حکمت و اندرز از زبان امام حسن عسکری‌ (سلام الله علیه)

وَ قَالَ (سلام الله علیه) لِشِیعَتِهِ: أُوصِیکُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ وَ الْوَرَعِ فِی دِینِکُمْ وَ الِاجْتِهَادِ لِلَّهِ وَ صِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ إِلَى مَنِ ائْتَمَنَکُمْ مِنْ بَرٍّ أَوْ فَاجِرٍ وَ طُولِ السُّجُودِ وَ حُسْنِ الْجِوَارِ فَبِهَذَا جَاءَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) صَلُّوا فِی عَشَائِرِهِمْ وَ اشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ أَدُّوا حُقُوقَهُمْ فَإِنَّ الرَّجُلَ مِنْکُمْ إِذَا وَرِعَ فِی دِینِهِ وَ صَدَقَ فِی حَدِیثِهِ وَ أَدَّى الْأَمَانَةَ وَ حَسَّنَ خُلُقَهُ مَعَ النَّاسِ قِیلَ هَذَا شِیعِیٌّ فَیَسُرُّنِی ذَلِکَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ کُونُوا زَیْناً وَ لَا تَکُونُوا شَیْناً جُرُّوا إِلَیْنَا کُلَّ مَوَدَّةٍ وَ ادْفَعُوا عَنَّا کُلَّ قَبِیحٍ فَإِنَّهُ مَا قِیلَ فِینَا مِنْ حُسْنٍ فَنَحْنُ أَهْلُهُ وَ مَا قِیلَ فِینَا مِنْ سُوءٍ فَمَا نَحْنُ کَذَلِکَ لَنَا حَقٌّ فِی کِتَابِ اللَّهِ وَ قَرَابَةٌ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ وَ تَطْهِیرٌ مِنَ اللَّهِ لَا یَدَّعِیهِ أَحَدٌ غَیْرُنَا إِلَّا کَذَّابٌ أَکْثِرُوا ذِکْرَ اللَّهِ وَ ذِکْرَ الْمَوْتِ وَ تِلَاوَةَ الْقُرْآنِ وَ الصَّلَاةَ عَلَى النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَإِنَّ الصَّلَاةَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ عَشْرُ حَسَنَاتٍ احْفَظُوا مَا وَصَّیْتُکُمْ بِهِ وَ أَسْتَوْدِعُکُمُ اللَّهَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکُمُ السَّلَام‏

(آن حضرت) به شیعیانش فرمود: شما را توصیه مى‏کنم به: پرواى از خدا، پارسائى در دین، کوشش در راه خدا، راستگوئى، اداى امانت به نیک و بد، طول سجده، خوش همسایگى که اینها برنامه پیغمبر (صلی الله علیه و آله) است، به فامیلهاتان محبت و احسان کنید، جنازه‏هاشان را تشییع کنید، از بیمارانشان عیادت کنید، حقوقشان را بپردازید، که چون یکى از شما در دین پارسا و در سخن راستگو، امانتدار و خوش اخلاق باشد، گویند این شیعه مذهب است و من خرسند شوم، از خدا پروا کنید و زینت ما باشید، ننگ ما نباشید، محبتها را بسوى ما جلب کنید، زشتیها را از ما دفع نمائید، که هر گونه خوبى به ما نسبت دهند ما اهلش هستیم، و هر عیبى به ما اسناد دهند ما از آن به دوریم، ما را در کتاب خدا حقى است، و با پیغمبر نسبتى، و از جانب خدا طهارتى، غیر از ما هیچ کس دعوى این مقام نکند جز دروغگوى، فراوان به یاد خدا و در فکر مرگ باشید، قرآن بخوانید، بر پیغمبر صلوات فرستید که ده حسنه دارد، سفارشهاى مرا بخاطر سپارید، شما را به خدا مى‏سپارم، و سلام من بر شما

کودکی و عقوق والدین

جُرْأَةُ الْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ فِی صِغَرِهِ تَدْعُو إِلَى الْعُقُوقِ فِی کِبَرِهِ‏
جرات (و پرروئى) فرزند با پدر در کودکى، موجب نافرمانى و آزار وى در بزرگى است.

