به گزارش «شیعه نیوز»، ولادت امام جواد(علیه السلام) فرصت مناسبی است که با تامل دوباره در مورد فرقه واقفیه و همچنین شبهاتی که از سوی آنها مطرح شده است، درک بهتری از مقام امامت بدست آوریم. در این گزارش سعی شده است با بررسی برخی شبهات واقفیه و سن کم امام جواد(علیه السلام) در زمانی که به مقام امامت نائل شدند، به برخی از این شبهات پاسخ دهیم. مشروح این گزارش را در ادامه می خوانید.
مقام والای مادر امام جواد(علیه السلام)
امام نهم، محمّد بن على التّقى، حضرت جواد(علیه السلام) به نقل ابن عیّاش، در روز دهم رجب، دیده به جهان گشود، مادرش امّ ولد، و نامش «سبیکه» بود. حضرت رضا(علیه السلام) نام او را «خیزران» گذاشت. او از اهالى «نوبه» از خاندان «ماریه قبطیّه» مادر ابراهیم پسر رسول خدا(ص) بود، و از بهترین بانوان عصرش به شمار مىآمد، و پیامبر(صلی الله علیه و آله) در سخنى به او اشاره کرده و مىفرماید: «پدرم به فداى بهترین کنیزان اهل نوبه که پاکیزه بود.»
در روایتی آمده است: یزید بن سلیط به قصد انجام عمره، به سوى مکّه حرکت کرد، در مسیر امام کاظم(علیه السلام) را ملاقات نمود، امام کاظم(علیه السلام) به او فرمود: من امسال دستگیر مىشوم، و امر امامت به عهده پسرم على(علیه السلام) است. سپس فرمود: «اى یزید بن سلیط، هنگامى که به آن مکان عبور کردى و او -حضرت رضا(علیه السلام)- را ملاقات نمودى به او بشارت بده که بزودى پسرى امانتدار و مبارک، براى او متولّد مىشود، و او به تو خبر مىدهد که با من ملاقات نمودهاى، در این هنگام به او خبر بده، کنیزى که این پسر از او متولّد مىشود، از خاندان ماریه قبطیّه، کنیز رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است، و اگر توانستى سلام مرا به آن کنیز برسان.»
در عظمت مقام ارجمند این بانو، همین حدیث معتبر کافى است، که امام کاظم(علیه السلام) به یزید بن سلیط امر مىکند سلام مرا به او برسان، چنانکه رسول خدا(ص) به جابر بن عبد اللّه انصارى امر کرد، سلام مرا به ابوجعفر امام باقر(علیه السلام) برسان. لازم به ذکر است این روایت در کتاب الأنوار البهیه، صفحه ۳۹۱ آمده است.
شبهه افکنی واقفیه به بهانه بچه دار نشدن امام رضا(علیه السلام)
در کتاب عیون اخبار رضا آمده است حسین بن قیاما که از رؤساى واقفیان بود از حضرت رضا(علیه السلام) اذن ملاقات خواست و وقتی با امام روبرو شد، پرسید: شما امام هستید؟ حضرت فرمود: بله من امامم، ابن قیاما گفت: من خدا را شاهد می گیرم که تو امام نیستى، امام مدّتى سر بزیر افکنده خاموش بود و با انگشت بر زمین میزد بعد سر برآورده فرمود: از کجا میدانى که من امام نیستم؟ ابن قیاما گفت: چون از امام صادق(علیه السلام) برای ما را روایت کردهاند که فرموده است: امام عقیم و بدون فرزند پسر نخواهد بود و سنّى از شما گذشته و فرزندى ندارید!
حضرت بار دیگر به فکر فرو رفت و بیش از پیش طول داده آنگاه سر برافراشت و گفت: من نیز خداوند را شاهد مىگیرم که چند روزى نمىگذرد که خداوند رحمان به من پسرى عنایت خواهد کرد. عبد الرّحمن بن ابى نجران گوید: ما ماه ها را انگشت شمارى می کردیم، از آن روزى که این سخن رفته بود یک سال نگذشته بود که خداوند حضرت جواد(علیه السلام) را به او عطا فرمود.
اما وسوسه های واقفیه به حدی بود سبب شد که حتی پس از ولادت امام جواد(علیه السلام) برخی از نزدیکان امام رضا(علیه السلام) در خصوص اینکه این مولود فرزند ایشان باشد تشکیک ایجاد کرده و ادعا کردند امام جواد(علیه السلام) فرزند امام رضا(علیه السلام) نیست. برای این منظور قیافه شناسی را حاضر کردند تا این موضوع را اثبات کند.
