت وگو با شفقنا خاطرنشان می کند: آرامشی که در حجره وجود دارد فضا را برای مطالعات درسی فراهم می کند، از طرفی کسی که وارد حوزه می شود روی معنویت خود کار می کند و در فضای حجره این خصلت معنوی افراد حتی در ظاهر نیز بر انسان تاثیر مثبت می گذارد.
او ادامه می دهد: همین تعاملات ممکن است معایبی نیز داشته باشد و از آنجا که روحیات و سلایق افراد متفاوت است، در برخی مواقع ممکن است در اثر ناملایمی ها قلبی شکسته شود، اما در مجموع آزمون و خطای آن نیز بسیار خوب بوده و ما در شش سال نخست طلبگی تعامل و کنار آمدن با دیگران را تمرین می کنیم.
این طلبه که مداحی نیز می کند ابراز می کند: تعاملات طلاب در حجره بستگی به برنامه ریزی مدیران مدارس دارد، به طور مثال ممکن است مدیر جوری برنامه ریزی کند که همه را به کتابخانه بکشاند و یا اینکه افراد هم در حجره و هم در کتابخانه باشند، اما در مجموع در این حجره محبت بین طلاب بسیار بالا است، بعضا گعده هایی می گیریم و بازی و شوخی هایی داریم اما این شوخی ها طلبگی است و سعی می شود گناهی در آن وجود نداشته باشد.
محمدی مطرح می کند: مشکلات معیشتی وجود دارد و مشکلات مالی مهم ترین مشکل ما بوده و بنده به همین دلیل پنج ماهی می شود که شهرستان و به دیدن خانواده نرفته ام، چرا که اگر بخواهم به گچساران بروم بدون احتساب غذای بین راه و تنها هزینه بلیط ۹۴ هزار تومان می شود و این تنها هزینه رفت است، از طرفی دریافتی من در ماه ۱۰۴ هزار تومان است و اگر بخواهم به منزل بروم و برگردم باید تقریبا حقوق دو ماهم را هزینه کنم، در حجره هم فقط ناهار به ما داده می شود و صبحانه و شام بر عهده خودمان است.
او تاکید می کند: پدر من حدود ۸۸ سال سن دارد و نمی توان از ایشان انتظار داشت در یک خانواده پرجمعیت به من از نظر مالی کمکی کند و در این وضع من فن کشتی را فراگرفته ام و یک سال است که در شهر قم یک باشگاه تاسیس کرده ام و از آن طریق در حد کمک هزینه های مخارج زندگی تامین می شود و هفته ای ۱۵ الی ۲۰ ساعت برای باشگاه مجبورم وقت بگذارم تا دریافتی ماهم در حد گذران امور به صورت حداقلی باشد.
این طلبه که قهرمان پنج دوره مسابقات کشتی وزارت نفت و دارنده مقام سوم جهانی در رده نونهالان است، می گوید: من از ۱۴ سالگی مربی گری کرده ام و در ۱۶ سالگی بهترین مربی کوچینگ ایران شناخته شدم و از میان طلاب نیز شاگردانی دارم، روش من در باشگاه این است که قبل از آموختن فنون کشتی به افراد، سعی می کنم معرفت به آن ها بیاموزم و هر دوشنبه شب آن ها را به مدرسه می آورم تا در جلسات هفتگی شرکت کنند.
