«شیعه نیوز»:دنياي امروز بخصوص جهان شيعي در حال حاضر با يکي از تهديدات جدي در عرصه بين‌المللي مواجه است. اين مشکل بواسطه ظهور جريان‌هاي تندرو عقيدتي بروز و ظهور پيدا کرد.
از زمان شکل‌گيري جريان‌هاي تندرو با لباس سلفي‌گري در دنياي معاصر مدت زمان زيادي نمي‌گذرد اما وقوع برخي رويدادها و حمايت غرب از گروهي از مسلمانان که نگاهي افراطي به اسلام دارند، رشد سلفي‌گري و به تبع آن جريان تکفيري‌ها را در پي داشته است.
وهابيت محصول تلاش‌هاي محمد بن عبدالوهاب است اما تاثير برخي علماي سني قبل از وي را نمي‌توان ناديده گرفت.
سير تحول
سلفي ها روايات خود را مستقيماً از احمد بن حنبل( متولد 241)، احمد بن تيميه(متولد 728)، ابن القيم الجوزيه(متولد 751) و محمد بن عبدالوهاب تميمي نجدي( متولد1115-1206) مي گيرند.
سلفيه بعد از محمد بن عبدالوهاب به صورت يک شکل و ساختار سياسي در آمد و هم پيماني وي با محمد بن سعود پايگذار حاکميت آل سعود در عربستان به اين روند تسريع بخشيد.
اکنون پيوند ميان علما و حاکمان سعودي گرچه دچار تغيير و تحول شده و شيوخ وهابي از برخي اختيارات خود از جمله بازداشت و امر قضا بازماندند اما در عين حال هنوز هم از وضعيت و جايگاه خوبي در نظام سياسي سعودي برخوردار هستند.
علاوه بر سرزمين حجاز، مصر نيز از تغيير و تحولات عقيدتي برکنار نماند و سلفي‌هاي اين کشور با اقدامات و فعاليت هاي حسن البناء و جنبش اخوان المسلمين ، سير جديدي در آموزه‌هاي عقيدتي اهل سنت تجربه کردند و باب‌هاي جديدي براي اين گروه جهت گشودن روزنه هاي محدود اجتهاد باز شد .اما با مرگ زودهنگام حسن البناء جنبش اخوان المسلمين تحت تاثير انديشه هاي دو شخصيت پاکستاني به نام هاي ابوالاعلي مودودي و سيد قطب قرار گرفت و آنها ضمن تثبيت روشن پايبندي به متون ديني بر اساس ديدگاه‌هاي خاص فقهي، خود ديدگاه تکفير را بنيانگذ اري کردند.
سيد قطب که تحت تاثير انديشه هاي ابن قيم جوزي در خصوص رفتار با اهل کتاب بود اين اعتقاد را داشت که اهل کتاب تا زماني که جزيه پرداخت مي کنند مي توان در سرزمين هاي اسلامي با آرامش زندگي کنند در غير اين صورت مسلمانان بايد با آنان به جهاد بپردازند. حمايت عربستان و کشورهاي حاشيه اي خليج فارس هماهنگي فراواني ميان سلفيون سنتي و جنبش اخوان المسلمين ايجاد کرد. از سويي ديگر ديدگاه ضد سوسياليسم سلفيون جديد بخصوص در جريان جنگ هاي نيروهاي جهاد افغانستان با شووروي مورد توجه شيوخ وهابي عربستان قرار گرفت.
رشد جريان تکفيري
در نهايت سلفيه با اعلام تشکيل جبهه جهاني اسلام براي جهاد با يهوديان و صليبي ها به رهبري بن لادن عربستاني و ظواهري مصر بيش از پيش توجه به گرايش هاي مبارزاتي را مورد توجه خود قرار داد.
بي‌ترديد حادثه 11 سپتامبر نقطه عطف در تاريخ تحولات معاصر است. جريان اسلام سلفي که بعد از عربستان سعودي در قالب جنگجويان طالباني ظاهر شد منافع بسياري از کشورهاي منطقه را به خطر انداخت.
