محقق : دکتر صادق یادگاری
شیعه نیوز | فهرست برخی از آیات مهدویت آیاتی از قرآن است که در تفسیر آنها به مباحث مرتبط با مهدویت مانند ظهور، قیام، غیبت و حکومت حضرت مهدی(عج) اشاره شده است. در تفسیر یا تأویل این آیات، به روایاتی از اهل بیت علیهم‌السلام استناد شده است.
|
ردیف |
متن و ترجمه |
آدرس آیه |
تفسیر |
|
۱ |
وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْ‌ضَ يَرِ‌ثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ |
انبیاء ۱۰۵ |
از امام باقر(ع) نقل شده که منظور از صالحان، اصحاب حضرت مهدی (ع) در آخر الزمان هستند.[۱] |
|
۲ |
وَنُرِ‌يدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْ‌ضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِ‌ثِينَ |
در روایتی از امام علی(ع) الذین استضعفوا به اهل بیت تفسیر شده که حضرت مهدی دشمنانشان را خوار می‌کند.[۲] |
|
|
۳ |
وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْ‌ضِ... |
به گفته شیخ طوسی، از اهل‌بیت روایت شده که این آیه درباره مهدی آل‌محمد(ص) است.[۳] |
|
|
۴ |
ذَٰلِكَ الْكِتَابُ لَا رَ‌يْبَ ۛ فِيهِ ۛهُدًى لِّلْمُتَّقِينَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَ‌زَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ... |
بقره ۱-۳ |
در برخی از روایات ائمه(ع)، «غیب» در این آیه به امام غائب تفسیر شده است.[۴] |
|
۵ |
... أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا ۚ... |
بقره ۱۴۸ |
از امام صادق(ع) نقل شده که این آیه درباره قائم آل محمد و اصحابش نازل شده، که بدون قرار و وعده قبلی جمع خواهند شد.[۵] |
|
۶ |
وَلَنَبْلُوَنَّكُم بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ... |
بقره ۱۵۵ |
در روایتی، امام صادق(ع) پس از ذکر برخی از نشانه‌های ظهور، این آیه را خواند.[۶] |
|
۷ |
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُ‌وا وَصَابِرُ‌وا وَرَ‌ابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّـهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ |
آل عمران ۲۰۰ |
در روایتی از امام باقر(ع)، به وظایف منتظران از جمله مرابطه با امام زمان اشاره شده است. مرابطه یعنی انسان خودش را به رشته ولايت او ببندد و مربوط سازد، و به پیروی و یاری او ملتزم گردد.[۷] |
|
۸ |
وَمَن يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّ‌سُولَ فَأُولَـٰئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّـهُ عَلَيْهِم مِّنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ ۚ وَحَسُنَ أُولَـٰئِكَ رَ‌فِيقًا |
نساء ۶۹ |
در روایتی از امام صادق(ع)، نبیین به پیامبر و صدیقین به امام علی(ع) و شهدا به حسنین(ع) و صالحان به ائمه و حسن اولئک رفیقاً به حضرت قائم(عج) تفسیر شده است.[۸] |
|
۹ |
هُوَ الَّذِي أَرْ‌سَلَ رَ‌سُولَهُ بِالْهُدَىٰ وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَ‌هُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِ‌هَ الْمُشْرِ‌كُونَ |
جهانی شدن اسلام در حکومت حضرت مهدی[۹] |
|
|
۱۰ |
وَذَكِّرْ‌هُم بِأَيَّامِ اللَّـهِ |
ابراهیم ۵ |
از امام باقر(ع) روایت شده که روزهای خداوند سه روز است: روزی که قائم بپا خیزد، روز رجعت و روز قیامت. [۱۰] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
۱۳ |
...وَمَن قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِيِّهِ سُلْطَانًا فَلَا يُسْرِ‌ف فِّي الْقَتْلِ ۖ إِنَّهُ كَانَ مَنصُورً‌ا |
اسراء ۳۳ |
برپایه روایتی از امام صادق(ع)، این آیه مربوط به امام حسین(ع) و ولیِّ دم او حضرت مهدی(ع) است.[۱۳] |
|
۱۴ |
وَقُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ ۚ إِنَّ الْبَاطِلَ كَانَ زَهُوقًا |
