آشنایی با خواص عسل طبیعی و تاریخچه آن

شیعه نیوز: در این مطلب قصد داریم به معرفی خواص عسل بپردازیم و تاریخچه عسل را مورد بررسی قرار دهیم. تاریخچه استفاده از عسل طبیعی همراه با تاریخ خلقت بوده و تقریباً در هر فرهنگی می‌توان شواهد بهره‌گیری از عسل را به عنوان یک منبع غذایی دید.از این رو سعی داریم در این مطلب به معرفی عسل طبیعی و خواص آن ب‍‍‍‍‍پردازیم.

عسل طبیعی و فواید آن

عسل طبیعی

عسل ماده شیرین و غلیظی است که توسط زنبوران عسل از شهد گل‌ ها جمع‌ آوری شده و تغییر شکل می‌یابد و سپس در داخل سلول‌های مومی کندو ذخیره می‌شود. این عسل کاملاً طبیعی و سرشار از مواد غذایی و حیات‌ بخش بوده و می‌تواند تمام نیازهای غذایی را برطرف کند، زیرا زنبور تمام املاح و ویتامین‌های موجود در گل را به شکل عسل می‌پروراند و آن را قابل جذب در خون می‌سازد.

تاریخچه عسل

زنبور عسل حدود 150 میلیون سال قبل وجود داشته و مشغول زاد و ولد بوده است. منتها با این تفاوت که در آن زمان، فاقد یک زندگی اجتماعی بوده و مثل خیلی از زنبورهای غیرعسلی امروزی، زندگی انفرادی داشته است.

تاریخچه استفاده از عسل طبیعی همراه با تاریخ خلقت بوده و تقریباً در هر فرهنگی می‌توان شواهد بهره‌گیری از عسل را به عنوان یک منبع غذایی دید. در طول چندین هزار سال، تا اوایل قرن 18، عسل منبع اصلی قند مصرفی محسوب می‌شد، اما در چند قرن اخیر همزمان با رشد صنعت نیشکر و چغندر قند، استفاده از عسل طبیعی به عنوان تأمین کننده اصلی قند بسیار کاهش یافت.

قدیمی ترین فسیل زنبور عسل مربوط به بیست میلیون سال پیش است که در موزه تاریخ طبیعی نیویورک نگه داری می شود ( نشانگر مقاومت زنبور عسل و تطابق با محیط، برای حفظ بقا آن است ) و از آنجا که همه موجودات نتیجه تکامل هستند چنین حدس زده می شود که گونه های ابتدایی زنبور عسل مربوط به چهل تا پنجاه میلیون سال قبل می باشد.

برای تهیه یک کیلوگرم عسل، زنبور عسل ناگزیر است 120 تا 150 هزار بار شهد حمل کند.

مراحل ساختن عسل

اسرار ساختمان و نحوه عمل زنبور عسل با وجود پیشرفت های علمی هنوز بر زیست شناسان و دانشمندان دیگر پنهان مانده و فقط می دانند که: زنبور عسل پس از مکیدن شیره گلها و گیاهان به وسیله خرطوم خویش آنرا به کیسه عسلی که در شکم است برده و پس از چند عمل شیمیایی شناخته و نا شناخته آنرا به مایعی خوشبو و خوش طعم، شیرین، مقوی، نشاط آور و نیکو حضال تبدیل کرده و در سلولهای مومی شکل که از قبل ساخته است ذخیره می نماید.

برای تهیه یک کیلوگرم عسل این شهد گوارا، زنبور عسل ناگزیر است 120 تا 150 هزار بار شهد حمل کند و برای فراهم نمودن آن ده میلیون گل را بازدید کرده و از آنها شهد ( انگبین ) تهیه نماید و مسافتی معادل هفت بار دور زمین پرواز کند. شهدی که بدین طریق فراهم می شود 40 تا 80 درصد آب است و زنبورداران عسل باید میزان آب آنرا به 18 الی 20 درصد برسانند تا عسل آماده شده بدست آید.

