به گزارش «شیعه نیوز»، «رابین رایت» در گزارشی در وبسایت نشریه «نیویورکر» نوشت:
اواسط ماه مارس، سوار بر یک وانت نیسان درب و داغان وارد موصل شدم. این دومین شهر بزرگ عراق، که زمانی یک مرکز تولیدی و تجاری پر رونق بود، حالا ویرانه ای از کارخانه‌ها، مغازه‌ها، و خانه‌ها است. حفره‌های بزرگی که بر اثر سقوط بمب‌های ائتلاف آمریکایی ایجاد شده بود مسیر چهارراه‌های اصلی را مسدود کرده بود. این گودال‌ها، که هدف از ایجادش کاستن از سرعت راننده‌های انتحاری داعش و حفاظت از ارتش عراق در مقابل آنها بود، از آن زمان لبریز از آب پر گل و لای و راکد شده است؛ چاله‌ها، چنان گول‌زننده بودند که اجتناب از آنها دشوار بود. جاده‌ها پوشیده از آوارهایی بود که پنج ماه جنگ بر جای گذاشته بود؛ تکه‌های بتن، تیرهای کج و معوج چراغ برق و سیم‌های بر زمین ریخته، خرده‌ریزه‌های شیشه‌‌های پنجره. تقریبا هر بخشی از شرق موصل را که می‌دیدید پر از خودروهای سوخته بود. داعش این خودروها را از ساکنان موصل به زور گرفته بود، و آنها را به آتش کشیده بود تا دود سیاه ساطع کند و جابجایی‌های خود را از دید هواپیماهای جنگی ائتلاف پنهان سازد.
هنوز جسدهای بسیاری در سطح خیابان‌ها به چشم می‌خورد، حتی با این وجود که داعش را چندین هفته پیش از شهر بیرون رانده بودند. من یک بعد از ظهر را در «حی التمیم» یا «محله‌ی ملی‌سازی» به سر بردم، منطقه‌ای که داعش در آن یک کارخانه‌ی ساخت بمب به راه انداخت و خانه‌ها را برای سکوت رهبران و رزمندگان ارشدش تصاحب کرد. علامت‌هایی که به رنگ سیاه بر خانه‌ها دیده می‌شد آنها را به عنوان «ملک داعش» مشخص می‌کرد.
«احمد صبحی» که در همان خیابان کارخانه‌ی بمب‌سازی زندگی می‌کرد به من گفت: «اینجا تعداد زیادی از سربازان روسی داعش سکونت داشتند.» هزاران تن از آنها از جمهوری روسی «چچن» گروه گروه به داعش پیوستند، اما «صبحی» هیچگاه جرات نکرده بود زادگاهشان را از آنها بپرسد. سربازان داعش هر چند وقت یکبار اسلحه‌ای را روی سرش قرار می‌دادند تا او را مجبور به همکاری کنند؛ یک بار، تفنگی را روی سر «عامر» پسر شش ساله‌اش قرار دادند، که از زیر زبانش بیرون بکشند آیا پدرش سیگار می‌کشد یا نه. صبحی می‌گفت کودکانش را از مدرسه بیرون کشیده و به همسر و دخترش اجازه نمی‌داده است علنا بیرون بروند چون می‌ترسیده داعش آنها را بزدد.
صبحی به خاطر می‌آورد که «یک روز، یکی از همین روس‌ها انتهای خیابان ایستاد و فریاد زد: همه‌تان پنج دقیقه فرصت دارید که از اینجا بروید. بعد هواپیمایی به سمت او شلیک کرد، و او هم مستقیم به درک واصل شد!» صبحی آرام می‌خندد.
جسد یک سرباز داعشی دیگر – که هنوز جلیقه‌ی انفجاری‌اش را بر تن داشت – در محوطه‌ی روبروی کارخانه‌ی بمب‌سازی افتاده بود. این کارخانه قبل از جنگ خانه‌ی یکی از اعضای شورای شهر موصل بود. بقایای جسد آن سرباز را با یک برزنت لیمویی رنگ پوشانده بود، و دور برزنت را با پسماند خرابی‌ها سنگین کرده بودند که با وزش باد حرکت نکند؛ یا برای اینکه جلوی انفجار جلیقه را بگیرند. انتهای خیابان، روبروی خانه‌ای که هدف اصابت موشک قرار گرفته بود یک لنگه پوتین دیدم. چند قدم جلوتر، لنگه پوتین دیگری دیدم. در حین قدم زدن در اطراف ویرانه‌ای که انسان را میخکوب می‌کرد، یک جنازه‌ی کبود شده دیدم. دهان سرباز گشوده بود؛ دندان‌هایش هنوز به طرز عجیبی سفید بود.
