شیعه نیوز: بررسی برخی شاخصه‌های دعا در سیره حضرت زهرا(س) ما را به روش صحیح دعا به درگاه الهی رهنمود می‌کند.
دعا و مناجات از بهترین ابزارهای ارتباط روح انسان با خداوند متعال است. این عمل به قدری اهمیت دارد که خداوند در آیاتی از قرآن انسان‌ها را دعوت به انجام آن کرده است. به عنوان نمونه در بخشی از آیه۶۰ سوره غافر می‌فرماید: «وَ قَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ؛ پروردگار شما می‌گوید بخوانید مرا تا برای شما استجابت کنم.»
همچنین در سوره بقره پس از بیان آیاتی درباره ماه مبارک رمضان و آداب آن، در آیه۱۸۶ سوره بقره می‌فرماید: «وَ إِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ؛ و چون بندگان من (از دوری و نزدیکی) من از تو پرسند، (بدانند که) من به آنها نزدیکم، هرگاه کسی مرا خواند دعای او را اجابت کنم. پس باید دعوت مرا (و پیغمبران مرا) بپذیرند و به من بگروند، باشد که (به سعادت) راه یابند.» لذا توجه به خداوند متعال از مهم‌ترین دستاوردهای دعا محسوب می‌شود. جلب روزی، دفع بلا، شفای دردها، به دست آوردن منزلت نزد خداوند، نجات از آتش دوزخ، آرامش روانی، کسب معرفت در پرتو مضامین ادعیه و مناجات از دیگر دستاوردهای مثبت دعا و مناجات محسوب می‌شود که در روایات به آنها اشاره شده است.
از این رو هر یک از اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) تقید فراوانی نسبت به امر دعا و مناجات داشتند و شیعیان خویش را دعوت به آن در خوشی و ناخوشی می‌کردند. رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله نیز دعا را کلید (در) رحمت خواندند و آن را سلاح مؤمن، ستون دین و نور آسمان‌ها و زمین معرفی کردند و می‌فرمودند: «به وسیله دعا، به استقبال بلایا بروید» و «امواج بلا را با دعا (از خود) برگردانید.»
حضرت زهرا(س) که از برترین‌های تربیت‌یافتگان مکتب نبوی پس از امیرالمؤمنین(ع) بود از این توصیه‌های وحیانی نهایت بهره را بردند تا حدی که این بانوی مکرم بین مردم زمانه به کثیر الدعا و اهل مناجات‌های شبانه شهرت داشت؛ همچون مریم(س) که در عصر خویش به بانویی مقدس و اهل دعا و نیایش و تهجد شهرت داشت. در ادامه به برخی شاخصه‌های دعا در سیره حضرت زهرا(س) اشاره می‌شود.
ارزش و اهمیت دعا در سیره فاطمی(س)
ارزش و اهمیت دعا نزد حضرت زهرا(س) به قدری است که به هیچ وجه حاضر نیست آن را با مقولات دنیایی تعویض کند. در این باره در یک روایت رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود، دخترم: آیا دوست داری دعایی را به تو بیاموزم که هیچ کس آن را نمی‌خواند مگر آنکه خواستههای او تحقق پذیرد؟ در پاسخ پدر فرمود: «پدر جان، چنین دعایی از دنیا و آنچه در آن است، نزد من محبوب تر است؛ یَا أَبَتِ لَهَذَا أَحَبُّ إِلَیَّ مِنَ الدُّنْیَا». (مهج الدعوات و منهج العبادات(ابن طاووس)، ص۱۴۰)
دعا در اوقات خاص