برای تغلیظ نمودن عسل زنبورداران عسل مجبور هستند شهدی را که روز به کندو حمل کرده و درون سلولهای شان ذخیره نموده اند شب هنگام مجددا از داخل شان مکیده و وارد کیسه عسلی خود می نمایند در آنجا کمی از آب آنرا جذب و موادی از قبیل هورمون ها و آنزیم ها به آن اضافه می نمایند و بعد داخل حجره ها می ریزند.

این عمل توسط سایر زنبورها تکرار می شود و مقداری از آب آن هم در مجاورت هوای کندوی عسل که از بال زدن زنبورها ایجاد می شود تبخیر شده و در پایان مواد دیگری از قبیل اسید های آلی و مواد ضد عفونی کننده به آن اضافه می نمایند. عمل تغلیظ عسل آنقدر ادامه می یابد تا عسل به غلظت طبیعی خود برسد، آنگاه عسل را در داخل سلولها ذخیره می کنند و درب آنرا با موم می پوشانند بدین ترتیب عسل انبار شده می تواند برای مدت طولانی نگهداری شود.

عسل ماده حیات بخشی است که از مواد بی شمار زنده گل و گیاه تشکیل شده است

معده زنبور عسل

زنبور عسل با تمام کوچکی اش دو معده دارد، شهد گلهای مکیده شده وارد معده اول می شود که بوسیله دریچه ای به معده دوم مربوط است. معده دوم عملیات گوارشی را انجام می دهد. معده اول را کیسه عسلی یا چینه دان می گویند کلیه مراحل تبدیل شهد به عسل در این معده انجام گرفته و عسل رسیده و آماده شده از طریق خرطوم زنبور به سلولهای مومی شکل ریخته می شود.

کیسه عسلی به وسیله دریچه ای به معده دوم ( معده اصلی ) منتهی می شود زنبور عسل در صورت لزوم جهت تغذیه خویش با اندک فشار بوسیله ماهیچه های اطرافش دریچه را باز می کند و از این طریق عسل مورد نیاز زنبور وارد معده اصلی شده و صرف تغذیه آن می شود و سایر عملیات از جمله گوارش و دفع مدفوع مربوط به معده دوم زنبور عسل می باشد.

بعضی از افراد فکر می کنند که عسل مدفوع یا فضولات زنبور عسل است در صورتیکه کاملا اشتباه است مدفوع زنبور عسل ماده ای است آجری رنگ تا قهوه ای که عموما خارج از کندو دفع می شود و به هیچ وجه قابل استفاده نمی باشد در صورتیکه عسل محصول داخلی کندو و یک ماده غذایی بوده و با مدفوع زنبور قابل مقایسه نیست.

بنابراین عسل نه تنها مدفوع زنبور نیست بلکه هیچ رابطه ای بین عسل و مدفوع زنبور وجود نداشته و ندارد. به هر حال باید دانست که عسل ماده حیات بخشی است که از مواد بی شمار زنده گل و گیاه ترکیب یافته است نه از فضولات گل یا زنبور.

ترکیبات عسل

ترکیبات یک عسل معمولی بدین صورت است: فروکتوز 2/38 درصد، گلوکز 31 درصد، آب 1/17 درصد، مالتوز 2/7 درصد، ساکاروز 1/5 درصد، املاح معدنی و ویتامین. pH عسل حدود 3/7 - 4/5 متغیر است، بنابراین با وجودی که عسل گاهاً یک ماده اسیدی است، ولی به علت شیرینی خاص حالت اسیدی آن محسوس نیست.

چند ويژگي جالب عسل

◊ عسل هرگز فاسد نمي شود، جهت نگهداري احتياج به يخچال ندارد و مي توان در دماي اتاق آن را نگهداري كرد.
◊ عسل به خاطر ميزان بالاي فروكتوز ۲۵% شيرين تر از قند است.
◊ عسل در درمان آلرژي هاي فصلي براي ساكنين مناطقي كه عسل از گلهاي همان منطقه به دست آمده است، بسيار مفيد است.
◊ عسل تنها غذايي است كه استفاده از آن باعث نابودي چرخه طبيعت نمي شود.