برای بررسی دقیق تر این موضوع و مسئله ایجاد تشکیک در مورد امامت امام رضا(علیه السلام) به سراغ یکی از کارشناسان دینی کشور رفتیم تا نظری وی را در این خصوص جویا شویم؛
حجت الاسلام حسین شهامت، کارشناس سیره و تاریخ اهل بیت(علیه السلام) در خصوص این موضوع گفت: قضیه تشکیک در امامت امام رضا(علیه السلام) از اینجا نشات می گرفت که عده ای پس از شهادت حضرت موسی بن جعفر بر امامت توقف کردند و به واقفیه معروف شدند. بهانه آنها این بود که امام رضا دارای فرزند نیستند و به همین دلیل نمی توانند امام شیعیان باشند. امام رضا(علیه السلام) در پاسخ به حسین بن قیاما فرمود خداوند به من فرزندی عطا می کند که «یفرغ بهی بین الحق و الباطل»، یعنی به وسیله آن فرزند بین حق و باطل فاصله می اندازد و حق را آشکار می کند.
وی در خصوص دلایل اصلی جریان واقفیه بر وقوف بر امامت گفت: بعضی از آنها سمت نمایندگی امام کاظم(علیه السلام) را داشتند و به خاطر شرایط زندانی موسی بن جعفر(علیه السلام) سرمایه های زیادی در دست آنها بود که باید آن را به دست امام رضا می رساندند. لذا می خواستند به شکلی در آنها تصرف کرده و آن را به دست امام رضا ندهند.
این کارشناس دینی با بیان اینکه دنیا در هر زمانی به شکلی جلوه می کند، گاهی به شکل غصب حکومت و گاهی به شکل ظواهر مادی گفت: این جریان به دنبال بهانه بودند که از این امکانات و سرمایه ها بهره برداری کنند و زیر بار امامت امام رضا نروند و این ثروت ها در دست خودشان باقی بماند. لذا مسئله فرزند امام رضا را نیز بهانه کردند و گفتند ولی خدا نمی تواند بدون فرزند باشد.
مولود با برکت
وی با اشاره به تعبیری که امام رضا(علیه السلام) در مورد امام جواد(علیه السلام) پس از ولادت ایشان به کار بردند، گفت: در نهایت وقتی خداوند امام جواد(علیه السلام) را به امام رضا(علیه السلام) عطا فرمود ایشان تعبیری را به کار بردند که این تعبیر چند جا از آن حضرت از جمله در سفر حج نقل شده است. راوی به نام یحی سفیانی نقل می کند که در سفر حج بودم حضرت امام رضا(علیه السلام) حضور داشتند و فرزندشان ابن الرضا(علیه السلام) در سن دو یا سه سالگی بودند که ایشان را همراه خود آورده بودند. امام رضا(علیه السلام) بنا داشتند که مکرر این فرزند را به شیعیان نشان دهند و در این حین می فرمودند: هَذَا الْمَوْلُودُ الَّذِی لَمْ یُولَدْ فِی الْإِسْلَامِ مِثْلُهُ مَوْلُودٌ أَعْظَمُ بَرَکَهً عَلَى شِیعَتِنَا مِنْهُ، یعنی این مولودی است که خداوند با برکت تر از او برای شیعیان ما نیاورده است. این روایت را مرحوم کلینی در کافی نقل فرموده است.
چگونه امام جواد در سنین کودکی به امامت رسید؟
این کارشناس دینی در رابطه با اینکه امام جواد در سنین کودکی به مقام امامت نائل شدند، گفت: نکته دیگری که قابل طرح است سن کم حضرت جواد در رسیدن به امامت است که ممکن است واقفیه و دیگران شبهاتی در این خصوص ارائه کنند. مسئله اینکه کسی در سن خردسالی به مقام الهی برسد در سابقه تاریخ پیشینه داشته است و در قرآن کریم نیز ذکر شده است. در مورد حضرت یحی(علیه السلام) آمده است که «وَ آتَیْنَاهُ الْحُکْمَ صَبِیّاً»، مفسرین حکم را به معنای مقام دانش و فهم و همان مقام نبوت دانسته اند. یعنی این مقام در زمان خردسالی به آن حضرت داده شده است. یا در مورد حضرت عیسی(علیه السلام) هم همینگونه است. وقتی مادر حضرت عیسی(علیه السلام) را مورد اتهام قرار دادند، حضرت عیسی به سخن آمد و فرمود اِنّیِ عَبْدُاللّهِ آتَانِیَ الْکِتَابَ وَجَعَلَنِی نَبِیّاً وَ جَعَلَنِی مُبَارَکاً، خدواند مرا مبارک و با برکت قرار داد. همین تعبیر مبارک را نیز حضرت علی بن موسی الرضا در مورد فرزند بزرگوار خود فرمودند.
وی ادامه داد: حضرت عیسی در آنجا فرمود «وَجَعَلَنِی نَبِیّاً وَ جَعَلَنِی مُبَارَکاً اَیْنَ مَا کُنْتُ وَ اَوْصَانِی بِالصَّلاهِ وَ الزَّکوهِ مَادُمْتُ حَیّاً وَ بَرّاً بِوَالِدَتی» لذا این در تاریخ پیشینه داشته که مقام نبوت و مقام امامت یک مقام عند اللهی است و افاضه از نزد پروردگار است و پروردگار ممکن است آن را در کسی که در سن خردسالی است قرار دهد.
