شیعه نیوز: چاپلوسی یکی از رذایل اخلاقی است که در همه جوامع و فرهنگ ها مذموم شمرده می شود. چاپلوس کسی است که برای رسیدن به هدف خود، از تملق و مبالغه در ستایش دیگران استفاده می کند. چاپلوسی می تواند در روابط شخصی، شغلی و اجتماعی آسیب های زیادی ایجاد کند.
چاپلوسی چیست ؟
چاپلوسی یکی از رفتارهای زشت و ناپسند است که در فرهنگ اسلامی نیز نکوهش شده است. عبارت چاپلوسی عبارت است از بیان محبت و تملق بیجا و غیرواقعی نسبت به دیگران به قصد فریب و دستیابی به مادی یا معنوی.
در احادیث اسلامی، چاپلوسی به شدت مورد نکوهش قرار گرفته است و از آن به عنوان یکی از عوامل فساد و تباهی اخلاقی یاد شده است. در این احادیث، چاپلوسان پست و حقیر معرفی شد که شایسته ی اعتماد و احترام است.
چاپلوسی به‌معنای مدح و ثنای کسی به‌منظور جلب توجه یا دریافت چیزی است و یکی از رذایل به‌شمار می‌رود.
چاپلوسی یا تملق، یکی از زشت ترین و مذموم ترین رفتارهای انسانی است. چاپلوس، کسی است که برای رسیدن به هدفی، از تظاهر و فریب می کند و با تعریف و تمجید بیجا و غیرواقعی، سعی در جلب رضایت و توجه دیگران دارد.
چاپلوسی در جوامع مختلف، از دیرباز مورد نکوهش قرار گرفته است. در اسلام نیز، چاپلوسی به عنوان یک رفتار ناپسند و غیراخلاقی، مورد انتقاد و مذمت قرار گرفته است. در احادیث اسلامی، چاپلوسی به اشکال مختلف، از جمله با واژه های «تملق»، «مدح»، «ثناء» و «سجع» مورد اشاره قرار گرفته است.
احادیث درباره چاپلوسی :
آن گاه که انسان از محیط ارزش های خدایی خارج می شود و ارزش های مادی ملاک به روزی و برتری او قرار می گیرد، اسارت آغاز می شود. چاپلوسی، حالتی است برخاسته از ضعف نفس و نوعی اسارت روحی انسان که در برابر دیگر آدمیان برای جلب منافع و کسب امتیازهای مادی صورت می گیرد.
امیرمؤمنان امام علی علیه السلام می فرمایند: الثَّناءُ بِأکْثَرِ مِنَ الْاِسْتِحقاقِ مَلَقٌ وَ التَّقْصیرُ عَنِ الْاِسْتِحْقاقِ عَیٌّ اَوْ حَسَدٌ.
آثار ویران کننده تملق و چاپلوسی امام على بن ابى طالب علیه السلام فرمودند: أجْهَلُ النّاسِ الْمُغْتَرُّ بِقَوْلِ مادِح مُتَمَلَّق یُحْسِنُ لَهُ الْقَبیحُ وَ یُبَغِّضة إلَیْهِ النَّصیحُ. نادان ترین مردم كسى است كه فریفته سخنان ستاینده چاپلوسی شود که زشت را در نظر او زیبا جلوه می دهد و خیر خواه را دشمن او معرفی می کند.
چاپلوسی از دیگران، کاری ناشایست و سبب تشویق دیگران به ادامه کارهای ناروایشان و نیز برانگیزنده غرور زیان آفرین انسان هاست.
آثار زیانبار چاپلوسی :
• چاپلوسی سبب می شود انسان مغرور شود و همین غرور مانع راه تكامل او مى شود.
• چاپلوسی باعث می شود، انسان عیوب و نقایص خود را نبیند، بلكه گاهی آنها را حسن مى شمرد و در مقام اصلاح خویشتن بر نمى آید.
• غالبا به مداحان علاقه پیدا مى كند در حالى كه آنان خواسته هاى نامشروعى دارند و او به انجام خواسته هاى نامشروعشان كشیده مى شود.
