آیا در شأن امام زمان علیه السلام در قرآن آیاتی وجود دارد؟

بسم الله الرحمن الرحیم

سوال :

       آیا در شأن امام زمان علیه السلام در قرآن آیاتی وجود دارد؟

پاسخ : صدالبته . بیش از یکصد آیه از برخی از کتب علما و مفسّرین اهل سنت و شیعه  در شأن و تأویل امام مهدی  علیه السلام آمده است که ذیلاً معدودی از آیات را از منابع اهل سنت می آوریم تا هم مومنین بر ایمانشان نسبت به حضرتش افزون شود و هم اتمام حجتی برای معاندین و شبهه انگیزان باشد.

• سوره بقره ( 3-2 ) : " هدی" للمتقین – الذین یومنون بالغیب " برای اهل تقوی هدایت است. آنان که به غیب ایمان دارند .

   حافظ القندوزی حنفی روایت کرده از جابر بن عبدالله الانصاری ، گفت : روزی جندل بن جناده یهودی بر رسول خدا  صلی الله علیه و آله وارد شد و سوال هایی پرسید ، از جمله سوال ها پرسید:  اوصیا و جانشینان شما کدامند ؟.  حضرت رسول اکرم فرمودند : " از علی بن ابی طالب  علیه السلام آغاز می شوند و  اسامی اولاد علی را شمارش کردند  تا فرزند امام حسن عسکری که به المهدی مشهور است و نیز الحجه ،  زمانی که ظهور می کند زمین را پس از آنکه مملو از ظلم و جور شده ، با عدل و قسط کامل می نماید درود بر صابرین در زمان غیبت آن حضرت . آفرین بر کسانی که بر محبت آن حضرت پایدار می مانند ، آنان کسانی هستند که خداوند کریم در کتابش به " هدی " للمتقین ، الذین یومنون بالغیب وصف کرده ، یعنی آنان اهل تقوی هستند و آنان به غیب ایمان دارند. یعنی متقین همان مومنین به غیب یا امام مهدی علیه السلام هستند . او که از حواس ظاهری ما غیب است همانگونه که خداوند غیب است.   [1]

• وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوفْ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمَوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ ﴿۱۵۵﴾ بقره

مسلّماً شما را به چیزی از ترس، گرسنگی، کاهش بخشی از اموال و جان‌ها و نیز محصولات نباتی، [یا ثمرات باغِ زندگی چون پسران و دخترانتان] آزمایش می‌کنیم [تا مشخص گردد چه کسی در برابر هجوم بلاهای آزمایشی در مدار دین می‌ماند، و چه کسی طاقت نیاورده، دین‌گریز می‌شود،] و [تو ای پیامبر!] صبرکنندگان را بشارت ده‌ (١٥٥).

حافظ القندوزی به سند مذکور ...تا محمد بن مسلم از جعفر الصادق علیه السلام فرمودند : " پیش از ظهور حضرت حجت بلاها و آزمایشهای سخت در انتظار مومنین خواهد بود مثل نا امنی و ترس ، بیماری ، قحطی ، گرانی و بی برکتی و مرگ های ناگهانی و....و صابرین را بشارت بده ...."  . [2]

......................................

• سوره عمران – 200 : " یا ایها الذین آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا "

ترجمه : ای کسانی که ایمان آورده اید ، صبر و پایداری کنید در دین و با ولی الله رابطه داشته باشید  .

حافظ القندوزی حنفی به اسنادش  گفت : از امام محمد باقر علیه السلام در شأن نزول آیه فرمودند: "صبر و پایداری بر ادای واجبات ، و استقامت و صبر بر آزار دشمنان داشته باشید. و رابطه تان را با امام عصر ، امام مهدی منتظر تقویت کنید .

یعنی اعتقاد و ایمانتان را برای جهاد در راه خدا همراه با صاحب الزمان و فداشدن در راهش زیاد کنید و اوامر ایشان را اطاعت کنید و آماده ظهورشان باشید.  [3]

................................

• يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ۚ ذَٰلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ ﴿٥٤﴾ مائده
• ای مؤمنان! هرکس از شما از دین خود برگردد [و به آیین‌های ضد اسلام روی آورَد زیانی به خدا و پیامبر نمی‌رساند]، خداوند به‌زودی گروهی را می‌آورد که محبوب خدایند و خداوند هم محبوب آنان است، در برابر مؤمنان فروتنند و در برابر کافران سرسخت [و قدرتمند]، همواره در راه خدا جهاد می‌کنند و از سرزنشِ هیچ سرزنش‌کننده‌ای نمی‌هراسند، این احسان خداست که به هرکس بخواهد می‌دهد؛ خداوند بسیار عطاکننده و داناست(٥٤) 

     حافظ القندوزی حنفی گفت : از سلیمان بن هارون العجل : شنیدم امام جعفر صادق علیه السلام فرمود : شأن نزول آیه : یأتی الله بقومٍ ) حضرت مهدی صاحب الزمان) علیه السلام است ، خداوند او را حفظ می کند تا روزی که بخواهد ظاهر می شوند و در راه خدا جهاد می کنند و دین خدا و عدالت را برقرار می کنند.

تأویل این آیه هم می تواند در شأن امیر المومنین علیه السلام باشد و هم درباره امام زمان و اصحاب ایشان ، خدا معصومین و از جمله امام مهدی علیه السلام را دوست دارد و آنان هم خدا را دوست دارند .

  [4]

...............................

• هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَىٰ وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ ﴿٣٣﴾ توبه

ترجمه : خداوند رسولش را با هدایت و دین حق فرستاد تا بر همه ادیان غالب گردد.

حافظ القندوزی صنفی به اسنادش ....  از امام جعفر صادق علیه السلام در شأن نزول آیه فوق فرمود :

" تأویل این آیه هنگام خروج و ظهور حضرت قائم المهدی علیه السلام خواهد بود و زمانی که حضرتش ظهور کنند هر مشرکی از ظهور ایشان ناراحت است و هر کافر و مشرکی که عناد بورزد و با حضرت جنگ داشته باشد  حضرت او را نابود ساخته و دین خدا را پیروز خواهند کرد. لازم به ذکر است که کفّار غیر معاند که با منطق امام روبرو می شوند اسلام می آورند.

..........................

• " بقیه الله خیرٌ لکم ان کنتم مومنین " . هود : 86

   سید مومن شبلنجی شافعی در کتاب نور الابصار از امام ابی جعفر امام محمد باقر علیه السلام نقل می کند : بقیه الله حجه ابن الحسن امام زمان است زمانی که ظهور می کند پشت خود را به کعبه داده و سیصد و سیزده نفر از یارانش به ایشان ملحق شده و اولین حرفی که می زند ترتیل همین آیه است ، سپس می فرماید : " من بقیه الله و خلیفه و حجت خدا بر شما هستم ، و هرکس به ایشان می رسد می گوید : السلام علیک یا بقیه الله فی الارض ". .  [5]

...............................

• " حتی اذا استیئاس الرسل و ظنّوا انّهم قد کذبوا جاءهم نصرنا فنجّی من نشاء و لا یردّ بأسنا عن القوم المجرمین " . یوسف  110
• آن پیامبران زمانی طولانی مردم را به قبول ایمان دعوت کردند، و متکبّران هم به انکارشان ادامه دادند] تاجایی‌که پیامبران [از مؤمن‌شدنِ اکثر مردم] مأیوس شدند، و [کفرپیشگان] گمان کردند به آنان [در وعده یاری و حمایت] دروغ گفته شده [که نهایتاً] یاری ما به‌سوی پیامبران آمد، پس کسانی را که خواستیم رهایی یافتند، و عذابِ ما از گنه‌پیشگان بازگردانده نمی‌شود‌(١١٠)

حافظ القندوزی حنفی به اسنادش از امیرالمومنین علی بن ابی طالب علیه السلام :

نصر و یاری نهایی خداوند نخواهد آمد تا زمانی که مشکلات و ظلم ها آنقدر زیاد شوند که جان مردم به لبشان برسد و گمان کنند درباره ظهور حضرت به ایشان دروغ گفته شده و مأیوس شوند ، آن گاه خداوند مهدی صاحب زمان را ظاهر کند و مجرمین به سزای اعمالشان می رسند.   [6]

.............................

• " و کل انسان الزمناه طائره فی عنقه " . اسراء  13

ترجمه : و برای هر انسان پرنده و دستاویزی قرار دادیم ...

حافظ القندوزی حنفی به سندش .... از ابی عبدالله جعفر الصادق علیه السلام در شأن این آیه فرمودند  : الزمناه طائره فی عنقه ، طائر ولایت امام معصوم و امام زمان علیه السلام است.

