دکتر صادق یادگاری
از قیام و پیام های عاشورای حسینی چه درسهایی میگیریم ؟
مقدمه:
عاشورای و محرم و صفر سال 61 هجری قمری یک حادثه مانده در تاریخ عادی نبود بلکه فاجعه آنقدر عظیم بود که پیام های زندگی بخش فراوان از آن عبرت می گیریم. درس های تربیتی ، معنوی، سیاسی ، اعتقادی ، اخلاقی و احیاگری زندگی دنیا و آخرت است. سید الشهدا علیه السلام فرمودند :" ای ظالمین ( در طول تاریخ) اگر دین ندارید و اعتقاد به معاد ندارید لا اقل در دنیا آزادمرد باشید.».
نگاهی به پیام های اعتقادی
در پیام های امام حسین علیه السلام اصول عقاید ، توحید ، معاد ، بحث امامت ، عدالت و پرهیز از منافقین غاصب موجود است. اعتقاد به یگانگی خدا بدون شرک . توحید در عبادت و عمل و نیات ، تقرب به خدای لا شریک . حضرت به زینب فرمودند :" خواهرم خدارا در نظر داشته باش توکل برخدا کن ، دنیا همانند خواب است و رستگار کسی است که عاقبت بخیر شود ».
اعتقاد و ایمان به آخرت و امامت اهل بیت :
اعتقاد به شفاعت و واسطه بودن اهل بیت پیامبر عامل انسجام امت است . امام در پاسخ نامه های فراوان اهل کوفه فرمودند :" ما فقط به کتاب خدا و سنت پیامبر و قسط و عدالت رفتار می کنیم».
امام حسین علیه السلام در برابر سپاه حر فرمودند :" تقوای الهی پیشه کنید حق را به صاحبانش بسپارید ما دودمان پیامبر سزاوارتریم بر شما حکومت کنیم نه آنان که وارث استبداد هستند».
امام حسین علیه السلام به ولید فرمودند :" ما خاندان نبوت هستیم اما یزید مرد تبهکار ، شرابخوار ، ظالم و آدمکش و فاسق علنی است . مانند من با فرد فاسق بیعت نمیکند».
امام حسین علیه السلام به معاویه نامه نوشتند :" انسان های بیگناه را میکشی ، شرابخواری میکنی و جوان فاسقی را به امارت بر گزیده ای و دین مردم را تباه کرده ای ». و فرمودند : ای معاویه بالاترین فتنه خودت هستی که بجای خداپرستی خودپرست و مستبد هستی.
در زیارت اربعین میخوانیم : امام حسین علیه السلام خون دلش را فدای خدا کرد تا بندگان را از گمراهیها و جهل و کوردلی نجات دهد . این که می بینید امروزه بسیاری از کشورهای ظاهرا اسلامی منزوی یا وابسته شده اند ویا چپاول اموال و دروغ و خیانت در آنها زیاد است علتش عدم ایمان به عدالت خدا و معاد و عدالت امامان معصوم هستند .
پیام های اخلاقی قیام عاشورا
هدف پیامبر اسلام این بود : انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق . اینک برخی از مکارم اخلاق حسینی را مرور میکنیم.
آزادگی:
آزادگی رهایی انسان از قید و بندهای ذلت و حقارت است آزادی از بندگی هوای نفس و دنیاپرستی و قدرت طلبی و ثروت اندوزی . حضرت فرمودند :" بهای شخصیت شما چیزی جز بهشت نیست پس خود را جز به بهشت نفروشید. و فرمودند :" این حرامزاده مرا بین دوچیز مخیر کرده بین مرگ و ذلت ، هیهات منا الذله .
ایثار :
ایثار مقدم داشتن منافع دیگران بر خود است. از جمله موارد ایثار در عاشورا سعید بن عبدالله بود که خودرا سپر بلای امام قرار داد در هنگام نماز و شهید شد. در جریان حماسه اربعین حسینی در عراق ملیون ها نفر برای یکدیگر ایثار میکنند اما متاسفانه برخی به اصطلاح شیعیان بدنبال انباشتن مال و سکه و مادیات اند و از بقیه مسلمین سبقت در دنیاپرستی دارند!.
