* حجةالاسلام جواد رفيعي
اللهم ارزقني فيه رحمة الايتام و اطعام الطعام وافشاء السلام و صحبة الكرام بطولك يا ملجأ الاملين؛ «خدايا در اين روز مرا توفيق مهرورزي يتيمان و اطعام به گرسنگان و افشاي سلام و همنشيني با كريمان عنايت فرما به حق انعامت اي پناه آرزومندان.»
در دعاي امروز چند موضوع قابل توضيح است:
1. نوازش يتيمان: دين اسلام دين رأفت و رحمت است. در آموزه هاي اسلامي بيشترين توصيه ها را نسبت به دستگيري از يتيمان و محرومان و نيازمندان و نيكي به پدر و مادر و بستگان و خويشاوندان مي توان يافت. قرآن كريم به خوشرويي با يتيمان (ضحي/ 9 ) پرهيز از دست اندازي به اموال يتيم (نساء/ 10 ) رعايت مصالح و منافع بي سرپرستان در مديريت سرمايه هاي آنان (انعام/ 152 ) اكرام و احترام و پذيرايي از افراد بي سرپرست و يتيم (فجر/ 17 - 15 ) فراوان توصيه كرده است.در احاديث اسلامي نيز يتيم نوازي، سرپرستي ايتام و مهرباني با آنان از صفات پسنديده برشمرده شده است. افراد يتيم در كنار نياز به تأمين مالي و تهيه پوشاك و خوراك، به دليل آسيبهاي روحي، نياز مبرم به محبت و عاطفه و ارشاد دارند. از اين رو، در دعاي روز هشتم از واژه زيباي «رحمة» استفاده شده است كه در عين تأكيد بر حمايتهاي مادي، به ابعاد معنوي و مهرورزي به يتيمان نيز توجه شده است.
2. ميهمان نوازي؛ از لطايف دعاي كوتاه روز هشتم اين است كه دستگيري و محبت به يتيم و توفيق ميهمان نوازي را «رزق» تلقي مي كند.اين تعبير ظاهراً ناظر به آثار و نتايج زياد مادي و معنوي اين كردار نيك است كه منافع غيرمستقيم فراواني را براي انسان نيكوكار در پي دارد.ميهمان نوازي از جمله ويژگيهاي نيكان و ابراراست. در قرآن كريم در موارد مختلف به ميهمان نوازي و اكرام و احترام به ميهمان از سوي پيامبران الهي اشاره شده است. حضرت نوح (ع) در كنار دعا براي خود و پدر و مادرش، به ميهمانان داراي ايمان نيز كه به منزل او وارد مي شوند دعا مي كند و در حقيقت ميهمان را همرديف آنان مي داند (نوح/ 28 ). اين خصلت پسنديده از ويژگيهاي بارز ايرانيان نيز هست كه به ميهمان نوازي اهتمام داشته و اهميت فراواني قايلند.در نگرش اسلام، پذيرايي از ميهمان يك ارزش است. البته، بايد در ميهمانيها از اسراف و ريخت و پاش و تجملات زياد پرهيز نمود و در افطارهاي ماه رمضان دعوت از محرومان و نيازمندان و افراد بي بضاعت و كم بضاعت را نبايد فراموش كرد.
3. سلام و تحيت؛ سلام كردن يكي از هنجارهاي پسنديده اسلامي است. واژه «سلام» از اسامي خداوند متعال است. (حشر/ 32 ) در فرهنگ اسلامي، سلام كردن نوعي اعلام صلح و دوستي است. براي اين كار، پاداش و آثار فراواني در اخبار و احاديث ذكر شده است و آداب خاصي براي آن وجود دارد. انسانهاي مؤمن در هنگام ملاقات با تكرار نامي از نامهاي خداوند، نسبت به يكديگر اعلام دوستي و محبت مي كنند.از قرآن كريم استفاده مي شود كه سلام كردن در ميان امتهاي پيشين نيز وجود داشته است (ذاريات/ 25 ). همچنين، اظهار محبت و تحيت اهل بهشت نيز با واژه «سلام» است (يونس/ 10 ). پيامبر اكرم (ص) اطعام طعام و سلام كردن بر ديگران را عمل خير دانسته اند (كافي ج /2 باب تسليم). از اين رو، هم ميهمان نوازي و هم افشاي سلام به عنوان بخشي از دعاي اين روز قرار گرفته است، منظور از افشاي سلام، سلام كردن به افراد مختلف است كه براساس روايتي از امام باقر(ع)، خداوند متعال اين عمل را دوست دارد (كافي جلد 2 ص 644 ).
4. همنشين شايسته: آخرين فراز از دعاي امروز، درخواست همنشيني با نيكان است. همنشينان و دوستان تأثيرات اساسي و قابل توجهي را در شكل گيري شخصيت انسان ايفا مي كنند و آثار مثبت و منفي در زندگي انسان برجاي مي گذارند.همانگونه كه همنشيني با گمراهان، اهل معصيت، كوته فكران و هواپرستان انسان را در جهت هلاكت، گمراهي و گناه سوق مي دهد، همنشيني و دوستي با افراد عالم و فرهيخته، دلسوز، خيرخواه، داراي ايمان و عقل، موجب سرافرازي و رشد شخصيت انسان خواهد بود.علي(ع) دوست خوب را سرمايه و ذخيره دنيا و آخرت مي دانند (مستدرك ج 7 ص 253 ) و در مقابل همنشين بد را موجب هلاكت و كشيده شدن آدمي به پستي برمي شمارد.
