شیعه نیوز: حدیث کساء که حدیثی قدسی و در فضیلت پیامبر (صلی الله علیه وآله) ، امیرالمومنین امام علی (علیه السلام) ، حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و امامان حسن (علیه السلام) و حسین (علیه السلام) است یک دوره ناب از معرفت اهل بیت (علیهم السلام) و امامان را طی فرازهایی کوتاه مرور می کند و سبک زندگی مناسب شیعه را پیش روی اش ترسیم می کند.
از این رو در سلسله گفت وگوهایی با کارشناسی مذهبی سبک زندگی عرضه شده در این حدیث قدسی را بررسی می کنیم که بخش چهارم و پایانی آن از نظرتان می گذرد:
حجت الاسلام سیدمجتبی معنوی، استاد حوزه و دانشگاه در گفت وگو با ما اظهار کرد: شناخت اهل بیت (علیهم السلام) در حدیث کساء از ناحیه حضرت زهرا (سلام الله علیها) صورت می گیرد، این درحالی است که اهل بیت (علیهم السلام) می توانستند، حضرت (سلام الله علیها) را به عنوان مادر و یا پیامبر (صلی الله علیه وآله) را به عنوان جد خود خطاب کنند اما این رابطه را فراتر از نسبت حسبی و نسبی رقم می زنند.
وی با بیان اینکه حدیث کساء علاوه بر آنکه به تبارشناسی می پردازد، به مسئله مهم اعتقادی یعنی جایگاه اهل بیت (علیهم السلام) نیز اشاره می کند، تصریح کرد: افرادی که در خانه پیامبر (صلی الله علیه وآله) بودند و افرادی که این مطلب را شنیدند و برای دیگران نقل کردند، به این نوع و سبک برخورد دقت بسیاری داشته اند تا شبهات مختلف پیرامون آن پاسخ داده شود و ابعاد معرفتی بیشتری نیز از آن کشف شود.
معنوی با بیان اینکه ابعاد معرفتی حدیث کساء، ناشی از شناخت جایگاه اهل بیت (علیهم السلام) است، افزود: در این حدیث می خوانیم زمانی که پیامبر (صلی الله علیه وآله) وارد خانه می شوند، با اینکه در خانه حضرت زهرا (سلام الله علیها) افراد دیگری از جمله کنیز حضرت زهرا (سلام الله علیها) و ام سلمه همسر پیامبر (صلی الله علیه وآله) نیز حضور داشتند، به سراغ حضرت زهرا (سلام الله علیها) می روند تا هم جایگاه ایشان را تثبیت کنند و هم نشان دهند، رابطه شان با حضرت زهرا (سلام الله علیها) براساس جایگاه امامت و تبارشناسی است.
استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه امامت در ذریه ابراهیم خلیل (علیه السلام) هم وجود دارد و تحقق این ذریه در نسل پیامبر (صلی الله علیه وآله) بواسطه حضرت زهرا (سلام الله علیها) قرار داده می شود، گفت: این تصور که به دلیل عدم دارا بودن فرزند پسر از سوی پیامبر (صلی الله علیه وآله) ، امامت در نسل ایشان منتفی می شود، نادرست است، زیرا این تداوم نسل توسط حضرت زهرا (سلام الله علیها) انجام می شود.
وی اضافه کرد: در ادامه این واقعه، امام حسن (علیه السلام) وارد می شوند و ایشان نیز مستقیما خدمت دختر پیامبر (صلی الله علیه وآله) می رسند و به مادرشان حضرت زهرا (سلام الله علیها) عرض می کنند: «من نزد شما بوی خوشی استشمام می کنم که گویا بوی پیامبر (صلی الله علیه وآله) است؛ «جَدّى رَسُولِ اللَّهِ»، امام حسن (علیه السلام) ادامه می دهند: بوی جدم و بلافاصله بدون هیچ حرف عطفی، می گویند: «رَسُولِ اللَّهِ» یعنی این علاقه من به ایشان، صرفاً به جهت پدربزرگم بودن نیست بلکه از این باب است که به عنوان خاندان امامت، به محضر رسول خدا (صلی الله علیه وآله) می رسم که تاکیدی بر جایگاه پیامبر (صلی الله علیه وآله) است.