تکریم انسان :
زمانیکه حر توبه کرد و به نزد امام حسین آمد امام فرمودند :" خدا توبه ترا می پذیرد. تمام لحظات جریان عاشورا کرامت انسانها بود و یاران مخلص را عزت و شخصیت میدادند. اما در برخی ممالک بنام اسلام زنان و مردان را بی آبرو میکنند و هتک حرمت و زندانی بی منطق میکنند. آزادی بیان و تالیف را از آنان محروم میکنند اما به دروغ شعار آزادی میدهند !.
توکل:
امام حسین علیه السلام فرمودند : هرکس بر غیر خدا توکل کند خوار است. صبح عاشورا فرمودند : اللهم انت ثقتی فی کل کرب. خداوندا تو اطمینان دل و پشت گرمی من هستی در هر بلا تو امید من هستی در هر شدت و مصیبت . من در هر لحظه بر تو توکل و تکیه میکنم .
جهاد با نفس :
پیامبر فرمودند : جنگ با دشمن جهاد اصغر است اما جهاد با نفس اماره جهاد اکبر است. بسیاری از به اصطلاح انقلابیون ممکن است در جنگ ظاهری پیروز شوند اما در جنگ با نفس و شیاطین و برخوردهای اخلاقی شکست میخورند و تابع هوای نفسشان هستند. در جریان عاشورا دوبرادر بودند بنام قرظه انصاری یکی عمربن انصاری که در رکاب سید الشهدا شهید شد اما دیگری دنیا و بنی امیه را انتخاب کرد و عاقبت به شر شد.
شجاعت :
شجاعت یعنی انسان در برخورد با خطرها دل استوار و با اراده قوی باشد با حق بماند بر مشکلات غلبه کند اما با هوای نفس بجنگد. برای مثال حضرت زینب در عین حال که ظاهرا شکست خورده بود اما اراده پولادینش و شجاعتش را در خطابه هایش در برابر طاغوت های کوفه و شام نشان داد و به آنان گفت در شان ما نیست از مرگ بهراسیم. زینب کبری قیام را به نفع حق و امام حسین علیه السلام پایان داد. فرمود : هیهات منا الذله و ما رایت الا جمیلا یعنی هرچه خدا برایمان رقم بزند زیباست.
صبر و استقامت :
بدون صبر و پایداری اهداف به نتیجه نمیرسند. امام حسین علیه السلام فرمودند :" ای پیروان من هریک از شما تحمل مقابله با شمشیرهارا دارد بماند و الا به زندگی خود بازگردد.
امام حسین علیه السلام به اهل خیام فرمودند :" صبر و استقامت بورزید مرگ پلی است که شمارا از رنجها نجات داده و بسوی بهشت میرساند. امام فرمودند : ما بر رضای حق صبوریم . به سکینه فرمودند : بر تقدیر الهی راضی باش . برعکس خلفای غاصب که در جنگها هم فرار میکردند و ترسو بودند و فقط دنبال فرصت بودند تا خیانت کنند.
عزت نفس :
به معنای شکست ناپذیری روح و کرامت و حفظ شخصیت و صلابت نفس است. کسی که خودرا ارزان نمیفروشد و تنها ارزش خودرا با بهشت معامله میکند عزت نفس دارد. امام حسین علیه السلام فرمودند : ما هرگز ذلت بیعت با طاغوت را نمی پذیریم و شهادت با عزت را ترجیح میدهیم.
حضرت به دشمنان فرمودند : ممکن است جسم مرا نابود کنید اما هرگز روح و اراده مارا نمیتوانید از بین ببرید .
حجاب و پاکی ها :
حضرت زینب و خانم های اهل بیت امام حسین با تمام مصیبتهای کربلا و کوفه و شام پوشش کامل خودرا حفظ کردند . در شام ام کلثوم به دشمنان گفت : مارا از جایی وارد کنید که بیننده کمتری داشته باشد. حضرت زینب به یزید ملعون گفت : ای یزید از عدالت است که کنیزان خودرا در حرمسرا پوشیده نگه میداری و دختران پیامبر را در شهر میگردانی و آنان را به مردم نشان میدهی ؟!. در عین حال با حفظ حجاب کامل حضرت زینب خطابه آتشین خودرا برای افشای مظالم بنی امیه ایراد کرد. عفت انسان به اندازه غیرت اوست در برابر نامحرمان.
