به گزارش «شیعه نیوز»، آیت‌الله رضا استادی، شامگاه یکشنبه در ادامه سلسله مباحث معرفی تفاسیر شیعه در دارالقرآن علامه طباطبایی(ره) گفت: شیعه تا قرن چهارم تنها چند تفسیر روایی مختصر مانند عیاشی، قمی و … داشته و اولین تفسیر نیز حقائق‌التاویل سیدرضی است که یک جلد بیشتر نیست ولی بعد از آن تفاسیری مانند مجمع‌البیان و ابوالفتوح، نعمانی، فرات و … منتشر شده است.
استادی با بیان اینکه در قرن دهم تفسیر منهج‌الصادقین توسط ملافتح‌الله کاشانی نوشته شده است تصریح کرد: این تفسیر فارسی و رائج و معروف و میان علما و منبری‌ها و حتی عامه مردم بوده و نویسنده فرد ملایی بوده است؛ این اثر مکرر در ده جلد چاپ شده و علامه شعرانی هم پاورقی و مقدمه و شرح بر آن نوشته است.
استادی با بیان اینکه ملافتح الله شبیه صاحب مجمع‌البیان کتاب خودش را در یک جلد خلاصه کرد افزود: منهج و خلاصه آن چاپ شده و غیر از این تفسیر، ایشان تفسیر عربی هم دارد که زبده التفاسیر نام دارد؛ البته آن چه چاپ شده صرفا جمع‌آوری چند تفسیر بوده بنابراین محتمل است که وی یا تفسیر عربی نداشته و یا گم شده است.
وی افزود: زبده التفاسیر خلاصه چند تفسیر مانند فخر رازی و مجمع و … است؛ ایشان غیر از این تفسیر، شرح خوبی بر نهج‌البلاغه نوشته و شرح نهج‌البلاغه همیشه مطلوب بوده است و بزرگانی که توانائی این کار را داشتند شروع به این مسئله کرده‌اند.
ویژگی ترجمه خوب
استادی تاکید کرد: ترجمه کار آسانی نیست و مترجم خوب مترجمی است که یک سطر را بتواند در یک سطر ترجمه کند و فارسی او هم ادیبانه باشد که این هنر در آثاری مانند ترجمه فیض‌الاسلام و شرح ملافتح الله دیده می شود.
دبیر سابق شورای عالی حوزه علمیه با بیان اینکه این ویژگی در ترجمه قرآن هم صادق است اظهار کرد: آقای مکارم و … یک صفحه قرآن را در یک صفحه ترجمه کرده‌اند ولی برخی با عنوان ترجمه آزاد از این حد فراتر رفته و گاهی برای یک آیه چند سطر می‌نویسند که وارد وادی تفسیر می‌شود.
توصیه به منبری‌ها
استادی همچنین در نقدی به برخی منبری‌ها و مداحان اظهار کرد: یکی از مواردی که باید مدنظر خطبا و مداحان باشد این است که تکیه بر سخنان این و آن بدون مراجعه به منابع نکنند و به اصل آثار رجوع کنند. بنده یک فرد منبری دیدم که مطلبی را به نقل از شیخ مفید خواند؛ بنده به او گفتم چنین چیزی از مفید نداریم؛ وی گفت من چنین چیزی در ذهنم بود و شنیده بودم و گفتم؛ بعد افراد دیگری هم از وی می‌شنوند و آن را باز گو می‌کنند؛ یا شاید شنیده باشید که برخی مداحان با اینکه هنوز کتاب شیخ جعفر شوشتری را ندیده‌اند می گویند وی چنین فرمود چون یکی گفته و این و آن هم تکرار می‌کنند لذا ما باید این سد را بشکنیم.
وی افزود: اگر بخواهیم کار درست علمی و تبلیغی داشته باشیم نباید به محفوظات دیگران اکتفا نکنیم و باید خودمان سراغ منابع اصلی برویم.
استادی در ادامه با اشاره مجدد به تفسیر منهج ملا فتح الله تصریح کرد: یکی از کارهای خوب منهج این است که روایات در این تفسیر زیادتر از تفاسیری است که به عنوان منابع وی بوده است.
وی با اشاره به تفسیر تاویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره که در سده دهم نوشته شده و صرفا آیات مرتبط با اهل بیت(ع) را تفسیر کرده است بیان کرد: از قرن دهم به بعد چند تفسیر مربوط به قرن یازدهم در شیعه داریم و در دوره معاصر نیز تفاسیر بیشتری وجود دارد.
این محقق و پژوهشگر برجسته حوزه با بیان اینکه در یک تحقیقی ۸۰ تفسیر معرفی شده است بیان کرد: اولین نیاز در تصحیح کتب خطی بررسی نسخه‌های آنان است تا کتاب مفصل‌تر و دقیق‌تر را بررسی کنیم؛ علامه عسکری که فردی معتقد به آثار خود بود و ۱۵۰ راوی ساختگی را معرفی کرد خودش نقل می‌کرد که ما گاهی به علت ناآشنایی با روش تحقیق و تصحیح مطالب زیادی را مجبور شدیم از نو بنویسیم.
وی افزود: تفسیر صافی، نورالثقلین و برهان مربوط به قرن یازدهم است و هر سه تقریبا تفسیر روایی است که صافی از بیضاوی نقل کرده و مابقی روایات است و این تفسیر هم جزء تفاسیر بسیار مفید و کارگشا بوده است.
استادی اظهار کرد: همچنین تفسیر روان جاوید اثر از دیگر تفاسیری است که اثر پدرخانم امام است که آقای حسن‌زاده گفته است ترجمه تفسیر صافی است که البته باید روی این انتساب تحقیق بیشتری صورت بگیرد.
معرفی برخی تفاسیر
استادی با بیان اینکه تا قرن ۱۳ و ۱۴ تفسیر قابل ذکر دیگری نداریم اما بعد از آن تفاسیر زیادی داریم، افزود: مرحوم عبدالله شبر، صفوه التفاسیر، الجوهر الثمین و خلاصه تفسیر صفوه را نوشته است و مرحوم فیض هم سه تفسیر صافی، اصفی و مصفی را نوشته که نسخه مصفی گم شده و خطی و چاپی آن را ندیده‌ایم.
استادی اظهار کرد: فیض در میان علما به اخباری‌ها معروف است که البته برخی گفته‌اند که وی نقد اصول را نوشته است بنابراین اخباری بودن ایشان زیر سؤال می‌رود.
وی با بیان اینکه اطیب البیان هم از تفاسیر خوبی است که برای ۵۰ سال قبل است گفت: همچنین مغتنیات الدرر توسط میرزا علی مفسر نوشده شده که ۹۰ سال قبل از دنیا رفته است؛ آیت الله صادقی هم تفسیر مهمی به نام الفرقان نوشته که واقعا تفسیر مهمی است و علامه طباطبایی بر کتابش تقریظ نوشت و امام هم از ایشان تمجید کرد اما بعدا در برخی موارد مورد اعتراض قرار گرفت.
