به گزارش «شیعه نیوز»، در هفته جاري ايكنا ميزبان ستايشگري بود كه توسل او به امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) زبانزد است. اعتقادي كه وقتي از وي خواستيم براي شروع مصاحبه خود را معرفي كند و نيز در پايان مصاحبه وقتي راز مجالس با حضور قلب و با حضور ائمه (علیه السلام) را جويا شديم به خوبي نمايان بود؛ اول سخن وي قرائت دعاي فرج بود.
حاج احمد چيني، پيرغلام و مداح پيشكسوت كشورمان در نشست «در محضر ستايشگران» از خود گفت. از اينكه متولد ۱۳۲۶ در تهران در يك خانواده مذهبي است و از همان كودكي عشق و علاقه به اهل بيت (علیه السلام) و مداحي داشته و در منزل پدريشان هم مجالس اهل بيت به ويژه در ايام فاطميه برگزار ميشده است.
شاگرد اساتيد اخلاق آيت الله مجتهدي، حق شناس، مجتبي تهراني و خوشوقت
وي با تأكيد بر اينكه رفتن به راه مداحي ائمه چيزي نيست كه مدعي شويم خودمان انجام دادهايم، گفت: بايد عنايت اهل بيت باشد، آنها ما را به اين راه كشانده اند. قبل از بلوغ، عشق و علاقه به مداحي داشتم و اولين جايي كه مداحي كردم حوزه علميه مدرسه آيت الله مجتهدي(ره) بود. سالهاي سال هم برنامه هاي روزهاي پنج شنبه منزل ايشان را مداحي مي كردم. از آنجا به محضر آيت الله حق شناس رفتم و سال ها در درس اخلاق ايشان حضور داشتم. بعد هم محضر حاج آقا مجتبي تهراني بودم و برنامه هاي مداحي ايشان بر عهده من بود و در كلاس هاي درس ايشان نيز شركت مي كردم. در خدمت آيت الله خسروشاهي، آيت الله امامي كاشاني و آيت الله خوشوقت نيز بودم.
فشرده همه درسهاي اخلاق علما يك كلمه است؛ «اخلاص»
اين مداح پيشكسوت كشورمان در پاسخ به اين سؤال كه به عنوان يك مداح، علمايي كه در خدمت آنها بوديد چه توصيههايي براي شما داشته اند؟ گفت: فشرده كلامي كه از محضر اساتيد استفاده كردهام، اخلاص است. در سن ۱۶ سالگي محضر آيتالله حق شناس بودم. اولين درسي كه ايشان به عنوان درس اخلاق ميدادند چه براي مداحي و چه براي هر امر ديگري مسئله اخلاص و براي خدا كار كردن بود. اگر در مداحي صداي خوب، شعر خوب و ... باشد اما اخلاص نباشد كه ريشه و حقيقت است، ممكن است انسان شهرتي پيدا كند ولي آنچيزي كه اهل بيت ميخواهند و مورد رضاي اهل بيت است، نشود.
مداح نبايد حين نوكري خود را معرفي كند/ بايد فقط معرف اهل بيت (علیه السلام) باشد
وي تصريح كرد: ما بايد معرف اهل بيت (علیه السلام) باشيم اگر بخواهيم خودمان را مطرح كنيم ديگر به درد نمي خورد. بايد نوكري كنيم و نبايد خودمان را در حين نوكري معرفي كنيم بايد اهل بيت (علیه السلام) را معرفي كنيم.
چيني بر لزوم داشتن استاد اخلاق براي مداحي تأكيد كرد و گفت: مداح بايد استاد اخلاق داشته باشد. اگر مداح اخلاقيات را كار نكرده باشد و استاد اخلاق نداشته باشد نمي تواند نوكر خوب اهل بيت باشد. مداحاني مثل مرحوم «علامه» اسوه اخلاق بوده اند و با اينكه از جهت هاي علمي، شعري و ... پرمحتوا بودند، اما متواضع بودند و خود بين نبودند. همانطور كه مداح نياز به استاد فن مداحي دارد نياز به يك عالم وارسته روحاني و استاد اخلاق دارد كه او را راهنمايي كند.
