به گزارش «شیعه نیوز»، «آتشبس آمریکایی» که از عید «قربان» آغاز شود، بهتر از این نمی‌شود؛ بیش از 200 نفر قربانی از ارتش سوریه در حملات حدودا یک ساعته دو فروند F-16 و دو فروند A-10 و یک فروند پهپاد رزمی.مرکز «دیدبان حقوق بشر سوریه» وابسته به مخالفان، می‌گوید، در حملات هوایی شامگاه شنبه آمریکا به ارتش سوریه 83 ارتشی و نیروی دفاع ملی کشته و 120 نفر مجروح شدند. تعداد کشته‌ها احتمالا بیشتر هم می‌شود چون حال برخی مجروحان وخیم است.
بعد از حمله آمریکا، عناصر داعش بر گُردان توپخانه و نزدیکی فرودگاه مسلط شدند و جبل الثرده را نیز برای ساعاتی تصرف کردند و بدین ترتیب، فرودگاه زیر بُرد آتشباری داعش قرار گرفت. از حیث نظامی این مسأله به معنای سقوط نظامی فرودگاه بود.
ارتش سوریه با آنکه ضربه غدارانه خورد اما خیلی زود به خود آمد و مواضع از دست رفته را پس گرفت. اما چند سوال در پی این ماجرا باقی ماند.
آیا (1) آمریکا این حملات را اشتباهی انجام داده؟ (2) آیا آمریکا به آتش‌بسی که برای آن تلاش کرد، اعتقادی ندارد؟ (3) آیا این حمله برای روسیه پیام مشخصی دارد؟ (4) آیا آمریکا از داعش حمایت میکند؟ (5) آیا این حملات به حملات همزمان اسرائیل به ارتش سوریه در قنیطره (جنوب) ارتباط دارد؟
در پاسخ سوالات به ترتیب اشاره می‌کنم که؛
(1) بله، وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) گفت که این حملات به اشتباه انجام شده است. اما خب این اشتباهات مکرر، چرا «هدفمند» است؟ در عراق هم چندین بار جنگنده‌های ائتلاف مواضع ارتش عراق را در نقاط مختلف بمباران کرده بودند. ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد «نیروهای ائتلاف تصور می‌کردند در حال حمله به یک موضع داعش هستند که از مدتها قبل آن را رصد کرده بودند».
اگر آمریکایی‌ها از ابتدا همینطور که ارتش سوریه را رصد و یک ساعت کامل به طور اشتباهی اما هدفمند، بمباران کردند، داعش را رصد و بمباران می‌کردند، الان دیگر تقریبا، داعشی وجود نمی‌داشت چون آمار کشته‌های ارتش و زخمی‌های آن به قدری بالاست که اجازه نمی‌دهد ادعای پنتاگون را با سوءسابقه‌اش در عراق بپذیریم.
(2) ویتالی چورکین، نماینده روسیه در سازمان ملل متحد بامداد امروز یکشنبه گفت که آمریکا با حمله به سربازان ارتش سوریه ابتدا آتش بس توافق شده اخیر را نقض کرد و سپس تعهدات خود (در سال 2014) را که در ابتدای شروع حملات به داعش در سوریه داده بود، زیر پا گذاشته است.
اینکه آمریکا چرا دنبال آتشبس بود و آیا آتشبس فعلی را می‌خواهد حفظ کند یا خیر.. دو مبحث جداست. در یادداشت اخیر درباره اینکه «آیا برجام منطقه‌ای از یمن آغاز می‌شود»، اشاره کردم که آنچه ظاهرا آمریکا در آستانه انتخابات در منطقه در پی آن است، این است که اگر نمی‌تواند مسئله‌ای یا جنگی را در منطقه به سود خود فیصله دهد، حداقل آن را «فریز» کند تا رئیس‌جمهور بعدی 20 دی‌ماه «سوگند» بخورد.
نکته دیگری که به‌ظاهر جدی است، اختلاف پنتاگون و کاخ سفید بر سر آتش‌بسی است که کاخ سفید اصلا تمایل ندارد جزئیاتش منتشر شود. یحتمل امتیازاتی داده که از «گروههای تروریستی میانه‌رو» خودش خجالت میکشد محتوایش روشن شود. طبیعی است که اگر روشن شود آمریکا در مذاکرات چه تعداد گروههای مورد حمایت خود و متحدانش را فروخته، برای اعتبار واشنگتن خوب نیست.
برخی این حمله پنتاگون را مقدمهای برای تخریب آتشبس کاخ سفید می‌دانند، اما شاید مسئله به این سادگی نباشد. ظاهرا کاخ سفید و پنتاگون با تقسیم نقش قصد دارند، تا هم‌آتش‌بس باشد هم نباشد. ببینید؛ طبق توافق آتشبس، در صورت توقف خشونت در سوریه برای هفت روز، آمریکا و روسیه در روز هشتم بایستی همکاری گسترده‌ای با یکدیگر را آغاز کنند و ارتش آمریکا بایستی اطلاعات خود در زمینه مواضع داعش و دیگر تروریست‌های سوریه را در اختیار روسیه قرار دهد. درست یک روز مانده به اجرای این مسئله، حمله آمریکا، آتشبس را در موقعیتی متزلزل قرار می‌دهد.