حضرت زهراء علیهاالسلام نسبت به دعای روز جمعه از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله نقل فرمود که در روز جمعه ساعتی است که هر خواسته خیر و نیکویی در آن ساعت به اجابت می‌رسد؛ إِنَّ فِی الْجُمُعَهِ لَسَاعَهً لَا یُوَافِقُهَا رَجُلٌ مُسْلِمٌ یَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا خَیْراً إِلَّا أَعْطَاهُ إِیَّاهُ». پرسیدم یا رسول الله، کدام ساعت است؟ فرمود: آنگاه که نصف قرص خورشید در افق پنهان شود. از آن پس حضرت زهرا علیهاالسلام در این ساعت از غروب جمعه، در دعا و خیرخواهی مسلمانان همت می‌کرد و فردی را می‌گماشت تا غروب خورشید را به او اطلاع دهد. (دلائل‌الإمامۀ ص۷۱)
دعا برای همسایگان
امام حسین(ع) از امام حسن مجتبی نقل کردند: شب جمعهاى بود که دیدم مادرم فاطمه(س) در محراب عبادت ایستاده و پیوسته در حال رکوع و سجود است تا سفیدى صبح طالع شد و در طول این مدت شنیدم که براى مؤمنین و مؤمنات دعاء مىفرمود و ابداً براى خودش دعایى نکرد. پرسیدم مادر، چرا همان طورى که براى دیگران دعا کردی، براى خود دعا نکردی؟ فرمودند: فرزندم، اول همسایه را دریاب سپس اهل خانه را؛ رَأَیْتُ أُمِّی فَاطِمَهَ ع قَامَتْ فِی مِحْرَابِهَا لَیْلَهَ جُمُعَتِهَا فَلَمْ تَزَلْ رَاکِعَهً سَاجِدَهً حَتَّى اتَّضَحَ عَمُودُ الصُّبْحِ وَ سَمِعْتُهَا تَدْعُو لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ تُسَمِّیهِمْ وَ تُکْثِرُ الدُّعَاءَ لَهُمْ وَ لَا تَدْعُو لِنَفْسِهَا بِشَیْءٍ فَقُلْتُ لَهَا یَا أُمَّاهْ لِمَ لَا تَدْعِینَ لِنَفْسِکِ کَمَا تَدْعِینَ لِغَیْرِکِ فَقَالَتْ یَا بُنَیَّ الْجَارَ ثُمَّ الدَّارَ.» (علل‌الشرایع، ج۱، ص۱۸۲)
دعا برای شیعیان
حضرت زهرا(س) به بهانه‌های مختلف درباره شیعیان خویش دعا می‌فرمودند و تا پایان عمر شریف‌شان نسبت به این روش تقید خاصی داشتند. اسماء، همسر جعفر طیار نقل می‌کند کهدر لحظههای پایانی زندگانی حضرت زهراء علیهاالسلام متوجه آن بزرگ زنان عالم بودم. ابتدا غسل کرد و لباسها را تغییر داد و در خانه مشغول راز و نیاز با خدا شد. جلو رفتم، فاطمه را دیدم که رو به قبله نشسته و دستها را به سوی آسمان بر آورده، چنین دعا می‌کند: اِلهی وَ سَیدی اَسْئَلُکَ بِالذَّینَ اصْطَفَیتَهُمْ وَ بِبُکاءِ وَلَدَی فی مُفارَقَتِی اَنْ تَغْفِرَ لِعُصَاهِ شیعَتِی وَ شیعَهِ ذُرِّیتِی؛ یعنی پروردگارا، بزرگوارا، به حق پیامبرانی که آنها را برگزیدی و به گریههای حسن و حسین در فراق من، از تو میخواهم گناهکاران شیعیان من و شیعیان فرزندان مرا ببخشایی». همان طور که از متن این روایت مشخص است، حضرت زهرا(س) برای بخشش گناهان شیعیان، خداوند را به برگزیدگان درگاهش و اشک حسنین(ع) در فراق وفاتشان سوگند می‌دهند و این نشان از عنایات فراوان این بانوی بزرگوار نسبت به شیعیان و اهتمام فراوان ایشان نسبت به دعا برای فرزندان معنوی خویش دارد.
منبع: وارث