عسل جنگلی از چند نوع گیاه وحشی که هر ساله در مناطق خاصی می‌رویند به دست می‌آید

انواع عسل بر اساس نوع گل

عسل بر حسب این که متعلق به کدام گل باشد، به دلیل ترکیبات درونی آن گل متفاوت است. نتیجه خواص درمانی عسل نیز تفاوت خواهد داشت و به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌گردد:

• عسل مخلوط:

اغلب عسل‌های تجاری از این دسته‌اند که برای داشتن کیفیت باثبات، انواع مختلف عسل‌های حاصل از گل‌های مختلف را با هم مخلوط می‌کنند تا به رنگ، طعم، دانسیته و سایر خصوصیات مطلوب و یکنواخت برسند.

• عسل جنگلی:

این نوع عسل از چند نوع گیاه وحشی که هر ساله در مناطق خاصی می‌رویند به دست می‌آید و به دلایل آب و هوایی، مزه و طعم آن ممکن است از سالی به سال دیگر متفاوت باشد. از این دسته می‌توان عسل تیره رنگ جنگلی را در آلمان نام برد که طرفداران خاص خود را دارد. عسل‌های تولیدشده از جنگل و کوه‌های اروپایی مرکزی بیشتر از درختان کاج (PINUSSPP) و عسل‌های حاصل از MANUKA در نیوزلند از گیاه LEPTESPERMUM SCOPARIUM دارای خاصیت بسیار قوی ضد میکروبی است.

• عسل تک گل:

این نوع عسل حاصل زنبورهای عسلی است که در منطقه مشخصی نگهداری شده‌اند و تغذیه‌شان از گرده‌های یک نوع گل می‌باشد و اغلب دارای طعم و رنگ مخصوص به خود می‌باشند، به عنوان مثال در آفریقای شمالی (مصر) زنبورها در مناطق خاصی اطراف باغات مرکبات زندگی می‌کنند و تنها از شکوفه‌های مرکبات عسل می‌سازند. به دلیل تنوع زیاد گل‌هایی که زنبور از آن‌ها عسل تهیه می‌کند، در اینجا تنها به خواص درمانی برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

عسل به خاطر ميزان بالاي فروكتوز ۲۵% شيرين تر از قند است

خواص درمانی انواع عسل

1. خواص درمانی عسل گون

عسل گون مقوی مغز و اعصاب و انرژی زا و تقويت حافظه، براي كم خوني مفيد است، خواب آور، تقويت معده، ملين، مفيدبرای زخم های چشم و درد های چشم، ورم ملتحمه چشم، برای خشونت سينه و حلق و حنجره، مفيد برای گرفتگی صدا، تقويت روده، درد کليه، مثانه، مجاری ادراری.

2. عسل سیاه دانه و خواص دارویی آن

از خواص درمانی عسل سیاه دانه می توان به این موارد اشاره کرد: عسل سیاهدانه مفید برای بیماریهای تنفسی، شکم درد، یبوست، مفید برای دردهای رحمی، درخشان کردن رنگ رو، قاعده‌آور، مفید برای ضعف عمومی بدن، ازدیاد شیر، رفع سردرد، مقوی مغز و اعصاب.

3. عسل کنار و خواص درمانی آن

عسل کنار مقوی و انرژی زا بوده و فعال کننده حافظه و رشد کودکان است. عسل کنار مسهل صفرا است و حرارت بدن را فرو می نشاند، موثر و باز کننده گرفتگی هاست. عسل کنار کرم معده و روده را از بين می برد و برای گرم مزاجان مفید است. عسل کنار برای ناراحتی ها و زخم روده، برای آبله و سرخجه و عطش مفيد است. دیگر خواص درمانی عسل کنار این است که برای سستی اعضا، تقويت مو، جلوگيری از ريزش مو، تقويت اعصاب و تحليل ورم های گرم مفید است.

