به گزارش «شیعه نیوز»، تشنج عبارت است از تغییر در فعالیت الکتریکی مغز. این تغییرات ممکن است موجب بروز واکنش‌های چشمگیر و هیجانی شود یا هیچ علائمی را به همراه نداشته باشد.
معمولا تشنج شدید با لرزش شدید و از دست دادن کنترل بدن همراه است. با این وجود، تشنج‌های خفیف نیز ممکن است نشان دهنده وجود مشکلی مهم در بدن باشند، بنا براین تشخیص آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
از آنجا که بروز برخی از تشنج‌ها می‌تواند سبب آسیب دیدگی فرد شود یا علامت هشداری مبنی بر وجود مشکلی جدی در بدن باشد، به همین دلیل لازم است که در صورت بروز آن، جهت بررسی دقیق‌تر فورا به پزشک مراجعه کنید.
انواع تشنج
۱- تشنج غیر صرعی
این گونه از تشنج‌ها ناشی از آسیب‌هایی مانند ضربه به سر یا وجود بیماری است. در صورتی که این بیماری درمان شود، تشنج نیز از بین می‌رود و متوقف می‌شود.
۲- تشنج‌های جزئی
این تشنج‌ها ممکن است در صورتی رخ دهند که فرد دچار بیماری صرع باشد، وضعیتی که بیمار به طور پی در پی دچار تشنج خواهد شد. این گونه از تشنج‌ها تنها در یک طرف مغز اتفاق می‌افتند، در نتیجه تنها یک طرف بدن را درگیر می‌کنند.
این گونه از تشنج‌ها با نام‌های دیگری مانند تشنج فوکال، جکسونین و لوب گیجگاهی نیز شناخته می‌شوند.
۳- تشنج‌های گسترده
این تشنج در هر دو طرف مغز اتفاق می‌افتد و در نتیجه هر دو طرف بدن را تحت تااثیر قرار می‌دهد. تشنج‌های گسترده شامل تشنج‌های صرع بزرگ (grand mal) و تونیک کلونیک هستند که معمولا در بیماران مبتلا به صرع رخ می‌دهند.
تشنج‌های صرع کوچک (Petit mal) گونه‌ای دیگر از تشنج‌های گسترده هستند که به تشنج‌های غایب نیز شناخته می‌شوند. این دسته از تشنج‌ها علائم فیزیکی اندکی دارند و ممکن است برای چند ثانیه طول بکشد.
به دلیل پنهان بودن علائم این گونه تشنج، ممکن است که اطرافیان بیمار نتوانند در طول حمله به فردی که مورد حمله تشنج قرار گرفته است کمک کنند.
علائم تشنج چیست؟
فرد بیمار ممکن است هر دو نوع تشنج‌های جزئی و گسترده را به طور همزمان تجربه کند یا یکی به دنبال دیگری رخ بدهد. علائم تشنج ممکن است از چند ثانیه تا حدود ۱۵ دقیقه به طول بینجامد.
برخی مواقع علائم حمله قبل از شروع تشنج ممکن است رخ دهد که این علائم عبارتند از:
• احساس ترس یا اضطراب ناگهانی
• احساس ناراحتی در معده
• سر گیجه
• تاری دید
• لرزش بازو‌ها و پا‌ها به شکلی که فرد بر اثر آن چیزی را از دستانش رها کند یا بیندازد
• احساس ناخوشایند خالی شدن بدن
• سر درد
تعدادی از نشانه‌هایی که خبر از شروع حمله می‌دهند؛ عبارتند از:
• از دست دادن آگاهی و کاهش سطح هوشیاری
• اسپاسم غیر قابل کنترل ماهیچه‌ها
• خروج آب از دهان به شکل کف
• افتادن
• طعم و مزه عجیب در دهان
• به هم فشردن شدید دندان‌ها
• گاز گرفتن زبان
• حرکت سریع و ناگهانی چشم‌ها
• ایجاد صدا‌های غیر طبیعی
• از دست دادن کنترل مثانه
• تغییر ناگهانی در خلق و خو
چه عواملی سبب تشنج می‌شود؟
تنشج‌ها می‌توانند از وجود مشکلات جدی و متعددی در بدن ناشی شوند. هر مشکلی که بر بدن تاثیر می‌گذارد، ممکن است منجر به آسیب مغزی شود که به خودی خود می‌تواند سبب بروز تشنج گردد. برخی از این عوامل عبارتند از:
• ترک ناگهانی الکل
• گزیدگی
• عفونت‌های مغزی مانند مننژیت
• آسیب‌های مغزی یا وجود نقص در بخشی از مغز در هنگام تولد
• خفگی
• استعمال نا درست و خود سرانه دارو
• ترک ناگهانی یک دارو
• عدم تعادل در الکترولیت بدن
• شوک الکتریکی
• صرع
• فشار خون بسیار بالا
• تب شدید
• ترومای سر
• اختلال در عملکرد کبد یا کلیه
• کاهش شدید قند خون
• سکته
تشنج ممکن است ارثی باشد. در صورتی که شما و یک عضو خانواده تان سابقه تشنج دارید و دچار این مشکل شده اید، باید پزشک را در جریان بگذارید. در برخی از موارد، تشنج‌ها به ویژه در کودکان، ممکن است بر اثر عوامل نا شناخته روی دهند.