معنوی ادامه داد: اهمیت این حادثه، بدین جهت است که در سامانه اعتقادی ما، به جهت حضور پیامبر (صلی الله علیه وآله) در خانه حضرت زهرا (سلام الله علیها) ، از مادر سادات برای معرفی اهل بیت (علیهم السلام) استفاده می شود و این افراد نیز با اجازه پیامبر (صلی الله علیه وآله) در راستای اجازه خداوند، تحت کساء قرار می گیرند.
مقام الهی و بهشتی امام حسن (علیه السلام) براساس حدیث کساء
استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه امام حسن (علیه السلام) برای ورود به کساء از پیامبر (صلی الله علیه وآله) اجازه می گیرند و عرض می کنند: «السَّلامُ عَلَیْکَ یا جَدّاهُ یا رَسُولَ اللَّهِ اَتَاْذَنُ لى اَنْ اَدْخُلَ مَعَکَ تَحْتَ الْکِساَّءِ؛ سلام بر تو اى جد بزرگوار اى رسول خدا، آیا به من اذن مى دهى که وارد شوم با تو در زیر کساء؟»، گفت: این خطابات تنها به لحاظ عاطفی نیست بلکه از باب معرفتی هم مهم است، به این معنا که شما به عنوان رسول وحی، آیا اجازه ورود من نه عنوان فرزند، بلکه به عنوان یکی از اهل بیت (علیهم السلام) و ائمه اطهار (علیهم السلام) را به کساء می دهید؟ و پیامبر (صلی الله علیه وآله) نیز به ایشان اجازه می دهند و می فرمایند: «وَعَلَیْکَ السَّلامُ یا وَلَدى وَیا صاحِبَ حَوْضى؛ بر تو باد سلام اى فرزندم و اى صاحب حوض من» که این خطاب بسیار مهم است و نشان می دهد امام حسن (علیه السلام) دارای جایگاه امامت و ولایت است و این نوع خطاب فراتر از رابطه خونی و خویشاوندی است و مقامی الهی و بهشتی محسوب می شود.
وی با اشاره به اینکه پس از آن، امام حسین (علیه السلام) وارد شدند و جالب این است که ایشان نیز مستقیما به سراغ حضرت زهرا (سلام الله علیها) رفتند نه سراغ برادر و یا پدربزرگ و اینچنین جایگاه امامت و تبارشناسی ولایت را نشان دادند، ابراز کرد: حضرت زهرا (سلام الله علیها) شاخصی برای شناخت خاندان امامت و ولایت است و امام حسین (علیه السلام) نیز به مادرشان عرض می کنند: من بوی جدم رسول الله را نزد شما استشمام می کنم و ایشان نیز با نامیدن پدربزرگشان به عنوان رسول خدا (صلی الله علیه وآله) ، نشان می دهند، این رابطه فراتر از نسبت است و در نهایت از پیامبر (صلی الله علیه وآله) برای ورود به کساء اجازه می گیرند.
ماموریت پیامبر (صلی الله علیه وآله) برای معرفی اهل بیت (علیهم السلام)
معنوی تاکید کرد: امام حسین (علیه السلام) زمانی که خدمت پیامبر (صلی الله علیه وآله) می رسند، عرض می کنند: «السَّلامُ عَلَیْکَ یا جَدّاهُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا مَنِ اخْتارَهُ اللَّهُ؛ سلام بر تو اى جد بزرگوار، سلام بر تو اى کسى که خدا او را برگزید»؛ امام حسین (علیه السلام) با این خطاب اشاره می کنند که پیامبر (صلی الله علیه وآله) از جانب خداوند، مامور به معرفی اهل بیت (علیهم السلام) خود هستند تا جایگاه امامت را مشخص کنند و خود نیز برای این امر انتخاب شده بودند و بنابر این اختیار الهی، پیامبر (صلی الله علیه وآله) بر حضرت زهرا (سلام الله علیها) وارد شدند و اهل بیت (علیهم السلام) نیز یکایک بر حضرت زهرا (سلام الله علیها) وارد شدند تا نشان دهد، اهل بیت (علیهم السلام) تنها از طریق حضرت زهرا (سلام الله علیها) قابل شناسایی هستند.
استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: رسول خدا (صلی الله علیه وآله) نیز به عنوان فردی که برای این کار انتخاب شده و از جانب خداوند مامور است، در جواب امام حسین (علیه السلام) فرمودند: «وَعَلَیْکَ السَّلامُ یا وَلَدى وَیا شافِعَ اُمَّتى؛ و بر تو باد سلام اى فرزندم و اى شفاعت کننده امتم»، این خطاب نه تنها در دنیا بلکه در آخرت و باور به معاد نیز منشا معرفت و موجب شناخت امامت و ولایت است که این شناخت نه تنها دارای آثار دنیوی است بلکه آثار اخروی نیز دارد و در باور به معاد نشان می دهد که برای پیمودن راه صحیح باید به سراغ اهل بیت (علیهم السلام) بویژه امام حسین (علیه السلام) برویم که پیامبر (صلی الله علیه وآله) از ایشان به عنوان شافع امت یاد می کنند.
وی تاکید کرد: در ادامه امیرالمومنین امام علی (علیه السلام) نیز وارد شدند و ایشان نیز مستقیما به سراغ حضرت زهرا (سلام الله علیها) رفتند و خطاب به ایشان فرمودند: «یا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ » جالب است که در این حدیث، امیرالمومنین (علیه السلام) مانند حسنین (علیه السلام) نفرمودند که تو همسر من و دختر رسول الله هستی بلکه می فرمایند: «ای دختر پیامبر (صلی الله علیه وآله) » تا نشان دهد، این واقعه، رویدادی الهی است و دختر پیامبر (صلی الله علیه وآله) انتخاب شده تا نه به عنوان همسر امیرالمومنین (علیه السلام) یا دختر انسانی فرهیخته بلکه به عنوان دختر پیامبر (صلی الله علیه وآله) یعنی فردی که مامور به انجام این کار است، مسیر شناخت اهل بیت (علیهم السلام) را ترسیم کند.
معنوی ادامه داد: ایشان نیز به حضرت زهرا (سلام الله علیها) می فرمایند: من بوی برادرم و پسرعمویم، رسول خدا (صلی الله علیه وآله) را استشمام می کنم که این خطاب برادر، ارتباط خونی نیست و به معنای نظیر است یعنی من بوی فردی را استشمام می کنم که از انبیاء الهی است و به این دلیل که خود نیز از انبیاء الهی است، و در ادامه نیز به جایگاه پیامبر (صلی الله علیه وآله) و اهل بیت (علیهم السلام) اشاره می کنند و در نهایت از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) اجازه می گیرند و پیامبر (صلی الله علیه وآله) نیز در جواب ایشان می فرماید: «وعَلَیْکَ السَّلامُ یا اَخى یا وَصِیّى وَخَلیفَتى وَصاحِبَ لِواَّئى؛ و بر تو باد سلام اى برادر من و اى وصى و خلیفه و پرچمدار من».
۴ ویژگی امیرالمومنین (علیه السلام) براساس حدیث کساء
این استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: پیامبر (صلی الله علیه وآله) در این پاسخ، ۴ مقام را برای امیرالمومنین (علیه السلام) در راستای شناخت جایگاه امامت بیان کردند؛ نخست همردیف قرار دادن جایگاه امامت و وولایت با نبوت، دوم ایشان را وصی و جانشین خود معرفی کردند یعنی فرد دیگری نمی تواند به هر شیوه ای این جایگاه را غصب کند، سوم اینکه خلافت از آنِ امیرالمومنین (علیه السلام) است و چهارم آنکه ایشان را صاحب پرچم خود معرفی کردند یعنی سعادت دنیا و آخرت در اختیار اهل بیت (علیهم السلام) است.
وی تاکید کرد: پیامبر (صلی الله علیه وآله) در آخرین مرحله خطاب به حضرت زهرا (سلام الله علیها) که از ایشان، اجازه ورود خواسته بودند، می فرمایند: «یا بِنْتى وَیا بَضْعَتى» و با این خطاب بیان کردند که حضرت زهرا (سلام الله علیها) روح امامت و ولایت و موجب حیات و پویایی آنان هستند و اگر ایشان در توسلات و توجهات ما مدنظر قرار بگیرد و رضایت ایشان را کسب کنیم، همانگونه که در حدیث کساء مورد تاکید قرار گرفته است، رضایت رسول خدا (صلی الله علیه وآله) تامین و نهایتاً رضای خدا فراهم می شود.
معنوی در پایان خاطرنشان کرد: اعمال و اعتقاد ما در خصوص امامت و ولایت در صورتی مورد قبول است که مورد رضایت حضرت زهرا (سلام الله علیها) واقع شود.
