شیعه نیوز: حفره ها نواحی آسیب دیده دائمی موجود در سطح سخت دندان های شما هستند که به منفذهای کوچک یا سوراخ های بزرگی تبدیل می شوند. این حفره ها که به آن ها پوسیدگی دندان یا پوسیدگی نیز گفته می شود، ناشی از ترکیبی از عوامل مختلف از جمله باکتری های موجود در دهان، مصرف تنقلات مکرر، نوشیدن نوشیدنی های شیرین و امتناع از تمیز کردن مناسب دندان ها می باشند.
حفره ها و پوسیدگی دندان ها یکی از رایج ترین مشکلات بهداشتی موجود در سراسر جهان هستند. این بیماری به ویژه در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان بیشتر دیده می شود. اما هر کسی که دندان دارد می تواند در سطح دندان های خود حفره هایی داشته باشد و لذا کودکان نوپا نیز از این امر مستثنی نیستند.
اگر حفره ها درمان نشوند، بزرگ تر می شوند و روی لایه های عمیق تر دندان های شما تأثیر می گذارند. آنها می توانند به درد شدید دندان، عفونت و افتادن دندان منجر شوند.
مراجعه ی منظم به دندان پزشکی و داشتن عادت های خوبی مثل مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بهترین محافظان شما در برابر حفره ها و پوسیدگی های دندانی هستند.
علائم حفره های دندانی
علائم و نشانه های حفره های دندانی بسته به تعداد و موقعیت آنها متفاوت است. وقتی حفره ها تازه شروع به شکل گیری کرده اند، ممکن است به هیچ وجه علائم خاصی نداشته باشند. اما با بزرگتر شدن پوسیدگی ها، ممکن است، علائم زیر خود را نشان دهند:
درد دندان، درد خود به خودی یا دردی که بدون هیچ دلیلی ناگهان ظاهر می شود.
حساسیت دندانی
در هنگام خوردن یا نوشیدن چیزهای شیرین، گرم یا سرد، درد خفیف تا شدیدی را تجربه خواهید کرد.
سوراخ ها یا چاله های قابل مشاهده ای در دندان های شما ظاهر خواهد شد.
لکه های قهوه ای، سیاه و سفید بر روی سطح دندان قابل مشاهده خواهد بود.
درد هنگام گاز زدن چیزی
چه زمانی باید به یک دندان پزشک مراجعه کنید؟
شما ممکن است متوجه شوید که یک حفره بر روی دندانتان در حال شکل گیری است. به همین دلیل مهم است که مرتباً مورد معاینه قرار گرفته و دندان هایتان پاکسازی شوند، حتی اگر همه آنها سالم باشند. اما اگر درد دندانی را تجربه نمودید، در اسرع وقت به دندان پزشک خود مراجعه کنید.
علل بروز حفره های دندانی
حفره ها در اثر پوسیدگی دندان ایجاد می شود و این فرایند با گذشت زمان رخ می دهد.
در زیر نحوه پوسیدگی دندان شرح داده شده است:
شکل گیری پلاک. پلاک دندان یک غشای چسبنده و مشخص است که دندان های شما را می پوشاند. این پلاک ها به دلیل خوردن قند و نشاسته زیاد و تمیز نکردن صحیح دندان ها ایجاد می شوند. هنگامی که قندها و نشاسته ها از روی دندان های شما پاک نشوند، باکتری ها به سرعت شروع به تغذیه از آنها می کنند و پلاک تشکیل می شود.
پلاک هایی که روی دندان های شما باقی می مانند می توانند در زیر یا بالای لثه باقی مانده و به حالت تارتار در بیایند. تارتار جدا شدن پلاک را دشوارتر کرده و محافظی را برای باکتری ها ایجاد می کند.
حمله پلاک ها. اسیدهای موجود در پلاک ها مواد معدنی موجود در مینای سخت و قسمت بیرونی دندان شما را از بین می برند. این فرسایش باعث ایجاد روزنه های کوچک یا سوراخ هایی در مینای دندان می شوند که اولین مرحله تشکیل حفره به حساب می آید.
هنگامی که برخی از قسمت های مینای دندان از بین رفت، باکتری ها و اسید می توانند به لایه بعدی دندان های شما که عاج نام دارد برسند. این لایه از مینا نرم تر بوده و در برابر اسید مقاومت کمتری دارد. عاج دارای مجاری ریزی است که به طور مستقیم با عصب دندان مرتبط هستند و لذا حمله باکتری ها باعث ایجاد حساسیت می شود.
تخریب ادامه دارد. با پوسیدگی دندان، باکتری ها و اسید ها حرکت خود را به سمت سایر دندان های شما ادامه می دهند و علاوه بر این، مواد داخلی دندان (پالپ) که حاوی اعصاب و رگ های خونی هستند را هم تخریب می کنند.
بنابراین پالپ هایی که باکتری ها به آنها حمله کرده اند متورم و حساس می شوند. از آنجا که جایی برای گسترش تورم در داخل دندان وجود ندارد، عصب فشرده شده و باعث درد می شود. ناراحتی حتی می تواند در خارج از ریشه دندان تا استخوان نیز گسترش یابد.