اثرات تشنج چیست؟
اگر برای تشنج خود درمان مناسبی دریافت نکرده اید، ممکن است که علائم آن شدید‌تر و مدت زمان حمله نیز طولانی‌تر شود. بر بر اثر تشنج‌های طولانی ممکن است که بیمار به کما برود و حتی در برخ از مواقع تشنج می‌تواند منجر به مرگ فرد شود.
افتادن یا سقوط و سایر آسیب‌هایی که می‌تواند بیمار را تهدید کند از دیگر اثرات تشنج هستند. این مسئله می‌تواند حائز اهمیت باشد که بیماران مبتلا به صرع، همیشه یک دستبند مخصوص هشدار دهنده برای این بیماری داشته باشند تا به اطرافیان اطلاع در صورت نیاز و کمک رسانی اطلاع دهند.
تشخیص تشنج
در اغلب موارد تشخیص نوع تشنج برای پزشک نیز دشوار است. پزشک ممکن است برای بررسی دقیق شرایط بیمار، از تست‌های تشخیصی مشخصی استفاده کند و پس از اریابی نتایج آزمایش درمان بیمار را آغاز کند.
پزشک در ابتدا با بررسی سوابق پزشکی بیمار به جستجوی علت یا عواملی بر می‌آید که می‌توانند باعث بروز نشانه‌های تشنج شوند. به عنوان نمونه، سر درد‌های میگرنی، اختلال در خواب و استرس‌های شدید از جمله عواملی هستند که علائمی شبیه به تشنج دارند.
انجام تست‌های آزمایشگاهی مخصوص، عواملی را که ممکن است منجر به فعالیت‌های تشنج شوند، شناسایی می‌کند و مشخص می‌شود که حمله‌ای تشنج از چه مشکلی ناشی می‌شوند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر شوند:
• تست‌هایی نظیر آزمایش خون برای بررسی عدم تعادل الکترولیتی
• بررسی مایع مغزی-نخاعی (Spinal Tap) برای تشخیص عفونت‌های مغزی
• سم شناسی برای بررسی دارو‌ها و سموم احتمالی موجود در بدن
بررسی امواج مغزی در زمان تشنج می‌تواند به تشخیص پزشک در گونه تشنج کمک کند.
همچنین اسکن‌های تصویری نظیر ام آر آی نیز با فراهم آوردن تصویری از امواج مغزی به پزشک کمک می‌کنند تا موارد غیر طبیعی، مسدود بودن احتمالی یکی از عروق خونی در مغز یا وجود تومور را که می‌توانند سبب بروز تشنج شوند، تشخیص دهد.
تشنج چگونه درمان می‌شود؟
درمان تشنج می‌تواندبه علت بروز آن بستگی داشته باشد. با درمان علت تشنج، شما ممکن است قادر به جلوگیری از بروز آن باشید. درمان‌های احتمالی تشنج عبارتند از:
• درمان دارویی
• جراحی به منظور اصلاح موارد غیر طبیعی موجود در مغز
• تحریک عصبی
• رژیم غذایی خاص موسوم به رژیم کتوژنیک (ketogenic)
با درمان منظم و پیوسته می‌توانید بروزعلائم تشنج را کاهش دهید و یا برای همیشه آن‌ها را متوقف کنید.