اسراء ۸۱ |
از امام باقر(ع) در معنای در تفسیر آیه نقل شده، هنگامی که امام قائم(ع) قیام کند، دولت باطل برچیده می‌شود.[۱۴] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
۱۷ |
قُلْ كُلٌّ مُّتَرَ‌بِّصٌ فَتَرَ‌بَّصُوا ۖ فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحَابُ الصِّرَ‌اطِ السَّوِيِّ وَمَنِ اهْتَدَىٰ |
طه ۱۳۵ |
در روایتی از امام کاظم(ع)، صراط سَویّ (راه میانه) حضرت قائم(ع) دانسته شده و هدایت مربوط به کسی است که به طاعت او راه یافته باشد.[۱۷] |
|
۱۸ |
وَكُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ حَتَّىٰ أَتَانَا الْيَقِينُ |
مدثر ۴۶-۴۷ |
یوم الدین به روز قائم و یقین به روز ظهور حضرت مهدی تفسیر شده است.[۱۸] |
|
|
|
|
|
|
۲۰ |
|
|
|
|
۲۱ |
وَيُرِ‌يدُ اللَّـهُ أَن يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ وَيَقْطَعَ دَابِرَ الْكَافِرِينَ لِيُحِقَّ الْحَقَّ وَيُبْطِلَ الْبَاطِلَ وَلَوْ كَرِ‌هَ الْمُجْرِ‌مُونَ |
انفال ۷-۸ |
در روایتی از امام باقر(ع) در تفسیر آیه منظور از کسی که باطل را نابود می‌سازد امام زمان دانسته شده است.[۲۱] |
|
|
|
|
|
|
۲۳ |
وَالْعَصْرِ إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِي خُسْرٍ |
در روایتی از امام صادق (ع) نقل شده منظور از عصر در این آیه، زمان ظهور و خروج قائم(ع) است.[۲۳] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
۲۸ |
وَالْفَجْرِ |
فجر ۱ |
امام صادق (ع) فجر را در این آیه به قائم تفسیر کرده است.[۲۸] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
۳۵ |
|
|
|
|
۳۶ |
قُلْ أَرَ‌أَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْرً‌ا فَمَن يَأْتِيكُم بِمَاءٍ مَّعِينٍ |
ملک ۳۰ |
در روایاتی از ائمه (ع)، این آیه به ظهور حضرت مهدی (ع) و عدل جهان گستر او تفسیر شده‌است. [۳۶] |
|
۳۷ |
يُرِ‌يدُونَ لِيُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّـهُ مُتِمُّ نُورِ‌هِ وَلَوْ كَرِ‌هَ الْكَافِرُ‌ونَ |
صف ۸ |
امام موسی کاظم(ع) درباره عبارت «خداوند نور خود را كامل خواهد گردانيد» نقل شده که یعنی ولایت قائم(ع).[۳۷] |
|
۳۸ |
اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يُحْيِي الْأَرْ‌ضَ بَعْدَ مَوْتِهَا |
حدید ۱۷ |
در روایتی از امام باقر (ع)، زنده کردن زمین به وسیله حضرت مهدی تفسیر شده‌است. [۳۸] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
۴۴ |
هَلْ يَنظُرُ‌ونَ إِلَّا السَّاعَةَ أَن تَأْتِيَهُم بَغْتَةً وَهُمْ لَا يَشْعُرُ‌ونَ |
زخرف ۶۶ |
در تفسیر «ساعةَ بغتةً» در روایتی امام باقر(ع) منظور از ساعت را ظهور و قیام حضرت مهدی دانسته است.[۴۴] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
۴۷ |
سَنُرِ‌یهِمْ آیاتِنَا فِی الْآفَاقِ وَفِی أَنفُسِهِمْ حَتَّیٰ یتَبَینَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُ |
فصلت ۵۳ |
در روایتی امام باقر(ع) این آیه را به خروج وظهور حضرت قائم (ع) تفسیر کرده است.[۴۷] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
۵۰ |
وَأَشْرَ‌قَتِ الْأَرْ‌ضُ بِنُورِ رَ‌بِّهَا |
زمر ۶۹ |
از امام صادق (ع) نقل شده که پروردگار زمین، یعنی امام زمین که بعد از ظهورش مردم از نورش بهره می‌برند.[۵۰] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
۵۴ |
قُلْ يَوْمَ الْفَتْحِ لَا يَنفَعُ الَّذِينَ كَفَرُ‌وا إِيمَانُهُمْ وَلَا هُمْ يُنظَرُ‌ونَ |
سجده ۲۹ |
از حضرت صادق (ع) روایت شده، روز فتح و پیروزی روزی است که دنیا بر روی حضرت قائم(ع) گشوده می‌شود.[۵۴] |
|
|
|
|
|
|
۵۶ |
وَیوْمَئِذٍ یفْرَ‌حُ الْمُؤْمِنُونَ |
روم ۴ |