لازم به ذکر است که حجاب اسلامی فقط مربوط به مومنین است که دین را پذیرفته اند اما در مورد غیر مسلمین یا حتی کسانی که ایمان ضعیف دارند نباید جبر و زدن و زندان و خشونت مشابه سیره منکر عمربن الخطاب باشد که با شلاق احکام را تفسیر به رای میکرد و این روشهای جاهلانه و خشن اثر معکوس دارد. فقط باید به آنان که تجاهر به فسق یا فحشا میکنند تذکر داد با محبت و نرمش و اگرخیلی جری بودند آنان را ترساند تا جامعه دچار هرج و مرج و بی بند و باری نگردد. برای غیر مومنین در جامعه اسلامی یک حد متعادل و متعارف که از لختیگری بدور باشد منطقی است و تمام روشهای زورمدارانه خشن محکوم به شکست است و ضد سیره حسنه معصومین است.
جوانمردی :
جوانمرد آغاز به جنگ نمیکند و لذا امام حسین علیه السلام هرگز جنگ طلب نبودند . امام به لشکر حر و حتی اسبهای آنان آب نوشانیدند در حالیکه معاویه ملعون و یزید ملعون آب رابر مومنین بستند و خیانت کردند. جوانمرد اهل بخشش و چشم پوشی از خطای دیگران است و اهل آزادگی و شجاعت و مهمان نوازی مشابه اهل عراق در مشایه اربعین است در حالیکه انسان خشن و ضد اخلاق کینه توز و حسود است و حقوق مردم را پایمال میکند و در برابر هر نقد و اعتراضی از مردم انتقام میگیرد و شلاق و زندان و تهمت و...میزند مشابه خلفای غاصب حق امیر المومنین علی علیه السلام.
مواسات و همدردی :
یعنی غمخواری ، یاری دیگران در مصایب و شرکت کردن در غم و شادی دیگران. اوج مواسات را اباالفضل العباس در کربلا نشان داد هنگام آوردن آب خودش آب ننوشید و به فکر اهل بیت بود. مومنین وفای به عهد و پیمان دارند و مثل یهودیان پیمان شکن و آدمکش نیستند. یاران امام حسین علیه السلام بهترین الگوهای همدردی با حضرت بودند.
ارزش انتخاب صحیح و اختیار انسان :
انتخاب راه حق توسط حر بسیار با ارزش بود و اورا از جهنم بسوی بهشت منتقل کرد. امام حسین علیه السلام با انتخاب راه شهادت و عزت ر اه رهایی کل بشریت را باز کردند. دشمنان هم با انتخاب جاهلانه خود خویشتن را جهنمی کردند.
امتحان و آزمایش های زندگی :
خداوند تمام مردم را امتحان میکند تا برای خودشان ارزش و مقامشان و عاقبتشان در عمل مشخص شود. برخی با ثروت و برخی با فقر یا مریضی یا انواع کمبودها و گرانی و مصایب گوناگون آزمایش میشوند. البته بیشتر علل بدبختیهای مردم از گناهان و ظلم های ایشان است. مردم به یکدیگر رحم نمیکنند و حکومت ها حق مردم را میخورند و ظلم و جور میکنند لذا فقیر فقیرتر و غنی غنی تر میشود. رباخواری حکومت ویا برخی بی ایمانان جنگ با خداست و خدا آنان را ذلیل میکند. ثروتمندان و حکومت ها تمرکز اموال میکنند و اموال اضافی خودرا بین فقرا تقسیم نمیکنند تا عدالت برقرار شود لذا جامعه دچار شکاف طبقاتی میشود.
فریادرسی و ایثار :
در تمام مسیر مدینه تا کربلا امام حسین علیه السلام نشان دادند که هدفشان هدایت و رهایی بشر است. روز عاشورا به عمر سعد فرمودند مرا نکش تورا نزد جدم شفاعت میکنم یعنی با دشمن ترین خلق میخواستند برخورد ایثار و نجات داشته باشند اما چون زنازاده بود و لقمه حرام خورده بود دنیاپرست شده بود جهنم را انتخاب کرد. در روایات هست کسی که بشنود مسلمانی فریادرسی میکند و یاری می طلبد ولی پاسخی ندهد شیعه نیست. امام حسین علیه السلام فرمودند : کسی که در طول تاریخ فریادخواهی مارا بشنود و به یاری ما نشتابد خدا اورا عذاب میکند. اکنون بحمدالله پس از سقوط طاغوت های عراق خداوند نور خودرا در اربعین ها به تمام جهان نشان داده و ملیون ها عاشق امام حسین پیاده بسوی کربلا رهسپار میشوند.
