به گزارش «شيعه نيوز»، روبه‌روی ایوان طلای حرم امام رضا (علیه السلام)، گوشه راست صحن آزادی، بهشت ثامن ۱؛ از پله‌ها که پایین بروید یک قبرستان بزرگ سفیدرنگ را می‌بینید؛ دیوار‌ها سفید است و قبر‌ها هم سنگ مرمر سفید که با قبرهای بهشت زهرای تهران کلی فرق دارد. قبر‌ها همه مربع‌شکل و کوچک هستند. یک‌دست و شکل چیدمان شان همه پشت سر هم است. اما هر کسی که آنها را ببیند با خود سوال می‌کند مگر یک قبر چقدر می‌تواند کوچک باشد؟
باشگاه خبرنگاران جوان در گزارشی دراین باره به نقل از یکی از خادمان حرم می‌گوید: «این قبر‌ها سه‌طبقه هستند و مرده‌ها را به ترتیب از طبقه سوم زیرین دفن می‌کنند تا طبقه اول پر شود و هر کدام از این مربع‌ها مربوط به یک طبقه است» حالا سه‌تا مربع به ترتیب یکی پس از دیگری می‌شود یک قبر سه‌طبقه. شادروان دیوان، مرحومه حاجیه خانم عصمت و ... قبر شهدا هم به چشم می‌خورد. عکسشان هم روی کنگره دیوار است.
انتهای سالن باز هم پله می‌خورد به سمت پایین. طبقه دیگری از قبرستان در آنجا وجود دارد؛ قبرهای آنجا هم بیشتر سفیدند. در میان قبر‌ها نام آنها که خادم و مداح اهل بیت (علیهن السلام) هستند هم به چشم می‌خورد. حاج رضا انصاریان مداح اهل بیت (علیهم السلام) خادم تشرفی کشیک سوم.
پیرخادمی که کمی آنطرف‌تر ایستاده درباره اینکه چه کسانی در اینجا دفن می‌شوند، می‌گوید: خادمان رسمی حرم، همین جا رایگان دفن می‌شوند. خدام، کفشداران، فراشان، دربانان و حافظانی که حکم رسمی دارند، دو طبقه قبر و آنهایی هم که افتخاری‌اند یک طبقه به صورت رایگان در یکی از صحن‌های حرم. بر اساس قانون حرم در صورتی‌که تاریخ صدور حکم این افراد قبل از ۲۶ بهمن ۱۳۸۲ باشد، در صحن آزادی و اگر تاریخ صدور حکم پس از این تاریخ باشد، در صحن جمهوری دفن خواهند شد.
خادمان رسمی آستان قدس صاحب دو فبر رایگان در حرم رضوی هستند
علیرضا خوشنویس، خادم بارگاه ملکوتی حضرت رضا(ع) می‌گوید: خدام حرم به 4 گروه رسمی موروثی، رسمی، افتخاری و تشرفی تقسیم می شوند. اگر در حکم رسمی کسی کلمه موروثی قید شده باشد، در نسل آن شخص حکم جلو می رود و به ترتیب به پسر ارشد خانواده می رسد. صاحبان این نوع حکم ها کسانی هستند که جد یا پدر جد آنها در سال های بسیار دور خدمات ارزشمندی برای دین اسلام انجام داده اند یا هدیه بسیار بزرگی مانند ملک و زمین وقف حضرت رضا(ع) کرده اند؛ یا اینکه از علمای بزرگ بوده اند.
خدام رسمی موروثی و رسمی دارای 2 قبر در حرم هستند. خادم افتخاری هم صاحب یک قبر در حرم می باشد. اما خدام تشرفی قبر ندارند و فقط در روزهای کشیک خود از غذای حضرت استفاده می کنند.
معمول بر این است، کسانی که حکم دارند مانند رسمی یا افتخاری را در صحن آزادی (صحن نو) یا صحن انقلاب( صحن کهنه یا سقاخانه اسماعیل طلایی) دفن می کنند.