4. خواص دارویی عسل گشنيز

عسل گشنیز معطر، مقوی، اشتها آور، مقوی معده، رفع سوء هاضمه، باد شکن، نرم کننده سينه، مفيد برای تب، مفيد برای بيماری های عفونی مانند: سرخک و آبله می باشد. عسل گشنیز مفيد برای سرفه و سرما خوردگی است. همچنین عسل گشنیز مسکن و آرام بخش،خواب آور، مفيد برای زکام و اسپاسم ماهيچه ای، شير افزا و دفع کننده سموم بدن می باشد. از دیگر خواص درمانی عسل گشنیز که می توان نام برد این است که برای تب های رماتيسمی، تنگی نفس، آفت دهان بسیار مفید است. همچنین عسل گشنیز خواب آور بوده و برای آفت دهان، تقويت لثه، صفرا، و ناراحتی روده و حافطه مفید می باشد.

5. خاصیت درمانی عسل اقاقيا

عسل اقاقیا مقوی و انرژی زا بوده و باعث تقويت حافظه می شود. عسل اقاقیا نشاط آور و بسيار معطر می باشد. همچنین این نوع عسل برای ناراحتی های صفرا، کم خونی، عفونت های خانم ها، ناراحتی های چشمی، رشد کودکان بسیار مفید است. عسل اقاقیا آرام بخش برای بزرگ سالان است و اگر با سيب مصرف شود بهترين آنتی بيوتيک بوده و برای سرما خوردگی مفید است.

6. عسل چند گیاه(قنقال، مریم، گلی و..)

خواص دارویی عسل چند گیاه؛ ضد سرفه، نرم‌کننده سینه، ضد ترشی معده، ورم روده، تب بر، ضد اسهال، ضد عفونی کننده دستگاه گوارشی، مقوی اعصاب.

عسل یونجه نشاط آور بوده و به انسان آرامش می دهد

7. خواص درمانی عسل يونجه

عسل یونجه مقوی مغز و اعصاب بوده و حافظه را افزايش می دهد، شامل بيشترين ويتامين های (A) و (K) را دارد و برای افرادی که خون ماغ می شوند بسيار نافع است. عسل یونجه بسيار خوش عطر و طعم ميباشد. ملين و خون ساز است، بند آورنده خون روی است. عسل یونجه تحليل برنده ورم های بدن می باشد. این عسل برای اختلالات عادت ماهيانه خانم، افرادی که دچار لرزش های اندام شده اند مفيد است. همچنین عسل یونجه نشاط آور بوده و به انسان آرامش می دهد.

8. عسل مرکبات و خاصیت دارویی آن

خواص درمانی عسل مرکبات؛ عسل مرکبات تقويت کننده حافظه، انرژی زا، مقوی معده و باد شکن است. این نوع عسل برای کمبود ويتامين (سی)، ناراحتی های صفرا، کرم های روده و سرطان های معده مفید می باشد. عسل مرکبات نرم کننده سينه بوده و برای سرما خوردگی، کاهش ورم های بدن مفید است. این عسل تصفيه کننده خون، اشتها آور، مسکن و مفيد برای سکسکه است، همچنین این نوع عسل از انواع سرطان ها پیشگیری می کند و باعث کاهش کلسترول می شود.

9. خواص عسل آويشن

عسل آویشن انرژی زا، مقوی مغز و اعصاب و تقويت کننده حافظه می باشد. این نوع عسل برای عادت های ماهيانه دردناک، دردهای شکمی و روده، سرفه و گلو درد و برای ديابت مفيد است. عسل آویشن همچنین، برای عفونت های عمومی بدن نافع و برای پانسمان زخم های بستر بسیار نافع است.

10. خواص عسل جعفری

عسل جعفری؛ مقوی، انرژی زا و خواب آور بوده و تقويت کننده مغز و حافظه است. عسل جعفری اخلاط لزج را قطع می کند و باعث کاهش نفخ می شود. این نوع عسل برای گرفتگی عروق، ناراحتی های کبدی، طحال، ناراحتی های روده و ديابت مفيد است. عسل جعفری همچنین قاعده آور و اشتها آور می باشد.