اخلاص :
مهم ترین صفت برای قبولی اعمال نزد خدا نیت خالص و گفتار و اعمال پاک برای رضای حق است. تقوی یعنی در هرزمان و مکان خدارا سمیع و بصیر حس کنی که حتی نیات تورا درک میکند. اول با خودت و با اعضای خانواده و همسر یا والدین بهترین روش و اخلاق زیبا را داشته باشی.
امام حسین علیه السلام فرمودند :" خدایا تو میدانی ما برای زورگویی و قدرت طلبی و هوای نفس قیام نکرده ایم بلکه برای اصلاح جامعه از انحرافات و ظلم ها و برای رضای حق و اجرای سنت پیامبر قیام کردیم.
اهل کوفه عمدتا اهل سنت و شیعه بنی امیه بودند یعنی معتقد به هرکسی که غالب و قدرتمند باشد بودند مثل عمده کشورهای ظاهرا مسلمان یا شیعه امروزی که یا به غرب یا شرق وابسته هستند.
پس توجه داشته باشیم حتی مجالسی هم که میرویم خالص برای رضای حق وبدور از سیاسات منافع حزبی و طبقه حاکمه باشد فقط برای افزایش معرفت قرآنی بدون تفسیر به رای و شناخت معارف معصومین باشد.
ریشه وقایع تلخ عاشورا چه بود ؟
پس از غصب خلافت توسط ابوبکر و عمر و عثمان و خانه نشین کردن امام علی علیه السلام خلفای جور قرآن را به رای خود تفسیر کردند و آنچه برای منافع سیاسی خودشان بود تفسیر کردند تا قدرت خودرا تثبیت کنند. روایات پیامبر توسط ابوبکر و عمر سوزانده شد تا کسی متوجه نشود حق با علی بن ابی طالب است. احادیثی ساختند که هرکس غالب بود حتی اگر ظالم و زانی و ضد اخلاق و مستبد بود همان حاکم است. ریشه وقایع عاشورای سال 61 قمری در کودتای سقیفه بنی ساعده بود. کینه یزید ملعون همان ادامه کینه معاویه و بنی امیه بود. امام حسین علیه السلام در خطبه ای فرمودند :" مرگ بر شما ای بردگان امت ای بازماندگان احزاب و پیروان طاغوت های بنی امیه ملعون شما پیرو منافقین غاصب هستید.
دنیاپرستی بنی امیه :
امام حسین علیه السلام فرمودند : بیشتر مردم دنیا بندگان دنیایند تا زمانی که زندگی مادی شان بچرخد دیندارند اما زمانی که با بلاها آزمایش شوند دینداران حقیقی کم هستند.
حتی حکومت های بظاهر و بنام اسلام عمدتا تابع هوای نفس و ظلم به مردم و زورمداری و زراندوزی هستند و با انواع فریب ها از آیات قرآن سوء استفاده کرده و و حقوق مردم را زیر پا گذاشته و هرکس اعتراضی به مظالم آنان بکند به انواع شکنجه ها دچار میشود تا چند صباحی بر مردم غالب باشند و سرمایه های مردم را چپاول کنند و با خشونت های بنام دین باعث فرار مغزها شوند.
برقراری امامت و ولایت اهل بیت عادل و معصوم :
قیام عاشورا هدفش بسط عدالت و امر به معروف و پاکیها و پرهیز از زشتیها و اخلاق شیطانی و انحرافات بود یعنی رهبری با تقوی حاکم باشد و نه هر حاکم منافق و غاصب . رهبری امامان معصوم براساس سیره امام علی علیه السلام بود که در زمان حکومت 5 ساله شان در کوفه که بر چندین مملکت امروزی حاکم بودند هیچکس بی مسکن یا بیکار یا مجرد نبود وهمگان از حد متوسط زندگی سالم برخوردار بودند.
