شیعه نیوز: قرآن کریم مشتمل بر معانی دقیق، تعالیم و حکمت‌هایی والا درباره حقیقت خلقت و اسرار هستی است که عمده مردم در عصر رسالت از درک آن ناتوان بودند. از این رو پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان مفسران به تبیین و شرح جزئیات آیات قرآن کریم پرداختند.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکُمْ ۖ فَقَدْ کَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ یَکُونُ لِزَامًا
بگو که اگر دعای شما (و ناله و زاری و توبه شما) نبود خدا به شما چه توجه و اعتنایی داشت؟ که شما کافران (آیات حق را) تکذیب کردید و به کیفر همیشگی آن گرفتار خواهید شد.
تفسیر آیه ۷۷ سوره فرقان
امام کاظم (ع) فرمودند: «دعا برتر از قرائت قرآن است، چرا که خدا گوید: ما یَعْبَؤُا بِکُمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُکُمْ فَقَدْ کَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ یَکُونُ لِزاماً. روایت نمودم که دعا همه بلا‌ها را چه مقدّر و چه غیر مقدّر را دفع می‌کند». فردی سؤال کرد: «دفع بلای غیر مقدّر به چه معناست»؟ امام فرمودند: «دعا موجب می‌شود که بلا از اساس تحقّق نگیرد».
کلمه «عبأ» به معنای وزن و سنگینی است و جمله «ما یَعْبَؤُا بِکُمْ رَبِّی» یعنی خداوند برای شما وزن و ارزشی قائل نیست، مگر در سایه دعا و عبادت شما.
کلمه «دُعاؤُکُمْ» دو نوع معنا شده است:
الف:دعا کردن شما به درگاه خداوند، که همین ناله‌ها و تضرّع‌ها و دعا‌ها سبب عنایت خداوند به شماست. چنانکه در حدیث می‌خوانیم:کسی که اهل دعا باشد، هلاک نمی‌شود. بعد خداوند از گروه مقابل که اهل دعا نیستند شکایت می‌کند که شماحقّ را تکذیب کردید و به جای نیایش به سراغ بت‌ها و هوس‌ها و طاغوت‌ها رفتید وحقّ را تکذیب نمودید که کیفرتان را خواهید دید.
ب:دعوت خداوند از مردم، زیرا سنّت الهی دعوت از مردم برای پذیرفتن حقّ و اتمام حجّت بر آنان است و اگر این دعوت نباشد؛ «لَوْ لا دُعاؤُکُمْ» مردم ارزشی ندارند. آنچه آنان را موجود برتر و ارزشمند می‌کند، همان پذیرش دعوت خداوند می‌باشد، ولی شما دعوت الهی را نپذیرفتید و تکذیب نمودید، پس امید خیری در شما نیست وبه کیفر عملتان می‌رسید.
خداوند در یک جا می‌فرماید: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاّ لِیَعْبُدُونِ»؛ بشر را برای عبادت آفریدم و در این آیه می‌فرماید:اگر دعای انسان نبود، او ارزشی نداشت، بنابراین دعا روح و مغز عبادت است. چنانکه در روایت می‌خوانیم: «الدعاء مخ العباده»
پیام‌های آیه ۷۷ سوره فرقان
۱- تکذیب دین، باعث سقوط ارزش انسان است. «قُلْ ما یَعْبَؤُا بِکُمْ ... فَقَدْ کَذَّبْتُمْ»
۲- دعا وسیله تحصیل ارزش هاست. «ما یَعْبَؤُا بِکُمْ ... لَوْ لا دُعاؤُکُمْ»
۳- انسان منهای هدایت و عبادت ناچیز است. «ما یَعْبَؤُا بِکُمْ ... لَوْ لا دُعاؤُکُمْ»
۴- دعوت به حقّ، از شئون ربوبیّت خداوند است. «رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُکُمْ»
۵-محور هستی معنویات است. «ما یَعْبَؤُا بِکُمْ ... لَوْ لا دُعاؤُکُمْ»؛ زیرا هستی برای انسان آفریده شده است و انسان برای پذیرش حقّ و عبادت خداوند.
۶- انسانِ منهای هدایت وعبادت، در حقیقت انبیا ودستورات آنان را تکذیب نموده است. «لَوْ لا دُعاؤُکُمْ فَقَدْ کَذَّبْتُمْ»