تخمین می‌زنند که از زمان شروع حمله‌ی عراق برای بازپس گیری موصل در ۱۷ اکتبر، داعش نزدیک به ۴ هزار رزمنده از دست داده است. سپهبد «استفن تاون‌سند» فرمانده «عملیات راه حل اساسی» (Operation Inherent Resolve) این هفته در تله‌کنفرانسی از بغداد گفت: «از جنگ جهانی دوم تاکنون این مهم‌ترین جنگ شهری است که رخ می‌دهد. این جنگ خشن و بی‌رحمانه است. جنگ خانه به خانه و بلوک به بلوک، که فاصله‌های نزدیک درگیری در آن هر آدمی را به ترس می‌اندازد». سرتیپ «هالگورد حکمت» به من گفت در اولین مرحله از جنگ موصل که راه را برای ارتش عراق باز کرد، بیش از ۱۷۰۰ نیروی پیش‌مرگ کرد جان باختند. ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا این هفته اعلام کرد نزدیک به ۸۰۰ نیروی ارتش عراق در موصل کشته شده‌اند.
در هفته‌های اخیر که درگیری‌ها در اطراف رود دجله در مناطق پر جمعیت‌تر غرب موصل شدت یافته است، تلفات غیر نظامیان هم افزایش شدیدی یافته است. تقصیر این تلفات هر روز بیش از پیش بر گردن حملات هوایی آمریکا می‌افتد، و آخرین مورد ۱۷ مارس بود که ده‌ها مرد، زن، و کودک بر اثر حمله هوایی آمریکا کشته شدند. یاری‌رسان‌ها هنوز مشغول حفاری در ویرانه‌های چندین خانه بودند که این هفته ویران شده بودند. عراقی‌ها تخمین می‌زنند آمار نهایی تلفات ممکن است از ۲۰۰ نفر فراتر برود، که در این صورت یکی از مرگ‌بارترین تلفات غیر نظامیان از زمان تجاوز آمریکا به عراق در ۱۴ سال پیش است.
ژنرال «تاون‌سند» روز سه شنبه به خبرنگاران گفت: «اگر کار ما باشد، که به نظرم دست کم این احتمال وجود دارد که کار ما باشد، یک تصادف جنگی غیر تعمدی بوده است. تصور اولیه‌ی من این است که دشمن در این رخداد نقش داشته است، و این احتمال وجود دارد که حمله‌ی ما هم نقشی در آن داشته است.» او گفت احتمال ندارد که مهمات آمریکایی به تنهایی توانسته باشد چنان منطقه‌ی بزرگی را ویران کند. مسئولان آمریکایی گفتند احتمالا داعش هم در آن ساختمان‌ها تله انفجاری کار گذاشته بود. در حال حاضر تحقیقی در این رابطه در حال انجام است که از جمله قرار است حدود ۷۰۰ قطعه‌ی ویدئویی از حملات هوایی ائتلاف را بررسی کند.
از سال ۲۰۱۴ که داعش یک سوم عراق (و یک سوم سوریه) را تصرف کرد تا خلافت کذایی خود را به راه اندازد، جنگ بازپس گیری موصل شبیه هیچ کدام از دیگر جنگ‌های این دوران نبوده است. در شهرهایی شبیه فلوجه و رمادی، با آغاز حمله‌ی ارتش عراق برای بازپس گیری منطقه اکثریت قاطع غیر نظامیان فرار می‌کردند. با این حال، در موصل دولت عراق به بیش از یک میلیون سکنه‌ای که در پاییز گذشته هنوز تحت حکومت داعش زندگی می‌کردند التماس می‌کرد محل سکونت خود را ترک نکنند، و یک دلیلش این بود که مراقبت از این همه آدم بی‌خان‌ومان دشوار بود. پیش از جنگ موصل هم عراق برای رسیدگی به حدود سه میلیون آواره‌ی جنگ، و ۲۵۰ هزار نفر پناهجو از کشورهای همسایه، در حال تقلا بود. برای حل مشکلات منابع هم، عراق حالا با محدودیت برق، آب، و دیگر خدمات روبروست.
راهبرد آمریکا و عراق در موصل متکی بر استفاده از مهمات هدایت‌شونده بوده است تا تلفات جانبی را کاهش دهند. داعش در پاسخ، مرز بین اهداف نظامی و خانه‌ها و اماکن غیر نظامی را برهم زده است. عراق مدعی است سربازان داعش خانواده‌ها را مجبور کرده‌اند در نقاط استراتژیک جمع شوند، و نقش سپر انسانی را در مقابل حملات هوایی که موثرترین ابزار بر ضد داعش است ایفا کنند. از اوت ۲۰۱۴ بدین سو، ایالات متحده و هشت کشور دیگر بیش از ۱۱ هزار حمله هوایی در عراق بر ضد سربازان، تاسیسات، انبارهای تسلیحات، مراکز فرماندهی و کنترل، و مخازن پولی داعش صورت داد‌ه‌اند که باعث مرگ ده‌ها هزار نیروی داعشی شده است.