تعبیر امام رضا(علیه السلام) در مورد امام جواد(علیه السلام): بزرگترین برکت برای شیعیان
این کارشناس سیره اهل بیت گفت: مبارک بودن حضرت جواد که امام رضا به آن اشاره کرد یکی از جهت خنثی شدن مکر واقفیه است. یعنی با ولادت امام جواد ابهام از ذهن بسیاری از شیعیان که تحت تاثیر تبلیغات مسموم قرار گرفته بودند رفع شد. اهل بیت از جهات مختلف در محاصره این مشکلات بودند که بخشی از آن از سوی حکام بود و بخشی از جهت القائات دشمنان و ناصبی ها بود و برخی هم از طرف منفعت طلبان بود. در نهایت بخشی از مشکلات هم شامل جهل مردم می شد. لذا ولادت امام جواد سبب شد شبهه کسانی که از روی جهل به امامت امام رضا شک کردند، رفع شد.
برخوردهای با احترام از سوی شخصیت های بزرگ
حجت الاسلام شهامت به بیان نمونه ای تاریخی در مورد احترام به مقام والای امام جواد(علیه السلام) اشاره کرد و در این خصوص گفت: از جمله شخصیت های فاخر دوران امام جواد(علیه السلام) جناب علی بن جعفر است که عموی امام رضا(علیه السلام) هستند. این برادر حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام) با سن بالا و محاسنی سفید در مسجد پیامبر نشسته بود و مشغول درس و بحث بود. جناب کلینی این روایت را در جلد یک اصول کافی نقل کرده است. عده ای از شاگردان و مریدان دور او نشسته بودند که امام جواد(علیه السلام) در سن نوجوانی وارد مسجد می شود. تا جناب علی بن جعفر آن حضرت را دید از جا برخاست و با عشق و علاقه به طرف امام جواد دوید و آن حضرت را در آغوش گرفت و صورت و پیشانی آن حضرت را بوسید. امام جواد به رسم ادب الهی که داشتند فرمودند عمو جان شما بنشینید. ایشان در جواب عرضه داشت چطور بنشینم در حالی که شما ایستاده هستند؟ این کلام رد و بدل شد اما وقتی امام جواد تشریف بردند، یاران و کسانی که دور جناب علی بن جعفر بودند به ایشان انتقاد و اعتراض کردند که شما با این محاسن سفید و کمر خمیده در مقابل یک نوجوان این احترام را می گذارید؟ ایشان جمله جالبی را گفتند که وقتی خدا این محاسن من را لایق مقام امامت و پیشوایی نداند و این جوان را لایق بداند و او را در این جایگاه قرار دهد، این فضیلت را انکار کنم؟ من پناه می برم به خدا از وسوسه های شما و من برای او در این سن پیری مثل یک بنده هستم در مقابل مولای خود.
ایجاد زمینه فکری برای مسئله غیبت
حجت الاسلام شهامت در مورد نائل شدن حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در سنین خردسالی به امامت و مشابهت این امر با مسئله امام جواد(علیه السلام) گفت: می توان گفت بوسیله جریانی در مورد ولادت حضرت امام جواد بوجود آمد بستر و زمینه فکری برای مسئله غیبت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فراهم شد. با توجه به شرایط زمان حضرت مهدی که آن حضرت در اختفا به دنیا آمد و در اختفا به مقام امامت رسید و در سن خردسالی به غیبت رفتند، اگر جریانی مثل جریان امام جواد پدید نیامده بود و شیعه حضور ذهنی در مورد این مسئله نداشت شاید مسئله مهدویت به راحتی قابل قبول نبود.
وی ادامه دارد: برکت دیگر هم اینکه این ولادت یکی از عظمت های دستگاه امامت را در آن عصر مطرح کرد. همانطور که امیرالمومنین و دیگر امامن در سنین مختلف نقش امامت را ایفا کردند و مطرح شدند، امام در سن خردسالی نیز می تواند نقش عالی از خود باقی بگذارد و این هم یکی از برکاتی بود که درخشندگی جایگاه امامت را نشان داد که این امر سن نمی شناسد و این هم یکی از واقعیاتی بود که در زندگی امام جواد محقق شد.
اعتراف علمای دیگر مذاهب به فضائل امام جواد(علیه السلام)
این کارشناس دینی به دو نمونه از اعترافات علمای دیگر مذاهب در مورد امام جواد(علیه السلام) اشاره کرد و گفت: محمد بن طلحه شافعی در فصول المهمه نقل کرده است که «و ان کان صغیر السن فهو کبیر القدر»، یعنی اگرچه او سن کمی دارد اما قدر منزلتش بزرگ است، رفیع الذکر است و بلند آوازه و بلند مرتبه است. ابن حجر هیتمی در صواعق محرقه تعبیری در مورد امام جواد دارد که می گوید مامون او را به دامادی انتخاب کرد زیرا با وجود کمی سن از نظر علم و آگاهی و حلم بر دانشمندان زمان خودش برتری داشت. این اعترافاتی است که کسانی که در مذهب حقه امامیه هم نیستند نسبت به امام جواد(علیه السلام) ابراز داشته اند.
انتهای پیام/ 852
