به گزارش «شیعه نیوز»، هامبورگ یکی از بزرگ‌ترین شهرهای آلمان با سنت اسلامی ۵۰ ساله است. از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین مؤسسات اسلامی و شیعی در این شهر، می‌توان به مرکز اسلامی هامبورگ اشاره کرد. این مرکز ایرانی- شیعی از سال ۱۹۶۶، کار خود را آغاز کرده است. نشریه آلمانی فوکوس در جدیدترین شماره خود، گزارشی درباره تاریخچه پیدایش و فعالیت‌های این مرکز منتشر کرده است که ترجمه بخشی از آن را که رایزنی فرهنگی ایران در آلمان آن را انجام داده است، در ادامه می‌خوانید:
مرکز اسلامی هامبورگ، یکی از مؤسسات اسلامی شاخص در آلمان است. این مرسسه نه تنها قدمتی دیرینه دارد، بلکه در امر ادغام نیز بسیار موفق عمل کرده است. از زمانی که فعالیت مسلمانان در آلمان تنها به زیرزمین ساختمان‌ها محدود می‌شد، اعضای این انجمن، مسجد امام علی را برای اجرای برنامه‌های خود در اختیار داشتند. این مسجد هنوز هم یکی از زیباترین بناهای اسلامی در هامبورگ است.
جالب است که جامعه کوچک ایرانیان در آلمان چنین امتیازی داشته است. آمارهای مربوط به ژانویه ۱۹۶۰، نشان می‌دهد که در آن زمان در حدود ۱۸۷۸ ایرانی در هامبورگ زندگی می‌کردند و آنها تنها ۲.۶ درصد جمعیت اتباع خارجی در این شهر را تشکیل می‌دادند، با این وجود، شیعیان ایران در هامبورگ شرایط خوبی داشتند. در این شرایط، ایرانیان در سال ۱۹۶۶ تصمیم گرفتند مرکز اسلامی هامبورگ را پایه‌گذاری کنند و کیلومترها دورتر از خانه خود، مسجدی برای عبادت بسازند.
۵۵ سال گفتوگو در هامبورگ
این مرکز پناهگاهی برای مسلمانان ایرانی بود و در آن مراسم مذهبی برگزار می‌شد. در آن زمان این مرکز ارتباط زیادی با تهران نداشت. پیش‌تر در سال ۲۰۱۵، تاریخچه مرکز اسلامی هامبورگ، در قالب گزارشی با عنوان « ۵۵ سال گفتوگو در هامبورگ» در یکی از مجلات به چاپ رسیده است. براساس این گزارش، مرکز اسلامی هامبورگ در آن زمان نه‌تنها محلی برای عبادت و گردهمایی تمام مسلمانان از مذاهب و کشورهای مختلف بوده است، بلکه مسئولان این مرکز از حضور پیروان سایر ادیان نیز استقبال می‌کردند. در این شرایط، حضور اعضای مرکز اسلامی هامبورگ در مراسم روز کلیسای انجیلی در سال ۱۹۸۱، اتفاق عجیبی محسوب نمی‌شد. در آن دوره، نمایندگان این مرکز با نمایندگان جوامع مسیحی و یهودی درباره مسائل مهمی مانند صلح و عدالت در جهان به بحث می‌پرداختند و این نشان می‌دهد که شیعیان ایرانی در بطن جامعه هامبورگ قرار داشتند.
در سال ۱۹۷۹ با وجود انقلاب اسلامی در ایران که باعث شد حکومت شیعی در این کشور حاکم شود، مرکز اسلامی هامبورگ به کار خود ادامه داد. بعدها در ۱۹ سپتامبر ۱۹۹۶، آکادمی علمی اسلامی کلن به مرکز اسلامی هامبورگ منتقل شد. در آن زمان، عبدالجواد فلاطوری، اندیشمند ایرانی مقیم آلمان و مؤسس آکادمی علمی اسلامی دانشگاه کُلن گفت:«گفتوگوی بینامذهبی زمانی می‌تواند موفق باشد که همه گروه‌ها به درک درست و حقیقی از یکدیگر برسند.» این سخنان نشان می‌داد که شیعیان آلمان در آن زمان از یک‌سو آماده ارتباط با پیروان سایر ادیان بودند و از سوی دیگر می‌خواستند سوء تفاهمات و برداشت‌های غلط از دین خود را برطرف کنند. او در همین ارتباط با تصویر نادرستی که از اسلام در کتاب‌های درسی اروپا وجود داشت، مقابله کرد.