مداحان جوان ملازم عالمان وارسته باشند
وي با اشاره به اينكه اگر يك روحاني و مداح خطايي كند پاي دين گذاشته ميشود، عنوان كرد: آفتهايي در مداحي است كه اگر اخلاق نباشد فسادآور ميشود. مردم ما را وابسته به امام حسين (علیه السلام) ميدانند بر همين اساس توقع ديگري از ما دارند و لذا ما بايد در رفتار، كردار و اخلاقمان دقت كنيم. تمام كارهاي ما زير ذره بين است. بايد مراقب باشيم اعمال ما طوري نشود كه مردم از اهل بيت زده شوند. يك وقت فردي عادي خلافي ميكند مردم ميگويند فلان كس گناهي كرد، اما زماني پاي دين به ميان ميآيد، يك روحاني و مداح اگر خطايي كنند پاي دين گذاشته مي شود. لذا بايد در اخلاقيات طوري باشيم كه مردم را به سمت اهل بيت (علیه السلام) تشويق كنيم و اگر خدايي نكرده در كارمان خطايي داشته باشيم، مردم خواهند گفت اين همان مداحي است كه از اهل بيت (علیه السلام) مي گويد. بر همين اساس لازم است مداحان جوان ملازم عالمان وارسته باشند.
اين مداح پيشكسوت در پاسخ به اين سؤال كه چگونه اصول اخلاقي مداحي را به نسل جوان بايد منتقل كرد؟ گفت: مداحان جوان بايد با مداحان پيشكسوت ارتباط برقرار كنند و مداحان پيشكسوت نيز بايد مداحان جوان را زير پر و بال خود بگيرند و آنها را طرد نكنند. اكنون جوي شده كه جواني دو هزار نفر جوان را به خود جذب كرده است اگر بخواهيم نكته ضعفهاي اين فرد را به روش اشتباهي به وي گوشزد كنيم ديگر با ما كاري ندارد. ما بايد آن يك نفري كه اين همه جاذبه دارد و افراد زيادي را جذب كرده، خودمان جذب كنيم. مداحان جوان ما قلبشان پاك است. فقط تشخيص آنها ايراداتي دارد كه بايد پدرانه با آنها برخورد شود و با نظر رأفت و رحمت به آنها نگاه كنيم.
مداحان پيشكسوت و جوان رقيب نيستند؛ همه از يك ارباب حرف مي زنيم
چيني با طرح اين مسئله كه حتي اگر مداحان جوان به جلسات مداحان پيشكسوت نميآيند ماها بايد به جلسات آنها برويم و چندين بار نيز اين اتفاق رخ داده است، تصريح كرد: ما همه يكي هستيم و اينگونه نيست كه رقيب هم باشيم. چون همه داريم از يك ارباب حرف مي زنيم.
نسل مداحان قديمي در حال تمام شدن است، بايد نسلي نو تربيت شود
وي به تفاوتهايي كه بين نظرات مداحان جديد و قديمي وجود دارد نيز اشاره و عنوان كرد: مداحان قديمي معتقد هستند كه مداح بايد حتماً شعر را از حفظ بخواند. اما مداحان جديد شعر را از روي كاغذ يا تلفن همراه خود مي خوانند. مقام معظم رهبري هم فرموده است بهتر است شعر از حفظ خوانده شود اما اگر از روي كاغذ هم خوانده شود اشكالي ندارد. البته من به مداحان جوان گفته ام كه از نيروي حافظه جواني خود براي حفظ شعر استفاده كنيد و در اين خصوص كوتاهي نكنيد. يا مداحان قديمي عبا به دوش مي گرفتند اما مداحان جديد اين كار را نمي كنند. اين اشكالي ندارد ما نبايد اين مسائل را خرده بگيريم بايد اصل را گرفت؛ اصل اين است افرادي كه مي خواهند وارد عرصه مداحي شوند اولاً اخلاص داشته باشند كه ان شاء الله دارند دوماً اسلوب ها و آيين هاي مداحي سنتي را رعايت كنند همان هايي كه امام راحل و مقام معظم رهبري و مراجع مطرح عنوان كرده اند كه بايد مداحي همان مداحي سنتي باشد البته نوآوري هم داشته باشد. بايد مراقب بود مداحي به ترانه خواني تبديل نشود. بسيار مناسب است كه مداحان جديد با مداحان قديمي در ارتباط باشند. نسل مداحان قديمي در حال تمام شدن است و بايد نسلي تربيت شود كه جاي مداحان قديمي ما را بگيرد.
