اللهم اني اسئلك فيه ما يرضيك و اعوذ بك مما يؤذيك و اسئلك التوفيق فيه لان اطيعك و لا اعصيك يا جواد السائلين؛
خدايا در اين روز آنچه را كه رضاي تو در آن است طلب مي كنم و از آنچه ناپسند توست بر تو پناه مي برم و توفيق اطاعت از تو را مي طلبم تا تو را نافرماني نكنم اي عطابخش درخواست كنندگان!
در دعاي اين روز از خدا و مؤمنان خواستاريم تا آنچه را كه موجب رضاي اوست، نصيبمان سازد و از آنچه موجب خشم اوست با زمان دارد.در شرح و توضيح دعاهاي روزهاي قبل از عوامل و موجبات جلب رضايت و خشنودي خداوند منان سخن گفتيم، از جمله آن عوامل استغفار و تواضع و فروتني بود.استغفار و طلب بخشش از خداوند منان در مرحله اول گناهان انسان را از بين مي برد(كافي ج 435/2 ) و در مرحله دوم موجب نزول بركات آسماني و جذب نعمتهاي الهي و مواهب زندگي مي شود(هود/ 3 ) و در عالم آخرت نيز عذاب خداوند را از آدمي دور مي سازد (انفال/ 33 ). هر دو آثار دنيوي و اخروي توبه و استغفار نشان دهنده رضاي خداوند از بنده تائب خويش است.فروتني و تواضع نيز از عواملي است كه رضا و خشنودي حضرت حق را جلب مي كند. فروتني نقطه مقابل غرور و نخوت است. از اين روي در روايتي از علي(علیه السلام) مي خوانيم: با تواضع و فروتني با كبر و غرور مبارزه نماييد.(شرح غررالحكم/ 5920 ). در احاديث امامان شيعه مي خوانيم كه فروتني نتيجه و برآيند عبادت و خضوع در مقابل پروردگار يكتاست(محجة البيضا ج 222/6 ). تواضع حالتي است در درون آدمي كه موجب مي شود انسان خود را برتر از ديگران نبيند.البته اين حالت با خود كم بيني كه در دانش روان شناسي وجود دارد و به عنوان يك ناهنجاري رواني تلقي مي گردد متفاوت است. انسان متواضع در عين آگاهي از توانمندي ها و قدرت و جايگاه و منزلت خويش افتادگي مي كند و خود را در برابر عظمت خالق هستي و خداي يكتا و نعمتهاي بي دريغش كوچك و ناچيز مي شمارد.و هم از اين افتادگي و خضوع و فروتني رفعت مقام يافته و در نزد بندگان خدا و خداي هستي داراي اوج و عظمت مي گردد.
(كنز العمال/ 5719 ) خداوند در قرآن كريم درباره صفات عباد الرحمن مي فرمايد: عباد الرحمن در روي زمين با افتادگي و فروتني راه مي روند.(فرقان/ 63 )
افتادگي آموز اگر طالب فيضي
هرگز نخورد آب زميني كه بلند است
از امام علي(ع) در حديثي مي خوانيم كه: سه چيز موجب رضاي خداوند است: فروتني، استغفار و صدقه دادن. (بحار ج /87 ص 80 )در فراز ديگر اين دعا درخواست مي كنيم تا خداوند منان از آنچه موجب رنجش خداوند است دورمان سازد. مي دانيم كه نافرماني او امر خداوند و ارتكاب گناه عوامل اصلي ناخشنودي خداوند از آدمي است. از اين رو در حقيقت طلب توفيق ترك گناه و دوري از نافرماني خداي منان را طلب مي نماييم تا در اين راه ياريمان رساند و با توفيق خود از ارتكاب معصيت بازمان دارد. چنانچه در دعاهاي روزهاي پيشين بيان شد، شمول توفيق الهي به حال انسان دو اثر عمده در روح و جان آدمي برجاي مي گذارد.يكي از آنها ايجاد علاقه و شوق و محبت نسبت به انجام عبادت و اطاعت از فرامين خداوند و ديگري بي ميلي و عدم گرايش به انجام گناه و معصيت است. البته اين حالت با اجبار آدمي به انجام خير و يا بازداشتن او از انجام نافرماني نيست، بلكه تمايل باطني انسان را در جهت خير و نيكي تقويت نموده و نسبت به بدي ها و ناروايي ها از خود رغبت و گرايشي نشان نمي دهد. از اين روي عالمان اخلاق توفيق را بهترين رفيق آدمي برشمرده اند.
*حجة الاسلام جواد رفيعي
