جنگ ایران و آمریکا نزدیک است؟

به گزارش «شیعه نیوز»، حتی قبل از انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا، مخالفت شدید تندورها در تهران و واشنگتن درباره توافق هسته ای، به نظر می رسید دو کشور را در مسیر برخورد با یکدیگر قرار دهد. با این حال نگاهی دقیق تر به مواضع جنگ طلبانه ای که دولت ترامپ بارها آنها را اعلام کرده است و اعمال و کلمات ایران نشان می دهد هنوز نشانه هایی از عناصر خویشتن داری دیده می شود.

رویارویی با ایران عملا پس از توافق هسته ای سال 2015 و با بسیج مخالفت تندورها آغاز شده بود. چند ماه پس از قرارداد، ایران آزمایش موشک جدید هدایت شونده بالستیک را انجام داد که از نظر عده ای سرپیچی از قطعنامه های سازمان ملل بود. در همین حال، ترامپ بارها و بارها پیمان هسته ای را محکوم کرد و متعهد به مذاکراه مجدد برای معامله ای بهتر شد و قول داد که ایران را از هسته ای شدن دور نگه دارد.

بنابراین هنگامی که ایران آزمایش موشک بالستیک دیگری را تنها چند روز پس از مراسم تحلیف انجام داد، پاسخ دولت جدید به شکلی قابل پیش بینی تند و جنگ طلبانه بود. پس از آن مشاور امنیت ملی وقت، مایکل فلین، در بیانیه کاخ سفید هشدار داد که دولت ترامپ «دیگر تحریکات ایران را تحمل نمی کند». ترامپ نیز در توییتر به صورت رسمی به ایران درباره آزمایش موشک بالستیک هشدار داد و حتی بدتر عنوان کرد که «ایران با آتش بازی می کند.»

این لحن تهاجمی منجر شد که برخی از تحلیگران استدلال کنند که ایران و ایالات متحده به ناچار حرکت به سمت جنگ را آغاز کرده اند. فلین معتقد است که ایران در مرکز یک اتحاد شامل گروه های تروریستی اسلامی رادیکال است که برای نابودی آمریکا تلاش می کنند. هنوز موضع جانشین فلین مشخص نشده است اما دیگر مقامات ارشد دولت نیز چنین نگرانی های عمیقی درباره ایران دارند. مایک پومپئو، رئیس سازمان سیا حامی جدی رها کردن توافق هسته ای است. جیمز ماتیس، وزیر دفاع ایران را «کشوری انقلابی که به دنبال مبارزه است» توصیف می کند. در این میان متحدان عربی ایالات متحده و اسرائیل، به تشویق مواضع تند و ضدایرانی می پردازند و از تلاش آمریکا برای جلوگیری از نفوذ ایران استقبال می کنند.

با وجود این فشارها، هم دولت ترامپ و هم رهبران تهران به دقت به دنبال اندازه گیری این دست درگیری ها هستند تا از تشدید ناخواسته آن جلوگیری شود. مقامات ایرانی با کم اهمیت جلوه دادن آزمایش موشک های بالستیک آن را «اقدامی برای مقاصد دفاعی» می دانند و اصرار دارند که این حرکت «ارسال پیامی برای ایالات متحده نبوده است.» مهم تر از همه این که ایران با پیروی از شرایط قرارداد هسته ای از دادن بهانه ای به دولت ترامپ برای پاسخی قوی جلوگیری کرده است. کاخ سفید به نوبه خود، با اعمال تحریم های محدود و هدفمند تنها «افراد و شرکت های متهم به نقش داشتن در برنامه موشکی ایران» را هدف گرفته است. هر دو طرف می دانند که یک رویارویی نظامی بسیار پرهزینه خواهد بود.

با این حال پل پیلار، افسر ارشد اطلاعاتی سابق سازمان سیا در خاورمیانه، ماه دسامبر اشاره کرد که «دو طرف در حال سقوطی غم انگیر به جنگی احتمالی هستند.» بسیاری از بانفوذترین صداهای اطراف رئیس جمهور ترامپ، ایران را نیرویی خبیث معرفی می کنند که باید با آن مقابله شود. به شکل مشابه، تندروها در ایران ناامید از کاهش تحریم ها ممکن است به دنبال انتخاب راه مبارزه با آمریکا در یمن، سوریه یا در اطراف تنگه هرمز باشند. کریم سجادپور، کارشناس امور ایران به تازگی گفت که دولت ترامپ ممکن است به سرعت راه بالا رفتن از نردبان تشدید جنگ با ایران را پیدا کند.

ایران به نظر اولین آزمون سخت دولت ترامپ در زمینه امنیت ملی است. نتیجه رویارویی ایران و ایالات متحده برای هر دو طرف بسیار پرهزینه خواهد بود و برای آمریکا باتلاقی سخت تر از عراق. در مقایسه با عراق، ایران دو برابر جمعیت بیشتر و چهار برابر وسعت بیشتری دارد. ایران کوه ها، بیابان ها و سرزمین هایی را داراست که مقابله نظامی در آنها برای امریکا بسیار دشوار است. حتی جنگی محدودتر و در برابر تاسیسات هسته ای ایران نیز در بهترین حالت تنها چهارسال برنامه هسته ای این کشور را به تاخیر می اندازد. ایران همچنین گزینه های متعارف بسیاری برای مقابله با ایالات متحده و متحدانش در منطقه در اختیار دارد. از جمله موشک های گسترده، زیردریایی های کوچک، قایق های تندرو و مین های دریایی. البته ایران می تواند نیروهای نیابتی خود را در عراق، لبنان، سوریه و افغانستان بسیج کرده و به منافع آمریکا در منطقه حمله کند.

مدیریت موفق چالش فعلی ایران و آمریکا به استفاده استادانه ای از طیف گسترده ای از ابزار دیپلماتیک، اقتصادی و نظامی نیاز دارد. به خوبی مشخص است که تیم امنیتی ترامپ به زودی باید با این چالش دست و پنجه نرم کند.