بدترین عبد

 بِئْسَ الْعَبْدُ عَبْدٌ یَکُونُ ذَا وَجْهَیْنِ وَ ذَا لِسَانَیْنِ یُطْرِی أَخَاهُ شَاهِداً وَ یَأْکُلُهُ غَائِباً إِنْ أُعْطِیَ حَسَدَهُ وَ إِنِ ابْتُلِیَ خَذَلَهُ‏
الْغَضَبُ مِفْتَاحُ کُلِّ شَر
آن بنده که دورو، و دو زبان دارد، بد بنده‏اى است، روبرو از برادرش تعریف مى‏کند و پشت سر گوشتش را (به غیبت) مى‏خورد، اگر نعمتى یابد بر او رشک برد، و اگر گرفتار شود رهایش کند. غضب کلید هر شر است.

نکوهش مزاح بسیار

لَا تُمَارِ فَیَذْهَبَ بَهَاؤُکَ وَ لَا تُمَازِحْ فَیُجْتَرَأَ عَلَیْک‏
نه جدال کن تا شکوهت برود، و نه شوخى و مزاح تا بر تو گستاخ شوند.

 دوری از ریاست طلبی

 إِیَّاکَ وَ الْإِذَاعَةَ وَ طَلَبَ الرِّئَاسَةِ فَإِنَّهُمَا یَدْعُوَانِ إِلَى الْهَلَکَةِ
مبادا اسرار را فاش کرده و ریاست‏طلبى کنید، که آن دو موجب نابودى و هلاکتند.

 مذمت شرک

الْإِشْرَاکُ فِی النَّاسِ أَخْفَى مِنْ دَبِیبِ النَّمْلِ عَلَى الْمِسْحِ الْأَسْوَدِ فِی اللَّیْلَةِ الْمُظْلِمَةِ
شرک در میان مردم از رد پاى مور بر پلاس سیاه در شب تیره نامرئى‏تر است‏

ملاک حب و بغض

حُبُّ الْأَبْرَارِ لِلْأَبْرَارِ ثَوَابٌ لِلْأَبْرَارِ وَ حُبُّ الْفُجَّارِ لِلْأَبْرَارِ فَضِیلَةٌ لِلْأَبْرَارِ وَ بُغْضُ الْفُجَّارِ لِلْأَبْرَارِ زَیْنٌ لِلْأَبْرَارِ وَ بُغْضُ الْأَبْرَارِ لِلْفُجَّارِ خِزْیٌ عَلَى الْفُجَّارِ
محبت نیکان با یکدیگر براى آنها ثواب است، محبت تبهکاران با نیکوکاران براى نیکوکاران فضیلت است، دشمنى بدان با نیکان زینت (و افتخار) نیکان است و دشمنى نیکان با بدان رسوائى بدان است.

نشانه تواضع

مِنَ التَّوَاضُعِ، السَّلَامُ عَلَى کُلِّ مَنْ تَمُرُّ بِهِ وَ الْجُلُوسُ دُونَ شَرَفِ الْمَجْلِس‏
به همه سلام کردن، و در مجلس، مادون مقام نشستن، نشانه تواضع است.

علامت جهل

 مِنَ الْجَهْلِ الضَّحِکُ مِنْ غَیْرِ عَجَب‏
خنده بى‏جهت نشان نادانى است.

مفهوم عبادت

 لَیْسَتِ الْعِبَادَةُ کَثْرَةَ الصِّیَامِ وَ الصَّلَاةِ وَ إِنَّمَا الْعِبَادَةُ کَثْرَةُ التَّفَکُّرِ فِی أَمْرِ اللَّه‏
عبادت به روزه و نماز زیاد نیست، به فکر زیاد در باره خداوند است‏

قلب احمق و حکیم

قَلْبُ الْأَحْمَقِ فِی فَمِهِ وَ فَمُ الْحَکِیمِ فِی قَلْبِهِ‏
 قلب احمق در دهان است، و دهان حکیم در قلب