براي مداح شدن اول ببينيم ممدوحمان كيست/ معرفت ما كم است
وي در پاسخ به اين سؤال كه حلقه اتصال اما گمشده مداحي هاي قديم و جديد چيست؟ گفت: حلقه گمشده اين است كه ما هنوز معرفت به امام حسين (علیه السلام) پيدا نكردهايم و نفهميدهايم كه نوكري چه كسي را مي كنيم اگر واقعاً انسان بداند كه دارد نوكري كسي را مي كند كه همه عالم شيفته او هستند و ما داريم خدمت گذاري آقايي را مي كنيم كه «سيد الشهداء» است، اگر وقعاً ايشان را بشناسيم نواقص و مشكلات حل خواهد شد. معرفت ما كم است. اگر مداح بخواهد مداح شود اول بايد ببيند كه ممدوحش كيست. خودش را با ترانه خوان ها مقايسه و قاطي نكند بداند جايي مي رود كه وقتي بسم الله و السلام عليك يا ابا عبدالله مي گويد فرشتگان مي آيند و بالهايشان را در زير پاي حاضران آن مجلس پهن ميكنند. اگر اين را فهميديم آنوقت با احتياط و دست به عصا رفتار و در كارها مشورت مي كنيم.
اين پيرغلام كشورمان تصريح كرد: ما زير ذره بين مردم هستيم و مردم در كارشان دقيق هستند. اگر من مداح كسبي داشته باشم و در آن خللي وجود داشته باشد مردم مي بينند و مي فهمند آنوقت نه تنها آبروي من بلكه ابروي هيئتي ها و مداحان مي رود و همه زير سؤال مي روند. حتي وقتي مداحي قول داده سر ساعت مشخصي در برنامه اي حاضر شود و نيم ساعت دير مي كند مردم بيش از دير كردن بقيه ناراحت مي شوند.
وي ضمن خواندن اين شعر كه «يا بوسه مزن بر لب ميناي محبت ..... يا در خم توحيد فكن نيك و بدي را» تأكيد كرد: يا نبايد در اين عرصه بياييم يا بايد كامل و مردانه حاضر باشيم. يعني همانطور كه ائمه مي خواهند بياييم. اگر مي خواهي مداحي را وسيله رزقت بكني، نيا. اگر براي شهرت مي خواهي بيايي، نيا و خلاصه براي هر عنواني غير از خدا كه در آن اخلاص نيست مي خواهي بيايي، نيا. همچنين بايد در اعمال و رفتارمان محاسبه داشته باشيم كه مبادا در مداحي هاي ما خودنمايي، خودفروشي و خودخواهي باشد. بايد طوري باشيم كه فقط معرف امام حسين (علیه السلام) باشيم و نخواهيم خود را معرفي كنيم.
وي با تاكيد بر شيوه صحيح ورود به عرصه ستايشگري تصريح كرد: مداحاني كه با تقليد از چند خواننده و يا مداح ديگر و بدون زحمت و ... معروف مي شوند آيا مايه اي دارند كه در مجالس سنگين و وزين بخوانند. آيا اگر به آنها بگوييم مدح حضرت زينب (سلام الله علیها) را بخوان مي توانند؟ به جز اينكه بگويد زينب، زينب، زينب، حسين، حسين، حسين! آيا مي توانند قصيده از اميرالمومنان بخوانند؟ اين همه قصيده براي حضرت ابوالفضل و حضرت علي (علیه السلام) در ديوان سازگار است، برخي مداحان حتي از روي اين اشعار هم نخوانده اند. اين افراد اسلوب مداحي را ندارند و خودرو هستند و استادي نداشته اند و هيچ استادي رويه آنها را تأييد نميكند. ملاك جمعيت نيست. ملاك اين است كه ۲۰ سال بعد اين مداح كجا خواهد بود.