فلاطوری پس از مدتی تلاش، به مسلمانان بشارت داد که تمام کتاب‌های درسی آلمان در طول سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۰ از محتوای ضداسلامی پاک شده‌اند. هر چند ممکن است، اقدامات مرکز اسلامی هامبورگ در آن دوره با انتقاداتی نیز مواجه شده باشد، اما هیچ‌گاه تردیدی در نیت خوب مسئولان این مرکز وجود نداشته است. این مسئله وقتی بیشتر مشخص شد که اعضای مرکز اسلامی هامبورگ پس از انقلاب اسلامی نیز بارها در سخنان خود به تحمل، بردباری و نیاز به گفتوگوی بینمذهبی در جامعه آلمان تأکید کردند. با این وجود در سال ۲۰۰۰ مرکز اسلامی هامبورگ تحت نظارت شدید مقامات امنیتی آلمان قرار گرفت. البته پیش از این نیز در سال ۱۹۹۲، این مرکز تحت نظارت دستگاه امنیتی آلمان قرار گرفته بود.
در حالیکه فعالیت‌های مرکز اسلامی هامبورگ تنها به پس از انقلاب خلاصه نمی‌شود و سالیان زیادی از کار این مرکز می‌گذرد، اداره ایالتی حفاظت از قانون اساسی در هامبورگ در سال ۲۰۰۴ اعلام کرد:« مؤسسه اسلامی-ایرانی هامبورگ یکی از مهم‌ترین مراکز شیعیان و پایگاه تبلیغاتی جمهوری اسلامی در قلب اروپا است. آنها آرمان‌های اسلام‌گرایان را ترویج می‌دهند و می‌خواهند اسلام در جهان فراگیر شود.»
بدین ترتیب، پس از ۴۰ سال فعالیت مستمر و تأکید بر گفتوگوی بینمذهبی در این مرکز، از سال ۲۰۰۴، بسیاری با این چالش مواجه شده‌اند که آیا مرکز اسلامی هامبورگ ترویج‌دهنده افکار اسلام‌گرایان است؟ و آیا تأکید مسئولان این مرکز بر گفتوگوی بینمذهبی تنها وعده توخالی بوده است؟
حمایت سنای هامبورگ
سنای هامبورگ بارها از این مؤسسه حمایت کرده است. این در حالی است که اداره حفاظت از قانون اساسی فدرال مدت‌هاست که مرکز اسلامی هامبورگ را تحت نظر دارد. نتایج یافته‌های این اداره نشان می‌دهد که مرکز اسلامی هامبورگ قدرت زیادی در آلمان و اروپا دارد. اداره حفاظت از قانون اساسی فدرال در سال ۲۰۰۷ اعلام کرد:« مرکز اسلامی هامبورگ، مرکزی تأثیرگذار در جهت گسترش ایده‌های انقلاب اسلامی و همچنین مدل جامعه اسلامی در اروپا شناخته می‌شود».
اداره حفاظت از قانون اساسی فدرال در گزارش خود همچنین به نقش مؤثر این مؤسسه در ادغام در جامعه اروپا اشاره کرده و آورده است:« مرکز اسلامی هامبورگ، مؤسسه‌ای است که بر پایه تحمل و میانه‌روی کار می‌کند و بر همکاری میان پیروان ادیان مختلف تأکید دارد... این مرکز تأثیرگذاری قابل توجهی بر مراکز اسلامی و مساجد در سطح ایالتی دارد و همچنین با مراکز و اتحادیه‌های اسلامی بزرگ آلمان مانند شورای مرکزی مسلمانان همکاری می‌کند تا نفوذ خود را گسترش دهد.»
اداره حفاظت از قانون اساسی در سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۲، گزارش‌های به هم پیوسته‌ای را در ارتباط با مرکز اسلامی هامبورگ منتشر کرد. به طور مثال در سال ۲۰۰۶، این اداره برای نخستین بار فهرستی از مساجد و انجمن‌های اسلامی در شهرهای برمن، برلین، مونیخ و فرانکفورت منتشر کرد که مستقیما تحت نفوذ مرکز اسلامی هامبورگ قرار داشتند. همچنین مشخص شد که در شهر هامبورگ دست کم ۴ مأسسه دیگر با این مرکز اسلامی همکاری دارند.