امیرمومنان علیه السلام می فرمایند: کَثْرَةُ الثّناءِ مَلَقٌ یَحْدُثُ الزَّهْدَ و یُدْنی مِنَ الْعِزَّةِ. بسیار ستایش کردن از افراد، چاپلوسی است که تکبر را سبب می شود و شخص را از عزت دور می سازد.
در روایتی از رسول خدا (صلّی الله علیه وآله و سلّم) آمده است : إذٰا لَقيٖتُمُ الْمَدّاحيٖنَ فَاحْثُوا فىٖ وُجُوهِهِمُ التُّراٰبَ.
یعنی اگر مدح کنندگان را ملاقات کردید بر صورت آنها خاک بپاشید. این عبارت بیانگر نهایت برائت و بیزاری است.
مدح کردن افراد حتی اگر دروغ نباشد موجب غرور اشخاص می شود و این غرور سرچشمه ی کارهای خلاف بسیاری می شود.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمودند :
لا خَيرَ في المَلَقِ و التواضُعِ ، إلاّ ما كانَ في اللّه ِ تعالى أو في طَلَبِ العِلمِ.
چاپلوسى و تواضع جز در راه خدا و طلب دانش سودى ندارد.
******
امام على عليه السلام فرمودند :
لَيس مِن أخلاقِ المؤمنِ، التَّملُّقُ و لا الحَسَدُ، إلاّ في طَلَبِ العِلمِ.
چاپلوسى و حسادت، از اخلاق مؤمن نيست، مگر در تحصيل علم.
******
امام علی (علیه السلام) فرمودند :
اِحمَد، مَن يَغلُظ عَلَيكَ وَ يَعِظُكَ، لا مَن يُزَكّيكَ و يَتَمَلَّقُكَ.
كسى را كه بر تو سخت مى گيرد و تو را موعظه مى كند ستايش كن، نه كسى كه تو را بى عيب مى شمرد و چاپلوسىِ تو را مى كند.
******
امام على عليه السلام :
اَلثَّناءُ بِاَكثَرَ مِنَ الاستِحقاقِ مَلَقٌ وَ التَّقصيرُ عَنِ الاستِحقاقِ عِىٌّ اَو حَسَدٌ.
تعريف بيش از استحقاق، چاپلوسى و كمتر از استحقاق، از ناتوانى در سخن و يا حسد است.
******
امام علی (ع) فرمودند :
لَیسَ الْمَلَقُ مِنْ خُلْقِ الْانْبِیاءِ.
چاپلوسی از شیوه ها و خُلقیات انبیاء نبوده است.
******
امام علی (علیه السلام) فرمودند :
مَنْ كَثُرَ مَلَقُهُ لَمْ يُعْرَفْ بِشْرُه.
هر كه زياد چاپلوسى كند، گشاده رويى [ واقعى و خوش دلى ] او شناخته نشود.
******
امام على عليه السلام :
الثَّناءُ بأكثَرَ مِن الاستِحقاقِ ، مَلَقٌ و التَّقصيرُ عنِ الاستِحقاقِ ، عِيٌّ أو حَسَدٌ.
ستودن بيش از استحقاق [ كسى ]، چاپلوسى است و ستودن كمتر از استحقاق، [ناشى از] ناتوانى در سخن يا حسادت است.
******
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
إِيَّاكَ وَ الْمَلَقَ فَإِنَّ الْمَلَقَ لَيْسَ مِنْ خَلَائِقِ الْإِيمَان.
از چاپلوسى بپرهيز؛ كه چاپلوسى از خصلت هاى ايمان نيست.
نتیجه گیری :
چاپلوسی یک رفتار زشت و ناپسند است که آثار زیانباری در جامعه دارد. برای مقابله با چاپلوسی، باید چاپلوسان را شناخت و در برابر آنها قاطعانه ایستاد. همچنین، باید از چاپلوسی پرهیز کرد تا دیگران نیز از چاپلوسی کردن پرهیز کنند.