شیعه نیوز: «سوره حج» به قول ابن عباس و عطا، جز چند آیه‌اى از آن مکی است. حسن می‌گوید: جز چند آیه‌اى از آن که در سفر نازل شده، مدنی است. این چند آیه را بعضى ۶ و بعضى ۴ آیه دانسته اند.
این سوره در ترتیب مصحف، بیست و دومین سوره و در ترتیب نزول، صدو چهارمین سوره قرآن کریم است که پیش از آن سوره نور و پس از آن سوره منافقون نازل شده است.
تعداد آیات سوره
به عقیده کوفیان ۷۸ و به عقیده مکیان ۷۷ و به عقیده اهل مدینه ۷۶ و به عقیده اهل بصره ۷۵ و به عقیده اهل شام ۷۴ آیه است.
«الحمیم» و «الجلود» را کوفیان پایان آیه می دانند. «عادٍ و ثمودٍ» را جز شامیان پایان آیه دانسته‌اند. «قوم لوط» را حجازیان و کوفیان پایان آیه دانسته‌اند و «سَمَّاکمُ الْمُسْلِمِینَ» را اهل مکه آیه‌اى دانسته‌اند.
شأن نزول و محتوای سوره حج
هدف و محتوای سوره
به فرموده علامه طباطبایی: این سوره مشرکین را با سخن از اصول دین به شیوه انذار و تخویف مورد خطاب قرار می‌دهد، هم چنان که در سوره‌هاى نازل شده قبل از هجرت مورد خطاب بودند. و سوره سیاقى دارد که از آن بر می‌آید مشرکین هنوز شوکت و نیروی داشته‌اند. همچنین مؤمنین را به امثال نماز، حج، عمل خیر، اذن در قتال و جهاد مخاطب قرار داده، در سیاقى که می‌فهماند مؤمنین اجتماعشان تازه تشکیل شده، و روى پاى خود ایستاده، و مختصرى عده و عُدّه و شوکت به دست آورده‌اند.
از این رو به دست می آید این سوره در مدینه، بین زمان هجرت و جنگ بدر نازل شده است. و غرض سوره بیان اصول دین است، البته با بیانى تفصیلى که مشرک و موحد هر دو از آن بهره‌مند شوند. و نیز فروع آن، ولى بیانش در فروع به طور اجمال است، و تنها مؤمنین موحد از آن استفاده می کنند، چون تفاصیل احکام فرعى در روزگارى که این سوره نازل می شده، هنوز تشریع نشده بود، و به همین جهت در این سوره کلیات فروع دین از قبیل نماز و حج را بیان کرده است.
و از آنجایى که دعوت مشرکین به اصول دین توحید از طریق انذار صورت مى‌گرفته، و نیز وادارى مؤمنین به اجمال فروع دین به لسان امر به تقوى بوده، کلام را در وصف روز قیامت بسط داده، و سوره را با زلزله روز قیامت که از علامتهاى آن است و به وسیله آن زمین ویران شده و کوه‌ها فرو می‌ریزد، آغاز نموده است.
فضیلت سوره
از پیامبر اكرم صلی الله علیه وآله وسلم نقل شده: هر كس سوره حج را قرائت كند مانند آن است كه حج و عمره ای به جا آورده و به تعداد كسانی كه در گذشته و آینده، حج و عمره گزارده اند، ثواب به او داده خواهد شد.
از جمله آثار و بركات این سوره روزی شدن حج و زیارت حرمین شریفین است.
امام صادق علیه السلام فرموده است: هر كس هر سه روز، یک بار سوره حج را تلاوت نماید، در همان سال به زیارت خانه خدا نایل خواهد شد و اگر در سفر حج از دنیا برود، وارد بهشت خواهد شد. راوی می گوید به امام عرض كردم: اگر فرد، مخالف ما و عقاید ما باشد نیز همین فضیلت را دارد؟ امام فرمود: در بعضی از عذاب ها به او تخفیف داده می شود.