قرائت خشن و متحجرانه از سنت نبوي و برداشت‌هاي ظاهري از آيات قرآن، طالبان را بر آن داشت که حتي براي مخالفان فکري و سياسي خود نيز تعيين تکليف کنند و رسالتي فراتر از قد و اندازه خود در نظر بگيرند.
اين جريان فکري خود را در محدوده جغرافيايي افغانستان محدود نکرد بلکه براي خود مسئوليت اشاعه تعاليم اسلام مبتي بر قرائت سلفي به ساير کشورهاي منطقه را در نظر گرفته بود.
اين گروه ضمن اختلاف نظر با ساير گروههاي سني، سرسختانه نسبت به شيعيان کينه مي‌ورزيد و به همين خاطر به مراتب سياستي خشن در قبال آنان بکار برد.
حوادث 11 سپتامبر باعث ارتقاي جايگاه راهبردي گروههاي نظامي و شبه نظامي و محوريت قرار گرفتن تفکر القاعده شد. چنين پديده‌اي از زمان پيدايش عمدتاً از سوي تفکر استراتژيک کاخ سفيد مورد حمايت قرار گرفت اما بعدها با توجه به اصطکاک منافع آنان در منطقه نزاعي عميق ميان آنان در گرفت و در نهايت باعث تهاجم نظامي آمريکا به افغانستان شد.
علاوه بر افغانستان، يکي ديگر از مراکز رشد سلفي‌گري، لبنان است. جريان سلفي شام در دمشق توسط ناصرالدين الالباني ظهور کرد. تفکر سلفي در اواخر دهه 50 توسط تعدادي از طلاب مراکز ديني عربستان به لبنان راه يافت. مهم ترين اين افراد شيخ سالم الشهال و شيخ عبدالرزاق الزغبي بودند. اين دو نفر طرابلس را به مرکز گسترش و ترويج تفکر سلفي در تمام مناطق لبنان تبديل کردند.
فعاليت سلفي ها در لبنان از طرابلس شروع شد. از سال 1977 سلفيه به نحو چشمگيري توسط افرادي که محورشان شيخ سالم الشهال بود، فعال شد. در سال 1981 به صورت تشکيلات منظم و سازمان يافته، فعاليت خود را شروع و جمعيت نواه الجيش اسلامي را بينانگذاري کردند. اين تشکيلات در کنار ساير تشکيلات و نيروهاي اسلامي سني که عرصه را تحت سيطره خود داشتند از جمله جنبش توحيد اسلامي يا جماعت اسلامي حضور کم رنگي داشتند.
با فروپاشي جنبش توحيد اسلامي بعد از حوادث طرابس در سال 1985 سلفي‌ها امکان توسعه و گسترش بيشتري يافتند و توانستند ويژگيهاي عقيدتي خود را به عنوان يک جماعت مستقل ابراز کنند. حضور آنان به طور متمرکز و قوي در طرابس و برخي مناطق شمال از جمله عکار و الضنيه به چشم مي خورد. در کل مناطق شمال به علت استقرار اکثر شخصيت ها و موسسات سلفييه لبناني براي وجود سلفي ها اهميت خاص دارد همچنين حوادث سالهاي اخير که در اين مناطق بين دولت و سلفي ها روي داده است مانند حوادث ظنيه ، انفجار کليساها و حمله به منافع غربي و غيره و به تبع آن تحولات و اقدامات امنيتي دستگاههاي دولتي، شمال را به پايگاه و مرکز تجمع سلفي ها تبديل کرده است.
شخصيت کليدي و موثر سلفي‌هاي لبنان، سالم الشهال است. وي جنبشي اسلامي به نام نواه الجيش اسلامي( هسته هاي ارتش اسلامي) بنيانگذاري کرد.با فروکش کردن فعاليت اين تشکيلات به دنبال حوادث طرابلس در سال 1985، فعاليت منظم جريان سلفي متوقف شد و هر يک از سران جنبش خود به تاسيس يک نظام و جمعيت خاص تحت پوشش جمعيت هاي ديني و مراکز آموزش ديني پرداخت و خد را به عنوان امير آن معرفي کرد.
