شیعه نیوز: چندی پیش وزیر صمت تصریح کرد که با افزایش ظرفیت تولید خودرو تا پایان سال 99، بسیاری از مشکلات ناشی از گرانی خودرو مرتفع خواهد شد. اما شرایط نابسامان این روزهای خودروسازان و کمبود نقدینگی، طوری است که نمی‌توانند انتظارات دولت را برآورده کنند. به علاوه این که دو خودرو ساز بزرگ کشور هم چنان در پرداخت مطالبات مردم ، به عهد خود پایبند نبوده‌اند. افزایش تقاضا و کمبود عرضه در بازار خودرو، باعث شده است که قیمت انواع خودروها به خصوص قیمت ماشین های ایران خودرو و سایپا روز به روز افزایش پیدا کند. در این مقاله می‌خواهیم نگاهی به نه ماه گذشته‌ی این بازار را در سال 99 بیندازیم و بر اساس آن قیمت ماشین های داخلی را در سه ماهه‌ی باقیمانده‌ی این سال پیش بینی کنیم.
ایران خودرو از کجا به اینجا رسید؟
شرکت ایران‌خودرو در مرداد ماه سال 1341 در اداره ثبت شرکتهای تهران به ثبت رسید. تولید اولیه شرکت، اتوبوس‌های معروف به «ال‌پی» بود که شاسی آن از آلمان وارد می شد و با نصب اتاق بر روی آن در کارخانه شمالی فعلی شرکت ایران‌خودرو مونتاژ می شد. از سال 1346 تا 1357 پیکان در مدل‌های مختلف کار، لوکس، جوانان، استیشن و وانت و اتوبوس در مدل‌های اتوبوس 302 شهری، بیابانی و سوپرلوکس و مینی بوس و آمبولانس تولید می شد. «دنا» به‌عنوان جدید ترین محصول ایران‌خودرو با بهره گیری از طراحی به‌روز جهانی برای اولین بار توسط کارشناسان ایرانی طراحی و تولید شد.
آیا می‌توان در مدت باقیمانده از سال 99 به کاهش قیمت ماشین امیدوار بود؟
تقریبا از اوایل پاییز 99 بود که نرخ دلار کاهش نسبی پیدا کرد. این موضوع باعث شد که بسیاری از خودروهای تولید داخل و وارداتی یک کاهش قیمتی 10 تا 500 میلیون تومانی را تجربه کنند. اما با وجود ارزان شدن قیمت ماشین، بسیاری از متقاضیان خرید خودرو همچنان دست نگه داشته اند و به امید کاهش بیشتر قیمت‌ها ترجیح می‌دهند خرید خود را به روزهای آتی موکول کنند. در مقابل فروشندگان نیز از ترس کم ارزش شدن سرمایه خود اقدام به عرضه گسترده خودرو نموده‌اند. این موضوع می‌تواند ضرر بزرگی را به هر دو طرف این معامله وارد کرده و اوضاع نابسامان بازار خودرو را به هم ریخته تر کند.
برخی کارشناسان اعتقاد دارند که دولت بایدتسهیلاتی را برای مردم در نظر بگیرد و با اختصاص وام‌های خرید خودرو به خریداران، بازار خودرو از این رکود عمیق خارج کند. دسته‌ی دیگری از کارشناسان و تحلیلگران نیز معتقدند تا زمانی که خودروسازان، خودروهای معوقه خود را تحویل ندهند و مدت تحویل خودرو به مشتری را کاهش ندهند، نباید انتظار بهبودی اوضاع را در این بازار داشته باشیم.
بنا بر نظرات کارشناسان پیش بینی قیمت ماشین در مدت باقیمانده از سال جاری با دو رویکرد انجام می‌شود. در رویکرد نخست انتظار می‌رود که روند کاهشی قیمت روز ماشین ادامه دار باشد. چرا که رئیس سازمان بازرسی کشور خودروسازان را موظف کرده است که تا پایان سال تعهدات معوق خود را اجرا کرده و خودرو را به دست متقاضی برسانند. در صورت تحقق این موضوع، میان عرضه و تقاضا تناسب به وجود آمده ومی‌توان به کاهش قیمت‌ها و یا حداقل ثبات آن‌ها امیدوار بود
دسته‌ی دوم از تحلیلگران و کارشناسان معتقدندکه قیمت‌ها دوباره خیز بر داشته و به حالت اولیه خود یا حتی بیشتر باز می‌گردد. چرا که طبق پیش بینی‌های وزیر صمت، اگر تولید خودرو تا 50 درصد افزایش پیدا کند، باز هم از برنامه ابتدایی سال عقب مانده و نمی‌توانیم خود را به آن برسانیم. به همین دلیل تا زمانی که خودروسازان تیراژ تولید خود را در همین سطح نگه داشته و برنامه‌ای برای افزایش آن نداشته باشند. نمی‌توان به کاهش قیمت‌ها امیدوار بود. زیرا قسمت زیادی از ظرفیت تولید خودرو باید به تعهداتی که در قالب طرح‌های پیش فروش به خریداران داده شده است، اختصاص یابد. بنابراین رسیدن به برنامه موردنظر کاری دور از انتظار و واقعیت است. از سوی دیگر افزایش تقاضا در بازار شب عید نیز یکی از دلایل این دسته از کارشناسان برای پیش بینی افزایش قیمت ماشین در این مدت است.
چه کسی تعیین قیمت روز ماشین را در ایران بر عهده دارد؟
از سال 91 بود که قرار شد نهادی به نام شورای رقابت عهده‌دار تعیین نرخ خودروهای زیر 45 میلیون تومان باشد. اما امروزه حداقل مرز قیمتی برای انواع خودروها، محدوده‌ی 50 میلیون تومان است. به همین دلیل این نهاد عملا از دور خارج شد. بسیاری از منتقدان شورای رقابت مثل، ستاد تنظیم بازار و سازمان حمایت از موقیعیت استفاده کردند و وظیفه‌ی تعیین قیمت ماشین را به عهده گرفتند.
با روی کار آمدن این دو سازمان، خودرو به بدترین حالت خود در چند دهه اخیر رسید. به همین دلیل بار دیگر افسار این بازار در اختیار شورای رقابت قرار گرفت. به این ترتیب شورای رقابت برای حفظ حقوق تولیدکنندگان، این اختیار را به خودرو سازان داد که هر سه ماه یک بار قیمت خودروهای خود را افزایش دهند. به این ترتیب در پایان هر دوره خودروسازان باید درخواست خود را به شورا ارائه داده و این شورا با توجه کیفیت خودروهای تولیدی و درصد سود و زیان برای اجرای این مصوبه تصمیم گیری کند. بدین صورت که زمانی که خودروسازان درخواست خود را مبنی بر افزایش قیمت روز ماشین به شورای رقابت ارسال می‌کنند، شورای رقابت با توجه به تورم صورت گرفته در نرخ ارز، فولاد و شیشه، با درخواست خودروسازان موافقت خواهد کرد.
سخن آخر
با تمام موارد گفته شده اگر تحولاتی در زمینه‌ی بین‌المللی صورت گیرد و امریکا به برجام بازگردد، می‌توان به آینده‌ی این بازار امیدوارتر بود. اگر این اتفاق عملی شود، خودروسازان نیز می‌توانند ارتباط خود را با شرکای خارجی خود مجددا برقرار کرده و در نتیجه هزینه‌‌های تولید خود را کاهش دهند. مجموع این عوامل در کنار هم کاهش قیمت ماشین را به دنیال خواهد داشت.