پس از این گزارش‌ها، برای نمایندگان برخی از احزاب آلمان، این سؤال مطرح شد که چرا نمایندگان سنای هامبورگ در سال ۲۰۱۲، معاهده همکاری با سازمان‌های اسلامی موسوم به شورا را امضا کرده‌اند. مرکز اسلامی هامبورگ از اعضای این شورا است و همین امر باعث اعتراض نمایندگان برخی از احزاب شد. براساس معاهده‌ای که میان اعضای شورا و سنای هامبورگ امضا شد، دو طرف بر سر مسائلی چون رواداری در برابر دیگر ادیان، مقابله با تبعیض جنسیتی، به رسمیت شناختن تعطیلات مذهبی و تدریس علوم دینی به تفاهم رسیده‌اند.
اعتراض به روز قدس
مورد دیگری که مورد انتقاد نمایندگان برخی از احزاب آلمان قرار دارد، حضور اعضای مرکز اسلامی هامبورگ در تظاهرات روز قدس در برلین است. امام خمینی(ره)، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، در سال ۱۹۷۹ از مسلمانان جهان خواست تا در آخرین جمعه ماه رمضان( روز قدس)، همبستگی خود را در حمایت از مبارزات مردم مسلمان فلسطین در برابر رژیم اشغالگر اسرائیل به نمایش بگذارند. از آن زمان، مسلمانان زیادی در تظاهرات روز قدس در برلین شرکت می‌کنند. مسئولان اداره حفاظت از قانون اساسی فدرال معتقدند که اعضای مرکز اسلامی هامبورگ در سال ۲۰۰۹ در تظاهرات روز قدس شرکت داشته‌اند. این اداره همچنین در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد که مسئولان مرکز اسلامی هامبورگ نه‌تنها در تظاهرات روز قدس شرکت کرده‌اند، بلکه در برگزاری آن نیز نقش داشته‌اند. انتشار این گزارش باعث انتقادات بسیاری در سطح آلمان شد. با این وجود، در آن زمان یکی از سخنگویان فراکسیون سوسیال دمکرات در سنای هامبورگ برای همگان روشن ساخت که همکاری با مرکز اسلامی هامبورگ در شورا ادامه خواهد یافت.
نمایندگان سنا در آن زمان اعلام کردند که به جای حذف این گروه، راه مذاکره را انتخاب می‌کنند. در نتیجه با آنکه مسئولان این مرکز چندین‌بار در تظاهرات ضد اسرائیل شرکت داشته‌اند، نمایندگان سنای هامبورگ هیچ اقدامی در این راستا انجام نداده‌اند. این برخورد نمایندگان سنا با مرکز اسلامی هامبورگ، از نگاه بسیاری به معنای ضعف آنها است و در سال‌های اخیر انتقادات زیادی را به همراه داشته است. با این حال، حتی در سال ۲۰۱۸ که اداره حفاظت از قانون اساسی فدرال، گزارشی درباره حضور مجدد مسئولان و اعضای مرکز اسلامی هامبورگ در تظاهرات روز قدس منتشر کرد، باز هم تغییری در روابط میان سنا با این مرکز ایجاد نشد. آنها اعلام کردند که همچنان به روابط با مرکز اسلامی هامبورگ ادامه می‌دهند. به گفته نمایندگان سنا، اعضای مرکز اسلامی هامبورگ تحریم نمی‌شوند، بلکه مذاکرات با مسئولان این مرکز ادامه خواهد یافت.
این‌ها در حالی است که رهبران مرکز اسلامی هامبورگ معتقدند که اتهاماتی که به آنان وارد می‌شود، بی‌اساس است. سال گذشته در مراسم تودیع و معارفه رئیس مرکز اسلامی هامبورگ، مسئولان این مرکز در مقابل خبرنگاران قرار گرفتند. محمدهادی مفتح، رئیس جدید مرکز، مردی خداترس و آرام است. او به همراه آیت‌الله رضا رمضانی، رئیس سابق مرکز در مراسم تودیع و معارفه حضور داشت و سپس با آرامش به سؤالات خبرنگاران پاسخ داد. رمضانی در پاسخ به سؤالات خبرنگاران گفت که مرکز اسلامی هامبورگ سازمانی مذهبی است که علاقه‌ای به مسائل سیاسی ندارد.