آیت‌الله علم‌الهدی که از خادمان رسمی آستان مقدس حضرت رضا می‌باشند دارای قبر در حرم مطهر بوده‌اند.
معاون اماکن متبرکه و امور زائرین آستان قدس رضوی می‌گوید: این موضوع یک عرف قدیمی است که اشخاص صاحب حق از آن برخوردارند و نمونه‌های مشابه فراوانی از سالهای متمادی داشته‌ایم و همچنان تداوم دارد كه عموم مردم شریف مشهد از آن مطلعند.
آیت الله علم الهدی نماینده ولی فقیه در استان وامام جمعه مشهد مقدس از حق تدفین رایگان در صحن آزادی برخوردار بودند که این حق را به همسر مرحومه خود اختصاص دادند. این موضوع امری متداول است که همسران برخی از علما ،فضلا و خدام بصورت رایگان در حرم دفن شوند ونمونه این موضوع را در حرم از گذشته تا به امروز بسیار داشته ایم.
شرایط و ضوابط دفن در حرم مطهر رضوی چیست؟
مرتضی بخشی، کارشناس دفتر امور دفن حرم مطهر رضوی با اعلام این موضوع که شرایط و ضوابط دفن در حرم مطهر رضوی، یکی از بیشترین پرسشهایی است که از سوی زائران مطرح می‌شود، به روزنامه قدس می‌گوید: مطابق شرایط و ضوابط اعلام شده به دفتر امور دفن حرم مطهر رضوی، ارایه (گواهی) دفن صادره از سوی سازمان بهشت رضا (ع) مشهد برای دفن اموات در حرم مطهر امام رضا (ع) و آرامگاه خواجه ربیع مشهد، ضروری است.
وی می‌گوید: بعد از ارایه گواهی دفن صادره از سوی ســازمان بهشت رضا (ع) مشهد و پرداخت مبلغ حق الدفن (با توجه به قیمت مکان دفن) از سوی بازماندگان فرد متوفی، مراحل بررسی محل دفن، اعلام امکان انجام دفن، دریافت مجوز دفن و سپس بررسی و تأیید آن، تعیین بلوک و سرداب محل دفن و در نهایت دســتور به شخص حفار برای آماده سازی قبر انجام می‌شود.
هزینه های دفن در حرم امام رضا
قیمت قبر در حرم امام رضا باتوجه به مکان دفن شدن و صحن مورد نظر متفاوت است. که قیمت این قبر‌ها به شرح زیر می‌باشد:
۱. صحن جمهوری اسلامی: قیمت دفن ۱۲۰ میلیون تومان
۲. صحن قدس: قیمت دفن ۱۲۰ میلیون تومان
۳. صحن رواق باب السلام: قیمت دفن ۲۵۰ میلیون تومان
۴. صحن دار االحجه: قیمت دفن ۴۰۰ میلیون تومان
۵. صحن آزادی: قیمت دفن ۷۰۰ میلیون تومان
قبرهای همجوار حرم امام رضا
امکان پیش خرید این قبر‌ها وجود دارد
مرتضی بخشی در زمینه امکان پیش خرید محل دفن، می‌گوید: مطابق شــرایط و ضوابط اعلام شده به این دفتر، امکان پیش خرید محل دفن بــرای افراد و خانواده آنها مربوط به آرامگاه خواجه ربیع مشــهد در حال حاضر مهیاست.
کارشناس دفتر امور دفن حرم مطهر رضوی اضافه می‌کند: همچنین قبور موجود در حرم مطهر امام رضا (ع) براساس شرایط و ضوابط تعیین شده، معمولاً دو طبقه و در مواردی هم سه طبقه است که این دفتر مطابق ضوابط و مقررات اعلام شده از سوی مسئولان و مدیران ذی ربط در این زمینه در هنگام دفن پیکر اموات انجام وظیفه می‌کند.