(3) خب این اقدام آمریکا، پیام مبهمی برای مسکو دارد که آیا خواهان آتشبس هست یا خیر. این ابهام را می‌توان در سخن بامداد امروز ویتالی چورکین نماینده روسیه در سازمان ملل دید که گفت «در واشنگتن چه کسی اداره امور را به دست دارد؟ کاخ سفید یا پنتاگون؟». اما آنچه روشن است، این است که طفره رفتن کاخ سفید از انتشار جزئیات توافق آتشبس در کنار این اقدام خونبار علیه ارتش سوریه، ثابت میکند که واشنگتن اصلا در توافقهای خود «متعهد» نیست. نتنها مفاد توافق را کاملا اجرا نمی‌کند بلکه لازم باشد، علیه آن اقدام هم میکند.
شاید این اقدام آمریکا مقدمهای باشد برای بر هم زدن توافق فعلی با روسیه و آغاز چانه‌زنی برای تغییر برخی مفاد توافق. آمریکا بدش نمی‌آید برخی بندهای توافق را اصلاح کند زیرا توجه کنید که قرار است آمریکا با روسیه به توافق مشترک برای حمله به داعش و «جیش فتح الشام» (جفش/جبهة النصره سابق) برسند اما 21 گروه تروریستی ریز و درشت به دستور حامیان منطقه‌ای پشت جبهة النصره ماندند و در بیانیه‌ای گفتند که از اتحاد با این گروه جدا نمی‌شوند. بنابراین برای آمریکا دشوار است که بخواهد در عملیات مشترک با روسیه برخی از این گروههای را بمباران کند و سبب اختلاف در پشت جبهه داخلی شود.
(4) اینکه آمریکا از داعش حمایت میکند یا خیر، چندان نیازی به صغری-کبری و نتیجه‌گیری ندارد. عملکرد ائتلاف آمریکا علیه داعش در عراق و سوریه کاملا مشخص است. تاکنون تقریبا هیچ حمله آمریکایی به داعش انجام نشده که توان این گروهک را در یکی از دو کشور عراق یا سوریه تحت تأثیر قرار بدهد. دیرالزور نمونه خوبی است. استان دیرالزور جز مرکز استان (شهر دیرالزور) تحت کنترل داعش است. مرکز شهر در محاصره کامل داعش است. چرا آمریکا داعش را بمباران نمی‌کند؟ چرا آمریکا در این استان پهناور، ارتش سوریه هدف قرار می‌گیرد و نزدیک به 100 نیرو را میکشد و 100 نفر دیگر را مجروح میکند تا داعش بر فرودگاه تسلط آتشباری پیدا کند و راه برای تسلط بر فرودگاه مهیا شود؟
نمیتوان به قطعیت گفت که چرا آمریکا چنین لطفی به داعش کرد که بتواند بر فرودگاه دیرالزور مسلط شود. اینکه چرا داعش در زمان حمله ترکیه به جرابلس، این شهر را بسادگی در طبق اخلاص گذاشت و تقدیم آمریکا و ترکیه کرد برای ما سوالی جدی است و این نتیجه‌گیری را به ذهن نزدیک میکند که آیا در مقابل عقب‌نشینی داعش از خط مرزی و تقدیم جرابلس و اطراف آن، قرار بود «دیرالزور» را با کمک آمریکا بگیرد؟
آیا آمریکا در واکنش به عدم موفقیتش در حلب و ناکام ماندن در رساندن تجهیزات و کمک‌ها به مناطق تحت محاصره ارتش سوریه چنین کاری کرد. پاسخ هر چه باشد، روشن است که عملکرد آمریکا به سود داعش تمام شده است.
(5) حمله آمریکا به دیرالزور، همزمان بود با حملات اسرائیل به مواضع ارتش سوریه در قنیطره. آیا این حمله به اینکه «عصام زهرالدین» فرمانده سرسخت و موفق ارتش سوریه در دیرالزور به استان جنوبی قنیطره رفته تا از نیروهای آنجا سرکشی کند با این حمله آمریکا ارتباطی دارد؟ آیا حمله دیشب پیام حمایت‌آمیز آمریکا از اسرائیل در جنوب سوریه است؟
قطعا هماهنگی آمریکا و اسرائیل در مسئله سوریه، بر ناظران سیاسی پوشیده نیست. شاید حمله دیرالزور با شایعاتی که در خصوص آمادگی ائتلاف غربی-عربی برای تدارک حمله‌ای از جنوب سوریه حکایت میکند، ارتباط داشته باشد.
نکته آخر.. ؛ محور مقاومت دستش باز است
قبل از ذکر نکته آخر تمایل دارم یادآوری کنم که «حضور آمریکا در سوریه» غیرقانونی است و حملات این کشور حتی به داعش هم مشروعیت ندارد زیرا با هماهنگی دمشق و اجازه آن انجام نمی‌شود. تحولات مختلف این نکته را از یاد محور مقاومت نمی‌برد.
واکنش روسیه می‌تواند قاطع‌تر از این باشد و دمشق می‌تواند اعلام کند که حق پاسخ را برای خود بر اساس حقوق بین‌الملل محفوظ می‌داند و همانطور که پاسخ جنگنده اسرائیل در جنوب را داد، به آمریکا اعلام کند که همیشه ساکت نمیماند چرا که این اقدام آمریکا کاملا در خدمت اهداف تروریسم در سوریه است و نشان می‌دهد هدف آمریکا مبارزه با تروریسم نیست و هنوز در اندیشه تضعیف دولت مرکزی و پیشبرد جنگی است که اهدافش کاملا در خدمت آمریکا و اسرائیل است و اگر سوریه بتنهایی توان پاسخ به جنگنده‌های آمریکا را ندارد، این امکان را دارد که در جای دیگری مثل جنوب، پاسخ مناسب را بدهد و در این باره «محور مقاومت» دستش باز است.
