عربستان حج را سیاسی کرده است

این مذاکرات از ۲۶ فروردین ماه سال جاری آغاز شده بود و سعودی ها از ابتدا با وقت کشی سعی در عدم دستیابی به تفاهمنامه داشتند. عربستان سعودی از ابتدا با تعیین شروط نامعقول سعی در کارشکنی در رابطه با اعزام حجاج ایرانی را در دستور کار خود قرار داده بود و مسئله حج را که یک امر عبادی و دینی است به یک موضوع سیاسی تبدیل کرده است. به همین مناسبت گفتگویی را با طلال عتریسی رییس مرکز منطقه ای و مطالعات سیاسی اجتماعی دانشگاه لبنان ترتیب داده ایم که مشروح آن از نظر می گذرد:

عربستان سعودی نمی خواهد حجاج ایرانی در مراسم حج شرکت کنند زیرا از شعارهای احتمالی این افراد به ویژه در خصوص حادثه منا واهمه دارد، ریاض هیچ ضمانتی برای تامین امنیت حجاج ایرانی نمی دهد به این بهانه که تنش میان ایران و عربستان بسیار افزایش یافته و ریاض روابط دیپلماتیک خود را با تهران قطع کرده است.

در حادثه منا شمار زیادی از زائران در حرم امن الهی جان خود را از دست دادند اما عربستان هیچ توضیحی در این باره نداد و از خانواده های قربانیان عذرخواهی نکرد. درست است که حج یک فریضه دینی است اما در حال حاضر مسائل سیاسی برای کشورها مهمتر از انجام مراسم حج است لذا عربستان سعودی مسائل سیاسی را بر انجام فریضه حج ترجیح می دهد و تنش در روابط دو کشور نیز باعث تداوم پیچیدگی اوضاع شده است.

اداره حج از سوی کشورهای اسلامی غیر ممکن است و این درخواستی است که از قدیم از سوی ایران مطرح بوده است، با توجه به نفوذ عربستان سعودی در سازمان همکاری اسلامی اتخاذ چنین تصمیمی دشواری های خود را دارد. در این سازمان ما شاهد بودیم با فشارهای عربستان، بیانیه ای علیه حزب الله صادر و این جنبش به ارتکاب اقدامات تروریستی متهم شد و همچنین اتهام دخالت در امور داخلی دیگر کشورها نیز به ایران نسبت داده شد. از سوی دیگر شرایط کنونی در منطقه مشوق و حامی چنین درخواستی نیست لذا ایران باید برای تحت فشار گذاشتن عربستان به ابزارهای دیگر بیندیشد.

من تصور روشنی در این باره ندارم اما می توانم بگویم رسانه های ایرانی ضعیف عمل می کنند. از زمان وقوع حادثه منا و پس از آن متهم شدن حزب الله به یک گروه تروریستی، کشتار شیعیان در نیجریه و اعدام آیت الله شیخ نمر باقر النمر و … ایران به صورت عملی عربستان را تحت فشار قرار نداده است.

این یکی از راهکارها است. ایران همچنین باید در محافل بین المللی و منطقه ای جدی تر علیه عربستان سعودی رفتار کند. درست است که پیروزی و کسب دستاوردهای امنیتی در عرصه های میدانی بسیار مهم است اما این موضوع نباید باعث شود از فشار رسانه ای و سیاسی غافل شویم.

عربستان سعودی در منطقه ایفاگر نقش منفی است و از تروریسم حمایت می کند، بنابراین باید از این فرصت بهره برد و از مواضع آمریکا و کشورهای اروپایی علیه تروریسم و وهابیت استفاده کرد. ایران درباره جنایات سعودی ها در فاجعه منا نامه هایی به سازمان ملل متحد و سازمان همکاری اسلامی ارسال نکرد و یا در رسانه های ایران شاهد برنامه های تلویزیونی درباره تاریخ وهابیت نیستیم. ایران باید بر این موضوع به ویژه در رسانه های غیر فارسی زبان متمرکز شود، شما همچنین به رسانه های غیر ایرانی نیاز دارید زیرا اینگونه رسانه ها تاثیرگذاری بیشتری دارند.

این در حالی است که عربستان سعودی از مدت ها پیش به مسئله رسانه ها روی آورده است.

البته کمک های مالی عربستان به کشورهای عربی (از مصر تا سودان، جیبوتی و …) از نقاط قوت ریاض به شمار می رود که به خوبی از این موضوع استفاده می کند اما سعودی ها نقاط ضعف نیز دارند که باید از آنها برای تحت فشار گذاشتن ریاض بهره برد، وهابیت، اختلافات داخلی، افکار عمومی جهان عرب و جهان اسلام از جمله این نقاط ضعف محسوب می شوند.

افکار عمومی در جهان عرب همسو با حکومت های عربی نیست و ملت های عرب خواهان اینکه دولت هایشان توسط عربستان خریداری می شوند نیستند. افکار عمومی جهان عرب واقعا ضد عربستان است و ایران باید از این موضوع نهایت بهره را ببرد.

در مورد اختلافات داخلی در عربستان نیز ذکر همین نکته کافی است که «باراک اوباما» رییس جمهوری آمریکا در جریان سفر اخیر خود به ریاض در دیدار با مقامات سعودی خطاب به این افراد اشاره کرد «خطری که شما را تهدید می کند ایران نیست بلکه مسائل داخلی کشورتان است» لذا ایران باید بر روی این نقاط ضعف عربستان تمرکز کند.