آفتابرگردان برای تسکين سرفه و سرما خوردگی مفيد است

11. خواص درمانی عسل آفتاب گردان

عسل آفتابرگردان؛ مقوي، انرژی زا و تقويت کننده حافظه است، همچنین مدر و نرم کننده سينه می باشد. عسل آفتابرگردان برای ناراحتي های برونش ها، ناراحتی های حنجره، صاف کردن صدا، ناراحتی های ريوی، برای تسکين سرفه و سرما خوردگی مفيد است. عسل آفتابرگردان می تواند سموم را خنثی کند.

12. خواص عسل بابونه

عسل بابونه براي التهاب مغز، احتقان ريوی، انواع ورمها، کاهش تب، ميگرن، سردرد، آرتروز، کاهش حساسيت، کاهش پزوريازيس، اسپوندليت آنکلوزان، دردهای دوران پريود، ناراحتيهای زنانه و يائسگی، آلرژی ها، فشار خون و دردهای استخوانی مفید می باشد.

عسل بابونه آرام بخش، بر طرف کننده سرگيجه، سوء هاضمه، ناراحتی های کبد، ناراحتی های روده، درد و ورم مثانه، ورم طحال، معده درد، بی خوابی، ناراحتی های ريه، دفع کرم کدو در کودکان می باشد. عسل بابونه برای درمان سرما خوردگی، رماتيسم، غلظت خون، نفخ معدهمفید بوده و ضد عفونی دهان و دندان می باشد. این نوع عسل همچنین برای شستشو و پانسمان زخم ها، تقويت سيستم ايمنی بدن، تقويت مغز و حافظه، ترشح شير در خانم های شيرده، ورم پرستات، زخم های دهان و کوليت مفيد می باشد.

عسل مانع بروز مشكلات عروقي و تصلب شرايين مي شود

ويژگي های منحصر به فرد

_ عسل به راحتي هضم مي شود: مولكول هاي قند موجود در عسل مي توانند به راحتي به ساير قندها تبديل شوند، به همين جهت حتي حساس ترين معده ها نيز مي تواند عسل را به سادگي هضم كند.

_ عسل منبع بسيار خوبي از آنتي اكسيدان است: عسل نقش بزرگي در جلوگيري از سرطان و همچنين بيماريهاي قلبي دارد.

_ سطح كالری عسل پايين است: عسل در مقايسه با ساير مواد قندي ۴۰% كمتر كالري دارد، هرچند انرژي آن بسيار بالاست، اما به وزن بدن شخص اضافه نمي كند.

_ عسل به سرعت در خون پخش مي شود: عسل وقتي با ميزان مناسبي آب مخلوط شود. پس از ۷ دقيقه در جريان خون پخش مي شود و با آزادسازي ملكول قند به عملكرد بهتر مغز كه اصلي ترين مصرف كننده قند در بدن است، كمك مي كند و مانع بروز خستگي مي شود.

_ عسل در سلامت و ساخت عوامل خوني مؤثر است: عسل بخش مهمي از انرژي مورد نياز براي اين مورد را تأمين مي كند. به علاوه باعث تميز شدن خون مي شود و جريان خون را تنظيم و آسان مي كند و همچنین عسل مانع بروز مشكلات عروقي و تصلب شرايين مي شود.

عسل در مقايسه با ساير مواد قندي ۴۰% كمتر كالري دارد

مضرات عسل

در کنار خواص و فوایدی که برای عسل ذکر شد عسل می تواند مضراتی نیز داشته باشد. یک قاشق چایخوری عسل کربوهیدرات و کالری ای بیشتر از مقدار مشابه شکر سفید و یا قهوه ای دارد. افراد مبتلا به دیابت باید در مصرف عسل دقت نظر داشته باشند. توجه داشته باشید که نباید به هیچ وجه به کودکان زیر دوازده ماه عسل داد چرا که عسل ممکن است حاوی باکتری ای که باعث بوتولیسم نوزادان می شود، باشد. همچنین مصرف عسل در افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند نیز توصیه نمی شود.

منابع: tebyan.net / honeyroad.ir / sabalanhoney.blogfa.com