زمانی که دولت اوباما پایان یافت، روزانه ده‌ها حمله‌ی هوایی در عراق صورت می‌گرفت. از ماه ژانویه که دانلد ترامپ بر مسند ریاست جمهوری نشسته است، و اندکی پس از آنکه شرق موصل در یک کارزار سه ماهه آزاد شد و تمرکز نیروها معطوف به بخش غربی شد، حملات هوایی شدت بیشتری یافته است. ترامپ در سخنرانی روز تحلیف خود قسم یاد کرد که داعش را «از صحنه‌ی زمین» پاک خواهد کرد و حملات هوایی آمریکا از آن زمان به طور قابل توجهی افزایش یافته است. من هر روز ایمیلی از ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا دریافت می‌کنم که تعداد و مناطق حملات هوایی بر ضد اهداف داعش را هم در سوریه و هم در عراق با جزئیات بیان می‌کند، و طبق این ایمیل‌ها از روز یکشنبه، تعداد حملات هوایی بین ۷۰ تا ۹۵ حمله متغیر بوده است. موصل حالا بیش از هر شهر دیگری بمباران می‌شود.
به گزارش روزنامه نیویورک تایمز، گروه «ایروارز» که یک سازمان غیر انتفاعی در بریتانیا است تخمین می‌زند از سال ۲۰۱۴ تاکنون بیش از ۱۳۰۰ غیر نظامی بر اثر حملات هوایی در عراق کشته شده‌اند. کمیساریای عالی سازمان ملل در امور حقوق بشر، از ائتلاف درخواست کرد «به منظور اطمینان خاطر از اینکه تاثیر حملات بر غیر نظامیان به حداقل مطلق کاهش می‌یابد» در تاکتیک‌های خود تجدید نظر کند. سازمان «دیده‌بان حقوق بشر» اعلام کرده است بخاطر تغییر روندهای تایید حملات در ماه دسامبر نحوه‌ی انجام جنگ در موصل نگران‌کننده است.
عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای در روز دوشنبه اعلام کرد: «این واقعیت که مقامات عراقی بارها به غیر نظامیان توصیه کرده‌اند به جای فرار از منطقه در خانه بمانند، نشان می‌دهد نیروهای ائتلاف باید می‌دانسته‌اند که این حملات احتمال دارد منجر به تلفات گسترده در بین غیر نظامیان شود. حملات بی تناسب با اهداف و حملات بدون ایجاد تمایز در هدف‌گیری، بر خلف قوانین بشردوستانه بین‌المللی است و ممکن است جرایم جنگی به بار آورد».
سازمان ملل متحد تخمین می‌زند دست کم ۴۰۰ هزار غیر نظامی هنوز در غرب موصل، محل شعب ادارات دولتی، شهر کهنه، و مجسد النوری سکونت دارند، همان مسجدی که «ابوبکر البغدادی» در ژوئیه ۲۰۱۴ خلافت داعش را از آن اعلام کرد. نیروهای عراقی هم‌اکنون در حال نزدیک شدن و محاصره این مسجد هستند، که یک خسران نمادین بزرگ برای داعش خواهد بود.
در «حی التمیم» اعلامیه‌ای روی زمین پیدا کردم که به سربازان داعش یاد می‌داد چگونه تسلیم شوند. روی این اعلامیه با حروف درشت قرمز رنگ و به کمک چهار تصویر نوشته بود: «جان خود را نجات دهید». «[داعش] هر روز ضعیف‌تر می‌شود و هیچ شانسی برای پیروزی در این جنگ ندارد. شما برای رهبرانی می‌جنگید که برایشان مهم نیست چه بر سر شما می‌آید؛ شما فقط سپر بلایی هستید که فرار را برای آنها ممکن می‌سازید. شما زندگی‌تان را بدهکار آن بزد‌ل‌ها نیستید».
مسئولان عراقی و آمریکایی تایید می‌کنند که احتمال تاثیر این اعلامیه‌ها چندان زیاد نیست. در دوران مدرن هیچ نیروی نظامی تاکنون اینقدر مشتاق به مرگ برای آرمان خود نبوده است. «ذکری موسی» از مشاوران ارشد «مسعود بارزانی» رییس‌جمهور کرد به من گفت: «[ماهیت داعش] بر خلاف تمام قوانین منطقی جنگ است. سربازان در هر ارتش دیگری که باشند دوست دارند زنده بمانند. اما مرگ برای داعش یک موفقیت به حساب می‌آید. همین است که پیروزی در این جنگ را اینقدر دشوار می‌کند».