اين مداح پيشكسوت كشورمان در ادامه سخنان خود به ويژگي هاي جلسات مداحي در گذشته كه اكنون مراعات نمي شود و سنت هاي قديمي مداحي كه مورد غفلت قرار گرفته است اشاره و اذعان كرد: ۴۰ سال جلسه حاج آقا مجتبي تهراني را من اداره مي كردم. از اول اين جلسه خانم ها و آقايان اختلاط نداشتند و از دو در متفاوت و جدا وارد مي شدند اما اكنون در برخي از مجالس كاملاً اختلاط وجود دارد. اين اسلوب برگزاري مجلس امام حسين (علیه السلام) نيست. در اين مجلس هر كسي كه مي آيد بايد براي امام حسين (علیه السلام) بيايد نه براي تفريح.
وي ادامه داد: اگر در جلسه اي صداي بلندگوي آن همسايه را اذيت كند، مردم از امام حسين بري مي شوند. در جلسه حاج آقا مجتبي در خانه و صحن شبستان صدا مي آمد اما جلوي در خانه صدا نمي آمد مگر مي شود ما دم از امام حسين (علیه السلام) بزنيم اما همسايه را ناراحت كنيم. اين ها اسلوب و آدابي دارد كه مداحان بايد رعايت كنند.
اين مداح كشورمان كه در جامعه مداحان به مداح آيات عظام معروف است، به مداحيهايي كه در محضر مقام معظم رهبري انجام ميدهند نيز اشاره كرد و گفت: طي اين سالهايي كه محضر آقا ميخوانم چندين بار از من سؤال كردهاند كه اين شعر متعلق به كيست والا تاكنون تذكري به من ندادهاند و نگفتهاند كه مقتل اشتباه است يا شعر را غلط خواندني.
حتي شنيدن مسئله «پاكت گرفتن» مرا ناراحت مي كند
چيني در ادامه سخنان خود به مسئله «پاكت گرفتن» (دريافت پول مداحي) و مسائل مرتبط با آن اشاره كرد و گفت: حتي وقتي اين مسئله مطرح مي شود كه مداح پول بشمارد يا زنگ بزند به باني مجلس و بگويد كه كم بوده يا به حسابم واريز كن و ... من را ناراحت ميكند. خدا حاج آقا علامه را رحمت كند ايشان وضع مالي بسيار خوبي داشتند، وقتي نوجوان بودم در يك روضه زنانه مداحي ميكردم، در يك خانه كوچك كه گفتند حاج اقا علامه آمد. ايشان هم آمد و مداحي كرد و پول بسيار كمي در اين مجلس گرفت و من همانجا فهميدم كه مرحوم علامه فقط براي امام حسين (علیه السلام) ميآيد و الا نياز مالي نداشت. هنوز هم مداحان بزرگ ما اصلاً سر پول صحبت نميكنند و حتي وجههاي بسيار بسيار كمي دريافت ميكنند و همين اخلاصها است كه انسان را در جامعه درخشان ميكند.
ظاهر را رعايت كنيد تا باطن را ان شاء الله امام حسين (علیه السلام) بدهد
وي ادامه داد: اگر جوان بخواهد در مداحي موفق باشد بايد بيداري شب و تهجد داشته باشد. يعني نماز شب بخواند، چون اولياي خدا در دل شب خود را ميساختند و آنوقت است كه مداح تأثير نفس پيدا ميكند. لذا به مداحان جوان توصيه ميكنيم به نماز اول وقت، جماعت و شب مقيد باشند و ظواهر را رعايت كنند تا ان شاء الله باطن را هم امام حسين (علیه السلام) عنايت كند.
چيني مأنوس نبودن مداحان با قرآن را يكي از دغدغههايي مهم اين حوزه برشمرد و گفت: مداح حتماً بايد با آيات قرآن آشنايي داشته باشد چون ائمه (علیه السلام) و بزرگان دين ما در صحبتهاي خود مكرر آيات قرآن را استفاده كردهاند از جمله حضرت زينب (سلام الله علیها) در سخنراني هاي خود از آيات قرآن استفاده كردهاند. قرآن و عترت هميشه بايد با هم و در كنار هم باشند. چون پيامبر (صلی الله علیه وآله) فرموده اند اين دو هرگز از هم جدا نمي شوند لذا مداحان حتماً بايد با مفاهيم قرآن آشنا باشند قاريان قرآن هم حتماً بايد عترت را به خوبي بشناسند.