بر پایه روایتی از امام صادق(ع)، منظور از خوشحالی مومنان در آن روز نسبت به قیام و ظهور حضرت قائم(ع) است.[۵۶] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
۵۹ |
اللَّـهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضِ ۚ مَثَلُ نُورِ‌هِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ ۖ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ ۖ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّ‌يٌّ يُوقَدُ مِن شَجَرَ‌ةٍ مُّبَارَ‌كَةٍ زَيْتُونَةٍ لَّا شَرْ‌قِيَّةٍ وَلَا غَرْ‌بِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ ۚ نُّورٌ عَلَىٰ نُورٍ ۗ يَهْدِي اللَّـهُ لِنُورِ‌هِ مَن يَشَاء |
نور ۳۵ |
در روایتی از امام علی(ع)، « يَهْدِي اللَّـهُ لِنُورِ‌هِ مَن يَشَاء» «خدا هر که را بخواهد با نور خویش هدایت می‌کند.» به حضرت مهدی (ع) تفسیر شده‌است.[۵۹] |
|
۶۰ |
الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْ‌ضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُ‌وا بِالْمَعْرُ‌وفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنكَرِ ۗ وَلِلَّـهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ |
حج ۴۱ |
در بعضی از روایات، این آیه به حضرت مهدی (ع) و یارانش تفسیر شده‌است.[۶۰] |
|
۶۱ |
وَيَقُولُونَ لَوْلَا أُنزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِّن رَّ‌بِّهِ ۖ فَقُلْ إِنَّمَا الْغَيْبُ لِلَّـهِ فَانتَظِرُ‌وا إِنِّي مَعَكُم مِّنَ الْمُنتَظِرِ‌ينَ |
یونس ۲۰ |
در روایتی از امام صادق (ع) غیب به حضرت قائم تفسیر شده‌است.[۶۱] |
|
۶۲ |
أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُ‌وا السَّيِّئَاتِ أَن يَخْسِفَ اللَّـهُ بِهِمُ الْأَرْ‌ضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لَا يَشْعُرُ‌ونَ |
نحل ۴۵ |
در روایتی از امام صادق (ع) درباره تفسیر آیه، به ظهور مردی از آل محمد (ص) به همراه سیصد و سیزده تن و خسف بیدا اشاره شده‌است.[۶۲] |
|
|
|
|
|
|
۶۴ |
حَتَّىٰ إِذَا اسْتَيْأَسَ الرُّ‌سُلُ وَظَنُّوا أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُوا جَاءَهُمْ نَصْرُ‌نَا فَنُجِّيَ مَن نَّشَاءُ ۖ وَلَا يُرَ‌دُّ بَأْسُنَا عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِ‌مِينَ |
یوسف ۱۱۰ |
در روایتی از علی(ع)، مومنان در دوره غیبت زندگی سختی دارند تا اینکه با نصرت الهی (ظهور امام زمان)، در کارشان گشایش می‌افتد.[۶۴] |
|
۶۵ |
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّـهَ وَأَطِيعُوا الرَّ‌سُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنكُمْ |
نساء ۵۹ |
در تفسیر آیه فایده امام غائب به خورشید پشت ابر تشبیه شده است که مردم از نور خورشید سود می‌برند هر چند که ابری آن را بپوشاند. [۶۵] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
۷۰ |
أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا ۚ وَإِنَّ اللَّـهَ عَلَىٰ نَصْرِ‌هِمْ لَقَدِيرٌ |
حج ۳۹ |
امام صادق (ع) این آیه را درباره حضرت قائم (ع) می‌داند چون که خروج کند، برای امام حسین(ع) خونخواهی نماید.[۷۰] |
|
۷۱ |
إِنَّهُمْ يَكِيدُونَ كَيْدًا وَأَكِيدُ كَيْدًا فَمَهِّلِ الْكَافِرِينَ أَمْهِلْهُمْ رُوَيْدًا |
طارق ۱۵-۱۷ |
از امام صادق(ع) نقل شده منظور از مهلت به کافران این است که تا زمان خروج و ظهور امام زمان، به آنان مهلت داده می‌شود.[۷۱] |
|
۷۲ |
أَمَّن يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْ‌ضِ ۗ أَإِلَـٰهٌ مَّعَ اللَّـهِ ۚ قَلِيلًا مَّا تَذَكَّرُ‌ونَ |
نمل ۶۲ |
در بعضی از روایات. آیه مورد بحث، به قیام حضرت مهدی (ع) تفسیر شده‌است و منظور از مضطر هم به امام زمان تفسیر شده‌است.[۷۲] |
پانویس