و کسی که نیات و اعمالش بر پایه ولایت امام معصوم باشد بی شک نتایج عملش با کسی که از  غیر معصوم پیروی می کند متفاوت خواهد بود.

...................................

• " و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر انّ الارض یرثها عبادی الصالحون ". انبیا  105

ترجمه : در زبور آوردیم که .......  حتما بندگان شایسته ما وارث زمین خواهند شد.

حافظ القندوزی حنفی به اسنادش ...... از امام محمد باقر و امام صادق علیهما السلام در شأن آیه فرمودند : عبادی الصالحون ، امام قائم و یارانشان خواهند بود.

...............................

• " و نرید أن نمنّ علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثین. ) .قصص: 5

ما اراده کرده ایم به آنان که در روی زمین به ضعف کشیده شده اند از مومنین منّت نهاده و آنها را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم .

   در تفسیر برهان ، ج 3 ، ص 220 و ینابیع الموده قندوزی   ص450  آمده است. این آیه در شأن امام زمان و یارانشان نازل شده که بساط ظلم را در هم خواهند پیچید و پرچم عدالت را در سرتا سر جهان برپا خواهند داشت.[7]

..............................

• " واعلموا أن الله یحیی الارض بعد موتها. حدید : 17

بدانید خداوند زمین را پس از مرگ زنده خواهد کرد .

در تفسیر برهان از امام موسی بن جعفر علیه السلام آمده است : خداوند زمین را به وسیله عدل امام مهدی علیه السلام  زنده می کند .[8]

....................................

• " وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَىٰ لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا ۚ يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا ۚ وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَٰلِكَ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ ﴿٥٥﴾ نور

خداوند به کسانی از شما که مؤمنند و کارهای شایسته انجام داده‌اند وعده داده که حتماً آنان را در زمین جانشین [اقوامِ به هلاکت‌رسیده] کند، همان‌گونه که پیشینیانِ آنان را جانشین [دیگران] گردانید، و به‌یقین، دینشان را که برای آنان پسندیده به سودشان استوار و پابرجا کند، و حتماً ترس آنان را [از دشمنان] به امنیت تغییر دهد، [این در حالی است که] مرا می‌پرستند، [و] چیزی را شریک من قرار نمی‌دهند، آنان‌که پس از این [نعمت‌های ویژه] ناسپاسی ورزند البته منحرف و نافرمانند‌ (٥٥)

امام زین العابدین علیه السلام  در تفسیر آیه فرمودند : به خدا سوگند مقصود شیعیان اهل بیت است و خدا به دست مردی از ما امام  مهدی جانشین قرار می دهد  . 

تفسیر عیاشی –  ج3  ص 136 ) و تفسیر نیشابوری     و در حاشیه                تفسیر طبری          ج1                        سوره بقره                      آیه 5

...............................

• والعصر إنّ الانسان لفی خسر الا الذین آمنوا و عملوا الصالحات و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر  ( العصر 1-3 ) )

امام صادق علیه السلام فرمودند : عصر دوران ظهور امام زمان است ، مومنین کسانی هستند که به آیات قرآنو  عترت ایمان دارند و با برادران مواسات دارند و توصیه به حق و پایداری می کنند.     (کمال الدین ص   656 ).

و نیز ده ها آیه دیگر در تفاسیر اهل سنت و شیعه هست از جمله : سوره یونس : 20

بقره 2 و  3    ، انبیا 105 ،  آل  عمران 83 ،  انعام : 158 ، اسراء 330 ، بقره 148 ، اعراف 157 ، زمر 63 ، بقره 155 ، حدید 19 ، صف 8 

و آیات دیگری که در کتب ینابیع الموده قندوزی ، بحارالانوار ج 53 ، روضه کافی ، کمال الدین و تمام النعمه ، تفسیر عیاشی ، تفسیر قمی 290 ، غیبت نعمانی ، تفسیر برهان و

موعود قرآن  و کتاب  المهدی فی القرآن سید صادق شیرازی ،و  سیمای امام زمان در آینه قرآن نگارش علی اکبر مهدی پور موجود است .

[1] ( کتاب ینابیع الموده قندوزی ، ص 443 ) .

[2] ینابیع الموده ص 505

[3] ینابیع الموده  ص 506

[4] ینابیع الموده  ص 507

[5] نور الابصار  ص 172

[6] ینابیع الموده  ص 509

[7] البرهان فی تفسیر القرآن                      ج3                           ص22

[8] ینابیع الموده                     ص514