وضع روضههاي زنانه ناجور شده است
اين مداح پيشكسوت كشورمان در ادامه در پاسخ به اين سؤال كه نظر شما در خصوص حضور مداحان جوان در روضههاي زنانه چيست؟ گفت: در گذشته در روضههاي زنانه همه حجاب كامل داشتند و مجلس عزاداري بود اما اكنون وضع روضههاي زنانه ناجور شده است. به عنوان مثال خانم خانه مذهبي و محجبه است اما دختر جوان خانه كه در حال پذيرايي است وضع ظاهري مناسبي ندارد. اگر كسي مي خواهد روضه زنانه برود بايد خيلي دقت كند و اگر نميتواند خود را كنترل كند، نرود.
فقط مداح كور ميتواند به روضه زنانه برود
وي ادامه داد: حتي زماني شيخ حسين انصاريان رفتن مداحان به روضه زنانه را منع كرد و فرمود فقط مداح كور ميتواند به روضه زنانه برود. البته ايشان نميخواست مداحان را از اين كار منع كند بلكه منظور ايشان اين بود كه اين كار سخت است و مداح بايد چشم پاك باشد و وقتي به خانه مردم ميرود به ناموس و زندگي مردم نگاه نكند. در روضه زنانه صاحب خانه گاهي از خانه بيرون ميرود و در خانه فقط بانوان حضور دارند. صاحب خانهاي كه يك مداح را به خانه خود دعوت ميكند به اعتبار اينكه اين مداح نوكر امام حسين (علیه السلام) است توقع دارد كه به زندگي و ناموس او نگاه نكند. قديمها در روضه زنانه كفش آقا را جفت ميكردند و توقع داشتند كه وقتي چايي براي وي ميآورند كمي از چاي را باقي بگذارد و از آن ته مانده چاي حاجت ميگرفتند. من اصلاً توصيه نميكنم مداحان جواني كه سنتي نيستند به روضه زنانه بروند.
چيني از جايگاه خوب روضه هاي زنانه در مطرح كردن معارف ديني و تلاش براي ترويج برگزاري اين مراسم نيز گفت و افزود: اكنون هم تلاش ميكنند روضه زنانه را در خانه ها باب كنند چرا كه مردم اكنون كم جلسه ميروند و اطلاعات ديني و مطالعات كمي دارند. اين مجالس زنانه ميتواند سازنده باشد به خصوص اگر مداح چند حديث هم آماده داشته باشد و به عنوان مثال در مورد دروغ و غيبت و ... چند حديث بخواند هم بسيار خوب است.
بايد فيلتري براي مداحي بانوان وجود داشته باشد
از حاج احمد چپني در خصوص مداحي خانمها در مجالس بانوان سؤال كرديم كه وي پاسخ داد: همانطور كه در خصوص مداحي آقايان نقاط ضعفشان را گفتم در مداحي خانمها شايد اين ضعفها بيشتر باشد يعني بر مداحي خانمها بايد كنترل بيشتري صورت گيرد و فيلتري وجود داشته باشد تا چند خانم تحصيل كرده توانمند آنجا حضور داشته و اين افراد را تأييد يا رد كنند. چون برخي خانمها فقط يك زيارت عاشورا و سوره انعام بلد هستند آنوقت وقتي از آنها مسئله پرسيده ميشود ممكن است غلط پاسخ دهند يا حتي صحبتهاي انحرافي كنند لذا صلاح نيست كه هر خانمي هر جا برود لذا بايد فيلتري وجود داشته باشد كه نيست.
مداحي در مراسم عروسي
وي در پاسخ به اين سؤال كه آيا تاكنون در مراسم شادي و عروسي هم مداحي كردهايد؟ عنوان كرد: مداحان عروسي خوان و روضه خوان با هم متفاوت هستند. من مداح عروسي خوان نيستم اما چون مراسم علما ميروم براي عروسي فرزندان علما نيز دعوت ميشوم. براي عروسي پسر و دختر حاج آقا مجتبي هم من را دعوت كردند و من رفتم و خواندم. در چنين مجالسي مدح مولا، مدح حضرت زهرا (سلام الله علیها) سرود ازدواج حضرت زهرا (سلام الله علیها) و ... را ميخوانيم.