اصلاح جامعه بر سیره پیامبر :
هرگاه مقام پرستان و زراندوزان و جاهلان زورگو و خشن بر جامعه ای حاکم باشند آزادی هارا به نفع خود محدود میکنند ، حقایق را کتمان میکنند تا بیت المال را در راه مقاصد خود اسراف و تبذیر کنند. ربا در بانکهایشان فراوان است و ربا جنگ با خداست و هرکس با خدا وارد جنگ شود خود و مملکت و مردم را به سوی فنا و بدبختی و ذلت میکشاند و دین در جوامع بی خرد و فاسد به زور شلاق به مردم خورانده میشود در حالیکه سیره حسنه امام علی و پیامبر در دوران حکومتشان براساس مکارم اخلاقی بود و اساسا اگر هر عملی از جمله حکومت بر مردم و سیاست و اقتصاد اگر زیربنایش اخلاق الهی نباشد نتیجه اش خشونت و جنگ با غیر همفکران و ممالک دیگر و کینه با مخالفین فکری و استبداد خواهد بود .
اما امام حسین علیه السلام فرمودند :" من برای اصلاح جامعه ناپاک و منحرف قیام کردم تا هرگونه ظلم و تبعیض را ریشه کن کنم » .
توجه:
شعار : کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا ، کاملا غلط است بلکه فقط زمین کربلا حتی مقدس تر از کعبه و سایر مکانها است و و فقط روز عاشورا در تمام سال عاشورای حسینی است . برخی روزها باید جشن گرفت و مثل عید غدیر و نهم ربیع الاول که روز به درک رفتن خلیفه دوم قاتل حضرت زهرا علیها سلام الله است و روز قربان و امثال آن . و بسیاری از زمین ها مرکز فحشا و قمار و گناهان است و لذا هر زمینی کربلا نیست. اما شعار صحیح این است : لا یوم کیومک یا ابا عبد الله .
احیای شعائر دینی :
قیام مظلومانه امام حسین علیه السلام و یاران بی نظیر ایشان اهداف زیبای بسیاری داشت که پس از شهادت حضرت بتدریج در جهان آشکار شد . از جمله اهداف ایشان اقامه نماز و پرستش خدای واحد لا شریک بود و نفی تمام خدایان انسانی و بتها و نفی پرستش مسیح بعنوان خدا یا پسرخدا و نفی هرگونه شرک به خدای جهانیان که غیب است . پیروی از سنت پاک پیامبر اسلام و اخلاق زیبای ایشان و حفظ حرمت انسانها و رعایت حلال و حرام و نیز بزرگداشت شعارهای احیاگر راه پویای امام حسین علیه السلام بود. بسیاری از بظاهر مسلمین یا مدعیان شیعه نماز ظاهری و ریایی میخوانند ولی آنرا اقامه نمیکنند و معرفت به سیره امام حسین ندارند و آرای خود و نفس اماره خود و اخلاق زشت خودرا در عمل بر مردم تحمیل میکنند ولذا نتیجه اش زراندوزی و جاه طلبی و زورگویی به ملت و فریب مردم با دین ابزاری برای منافع حزب خودشان میگردد ولذا می بینید که بیشتر ممالک بظاهر مسلمان در عمل بخش زیادی از ملتشان زیر خط فقر و بیکار و ازدواج نکرده و بی مسکن یا مستاجرند و چون برخی بالانشین های مرفه و بظاهر دیندار دزدی بیت المال میکنند و دروغ علنی میگویند و شعار میدهند و عمل نمیکنند بعضی از مردم هم با درجاتی از یکدیگر دزدی و گرانفروشی و اختلاس و غش در معاملات و آبروریزی همکیشان خود میکنند .
بحمدالله پس از سقوط طواغیت عراق با بصیرت برخی علمای دین دوباره پس از سالها محرومیت شعائر حسینی و پیاده روی بسوی کربلا و مجالس احیای معارف حسینی زنده شده است .
غرب و شرق تلاشهای فراوان تبلیغاتی کرده اند تا پوشش خبری عاشورا و مراسم اربعین راسانسور کنند ولی نور خدا بر همه ظلمات غالب شده است و هرسال تعداد بیشتری عاشقان حسینی راهی کربلا میشوند و لذا هرجایی کربلا نیست.