در اواسط دهه 90 جنبش سلفيه دستخوش بحرانها و حوادث تعيين کننده اي شد که به تضعيف فعاليت آن انجاميد. زيرا دستگاه امنتيي لبنان به علت بمب گذاري ها و جنابات و ترورهايي که پيروان اين جنبش مرتکب مي شدند آنها را تحت فشار قرار داد. پس از وقوع حوادث 11 سپتامبر در سال 2001 فشارهاي امنيتي بر گروههاي سلفيه تشديد شد.
با بررسي پراکندکي جمعيت ها، مدارس و مراکز آموزشي و ديني سلفيه و نيز ساخت مساجدي در روستاهاي فقير و استفاده از اين مساجد براي تبليغ مذهب سلفيه مي توان به روند گسترش چشمگير سلفي ها در شمال لبنان پي برد. حجم ر شد و گسترش سلفيه را در اين مناطق مي توان با انجام مقايسه هاي ساده دريافت. براي مثال از مجموع هفتاد مسجد در شهر طرابس، 16 مسجد متعلق به سلفي ها است در حالي که دار الافتاء با وجود انبوه امامان تابع خود فقط 13 مسجد و جنبش توحيد و جماعت هر يک فقط 7 مسجد را در اختيار دارند. در عکار حدود 210 مسجد وجود دارد که در روستاها و شهرهاي کوچک پراکنده اند. از اين تعداد 27 مسجد متعلق به وهابي ها است که در آن به انجام وظايف نماز جماعت وتدريس مي پردازند.
جريان مشکوک فتح الاسلام در لبنان و تحريکات نظامي اين گروه دراردوگاه نهر‌البارد نيز ناشي از تلاش هاي جريان‌هاي افراطي اهل سنت براي تاثيرگذ اري در تحولات منطقه بخصوص لبنان بود.
گزارش‌ها حاکي از آن بود رهبري اين جريان به عهده فردي بنام ابوخالد العلمه بود که سابقه عمليا‌ت تروريستي در عراق و همکاري با ايمن الظواهري و زرقاوي را داشت. وي بواسطه برخي اقدامات خرابکارانه عليه شيعيان تحت تعقيب قرار گرفت و مدتي نيز در سوريه زنداني شد.
وي بعد از آزادي از زندان با همکاري يک اردني فلسطيني‌تبار بنام شاکر العبيسي اقدام به تاسيس گروه فتح‌اسلام کرد. العبيسي در سال 1970 وارد سازمان فلسطيني فتح شد اما بعدها جزو گروههاي شورشي عليه عرفات در آمد و در سال 1990به القاعده پيوست. وي در سوريه تحت تعقيب بود و درمدت سه سال در زندان بسر برد. العبيسي بعد از آزادي از زندان با زرقاوي ملاقات داشت و و در نهايت با بعد از توافق با العلمه گروهي با نام فتنح الاسلام شکل گرفت. اين گروه در سال گذشته وارد خاک لبنان شد و اقدامات تروريستي متعددي را در اين کشور مانند انفجار ميني‌بوس حامل مسافران، بر هم زدن اعتصابات ضد سينوره و اختلاف بين شيعه و سني انجام داد. پرونده گروه فتح الاسلام در نهايت با دخالت دولت سينيوره و خويشتنداري حزب‌الله لبنان بسته شد اما کارشناسان و صاحنظران سياسي اين تلاش‌ها را در راستاي کاهش اقتدار حزب‌الله ارزيابي کردند.
براساس نظر تحليل گران، آنچه در لبنان روي داد بخشي از سناريوي ناتمام آمريکا – اسرائيلي بود که در سياست آزمون و خطا از زمان جنگ سي و سه روزه در سال گذشته با قوت بيشتر در حال تجربه شدن بود.
مسله عراق
از ديگر نقاطي که، جريان تکفيري‌ها بصورت فعال در حوادث سياسي نقش آفريني مي‌کنند سرزمين اشغال شده عراق است.