اين پيرغلام كشورمان ادامه داد: برخي مواقع مداحان در عروسيها ميخوانند و شوخيهاي خارج از نزاكت ميكنند كه بايد رعايت شود. ما قديم سبكي را براي استفاده در مراسم عروسي و شادي داشتهايم. اكنون هم مداحاني هستند كه فقط براي عروسي ميخوانند و در اين زمينه وارد هستند. منتهي تا شادي را ما چه تعبير كنيم، اين مقوله خيلي مهم است. ما مذهبيها ميگوييم اگر جايي مدح حضرت علي (علیه السلام) را بخوانند اين شادي ما است. اما برخي ميگويند تا كف نزني و ريتم نباشد مجلس شاد نميشود. اين ديدگاهها فرق ميكند. شادي واقعي آن است كه دل شاد باشد وقتي مدح حضرت زهرا (سلام الله علیها) گفته ميشود دل شاد ميشود و بهجت روحي پيدا ميكنيم.
جناح بنديهاي سياسي بايد از مجلس امام حسين (علیه السلام) بيرون بروند
حاج احمد چيني در پاسخ به اين پرسش كه «يك مداح تا چه حد ميتواند در مراسم مذهبي در خصوص سياست صحبت كند؟» گفت: در جلسات مداحي و هيئتها نبايد خط بازي و جناح بازي باشد. همه جناحها ميخواهند بيايند مجلس امام حسين (علیه السلام) . اين جناح بنديها بايد از مجلس امام حسين (علیه السلام) بيرون بروند. اما مشكلات جامعه و مسائل روز سياسي را بايد بدانيم. مگر ميشود مشكلي در جامعه پيش بيايد و ما بيتفاوت باشيم اما سياست گفتن با سياسي زده شدن فرق ميكند. نبايد مجالس اهل بيت ما وارد خط جناحي شود اگر اينگونه شد، فقط قشر خاصي به اين مجالس ميآيند. مداحان متعلق به همه جامعه هستند و امام حسين (علیه السلام) متعلق به همه است، اما اگر مشكلاتي در جامعه ايجاد شود كه مداح هم لازم باشد به آن ورود پيدا كند، بايد ورود پيدا كند.
چيني در ادامه سخنان خود بر لزوم حضور مداحان در راهپيمايي هاي روز قدس، ۲۲ بهمن و ... اشاره كرد و گفت: بايد مداحان در متن جامعه باشند.
وي در پاسخ به اين سؤال كه مقام معظم رهبري در ديداري كه مداحان با ايشان دارند مطالباتي را مطرح ميكنند اما به آنها عمل نميشود، چرا؟ گفت: شرايط مقداري بهتر شده است اما هنوز به فرمايشات ايشان آنطور كه بايد عمل نمي شود و ما خيلي عقب هستيم.
راز برگزاري مجلسي كه امام حسين (علیه السلام) آن را دوست دارد
آخرين سؤال ما در خصوص رازهاي برگزاري مجالس تأثيرگذار بود كه چيني پاسخ داد: اول بايد جرقه اي از سوي خود ارباب زده شود. گاهي مي بينيم يك مجلس حتي از اختيار مداح هم بيرون مي رود و خود آقا آن مجلس را منقلب كرده و مي گرداند و مداح هم حتي اگر بخواهد كنترل كند نميشود. در چنين مجلسهايي خود مردم روضه خوان ميشوند و مداحي ميكنند. من خودم در مجالسي كه ميروم معمولاً چند بيتي از آقا امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ميخوانم. احساس ميكنم وقتي از حضرت ولي عصر ميخوانم حال خودم عوض ميشود و ميدانم كه مجلسم هم عوض ميشود. چون آقا امام زمان صاحب ما هستند و در مجالس حضور دارند مخصوصاً در مجالس امام حسين (علیه السلام) ، حضرت حضور دارند و اشراف به ما دارند و دوست دارند كه روضه جدشان را گوش دهند به نظر من اگر مجالس مساعد باشد مداح اول چند بيتي از آقا امام زمان بخواند و دل هاي مردم را متوجه حضرت بكند، بعد وارد مداحي شود ميتواند مجلس را آنگونه كه امام حسين (علیه السلام) ميخواهد عوض كند.