در حال حاضر يک دولت شيعي در اين کشور در راس امور اجرايي عراق قرار دارد اما حضور عناصر شيعي منافع برخي از سران منطقه، بعثي‌ها و گروههاي تندرو سني مذهب اين کشور را به مخاطره انداخته است.
با توجه به وجود خاطره هشت سال دفاع ايران از مرزهاي خود و حمايت همه جانبه سران عرب منطقه از صدام حسين در جنگ تحميلي و ارائه تصويري از ديکتاتور بعثي به عنوان سرداري مدافع عربيت و مذهب اهل سنت در برابر خطر عجم‌هاي شيعي مسلک در باور سنيان عراق و سايرکشورهاي منطقه چنان نفوذ کرده بود که تصور مي‌کردند حضور ايرانيان در عراق و برقراري پيوند مستحکم ميان شيعيان منطقه، حيات سياسي و عرب و نفوذ مذهب اصل سنت را به خطر خواهد افکند.
گذشته از اين، چون حوادث پيش آمده باعث تضعيف حزب بعث شده بود براي رهايي از اين تنگنا، اتحادي استراتژيک ميان سنيان ناراضي و عناصر حزب بعث شکل گرفت. از بعد مذهبي نيز القاعده امکان بيشتري را براي جولان دادن در مناطق سني نشين يافت.
از اين پس، روند خشونت در عراق شتاب بيشتري به خود گرفت و تکفيري‌ها در اين کشور عرصه را براي اقدامات خود مناسب ديدند.
گرچه وقوع جنگ مذهبي در خاورميانه تازگي ندارد اما افزايش چنين نزاع‌هايي در پاکستان و عراق به يک نگراني عمده تبديل شده است و متاسفانه نشست‌هاي مشترک شيعه و سني که آخرين آن کنفرانس مکه در مهره ماه 85 بود نتيجه‌اي قابل ملاحظه در برنداشته است.
يکي از عوامل مهم درگيري‌هاي خونين منطقه بحث تکفير شيعيان و مطرح کردن آن از سوي علما و روحانيون افراطي وهابي و سلفي است که باعث قرباني شدن بسياري از شيعيان بي‌گناه در منطقه شده است.
جالب اينجاست که به جاي برخورد مناسب و معقولانه با اين پديده و اعلام برائت از اقدامات خشن و سرکوبگرايانه در آذر ماه 1385 سي و هشت نفر از علماي سلفي عربستان سعودي در بيانيه‌اي ضمن ابراز تاسف از سقوط بغداد آن را توطئه مشکوک صليبيون، روافض و صفوي دانستند و هدف از آن را حفاظت و حمايت از اشغالگران و تحديد نفوذ اهل سنت در منطقه و ايجاد هلال شيعه و تجزيه عراق به سه منطقه کردي، شيعي و سني خواندند.
کاملاً مشخص بود که در اين نوع تقسيم بندي روافض شامل شيعيان، صفويان همان ايرانيان و اشغالگران نيز سربازان صليبي هستند.
يکي از بهانه‌هاي مهم علماي اهل سنت براي بکارگيري حربه تکفير براي شيعيان بحث غلو در مورد ائمه اطهار است.
توهين به صحابه و همسران پيامبر، عدم دخالت اهل سنت در مناصب سياسي، ممانعت از احداث و تاسيس مسجد در برخي از مراکز شهري مدعيات سنيان در مورد حکومت شيعي ايران است.
غربي‌ها نيز اين اختلافات را از نظر دور نگه نداشته و ضمن ايجاد شرايط براي اختلاف انگيزي ميان شيعه و سني ترس موهم از اسلام را نيز مطرح کردند تا بدين وسيله ضمن اينکه فرقه‌هاي اسلامي را با بزرگ جلوه دادن اختلافات مذهبي به جان هم بياندازند يک نگراني عمومي در سطح منطقه و جهان را با طرح مسئله حمايت از اسلام ، تروريسم و سرکوب مخالفان مذهبي را رواج دهند.
T