عوامل ایجاد کننده این مشکل
هر کسی که دندان دارد در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار دارد؛ اما عوامل زیر می توانند خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهند:
محل قرارگیری دندان. پوسیدگی بیشتر در دندان های پشتی شما (دندان های اسیای بزرگ و دندان های آسیای کوچک) رخ می دهد. این دندان ها دارای شیارها، چاله ها و ریشه های متعددی هستند که می توانند ذرات غذا را در خود حفظ نمایند. در نتیجه، تمیز نگه داشتن آنها نسبت به دندان های جلویی صاف بسیار دشوارتر است.
غذاها و نوشیدنی های خاص. غذاهایی که به مدت طولانی به دندان شما می چسبند -مانند شیر، بستنی، عسل، شکر، سودا، میوه خشک، کیک، کلوچه، آب نبات نعناعی سخت، غلات خشک و چیپس- از سایر غذاهایی که به راحتی در بزاق حل می شوند بیشتر باعث بروز پوسیدگی می شوند.
میان وعده های مکرر یا ناخونک زدن. هنگامی که به طور مداوم نوشیدنی های قنددار می خورید و یا می نوشید، به باکتری های دهان سوخت بیشتری می دهید تا اسیدهایی تولید کنند که به دندان های شما حمله کرده و آنها را بپوشانند. نوشیدن نوشابه یا سایر نوشیدنی های اسیدی در طول روز به ایجاد یک حمام اسیدی مداوم بر روی دندان های شما کمک می کند.
تغذیه کودک در زمان خواب. وقتی به نوزادان بطری های پر از شیر، آب میوه یا سایر مایعات حاوی قند داده می شود، این نوشیدنی ها ساعت ها در حالی که می خوابند روی دندان های آنها باقی می مانند و از این طریق ایجاد باکتری ها باعث پوسیدگی دندان ها می شود. این آسیب اغلب به پوسیدگی دندان شیشه شیر مشهور است. آسیب های مشابه می توانند هنگامی رخ دهند که کودکان نوپا مدام نوشیدنی های شیرین بنوشند.
مسواک زدن ناکافی. اگر به سرعت بعد از خوردن و آشامیدن دندان خود را تمیز نکنید، پلاک ها شکل می گیرند و اولین مراحل پوسیدگی دندان می تواند آغاز شود.
عدم دریافت فلوراید کافی. فلوراید، یک ماده معدنی طبیعی است که به جلوگیری از حفره های دندانی کمک می کند و حتی می تواند اولین مراحل آسیب به دندان را متوقف کند. فلوراید به دلیل فواید آن برای دندان ها، به بسیاری از منابع آب عمومی اضافه می شود و در خمیر دندان نیز وجود دارد. اما آب معدنی معمولاً فاقد فلوراید است.
سنین بالاتر یا پایین تر. در ایالات متحده آمریکا، حفره های دندانی در کودکان و نوجوانان بسیار کم است. اما بزرگسالان مسن در معرض خطر بیشتری قرار دارند. با گذشت زمان، دندان ها می توانند از بین بروند و لثه ها فروکش کنند و دندان ها را در برابر پوسیدگی ریشه آسیب پذیرتر نمایند. بزرگسالان مسن ممکن است از داروهای بیشتری استفاده کنند که جریان بزاق را کاهش می دهد و خطر پوسیدگی دندان را افزایش می دهد.
دهان خشک. خشکی دهان در اثر کمبود بزاقی ایجاد می شود که با شستن مواد غذایی و پلاک از دندان های شما به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می کند. مواد موجود در بزاق به مقابله با اسید تولید شده توسط باکتری ها کمک می نمایند. برخی از داروهای خاص، برخی شرایط پزشکی، قرار گرفتن سر یا گردن در معرض تشعشعات و یا برخی داروهای شیمی درمانی می توانند با کاهش تولید بزاق خطر ابتلا به حفره های دندانی را افزایش دهند.
دندان های پر شده یا دستگاه های دندانپزشکی. با گذشت سال ها، پر شدگی دندان ها می تواند تضعیف شود، شروع به تجزیه نموده یا لب پر شود. این کار باعث می شود پلاک راحت تر ساخته شود و برداشتن آن دشوار تر باشد. دستگاه های دندان پزشکی نیز می توانند به خوبی با دندان شما مچ نشده و اجازه دهند پوسیدگی دندان هایتان بیشتر شود.
سوزش سر دل. سوزش سر دل یا بیماری رفلکس معده دستگاه گوارش (GERD) می تواند باعث شود اسید معده شما وارد دهان (روده رفلاکس) شده، مینای دندان شما را از بین ببرد و آسیب قابل توجهی را به دندان ها وارد کند. این امر تعداد بیشتری از عاج های دندان را در معرض حمله باکتری ها قرار می دهد و باعث پوسیدگی دندان می شود. دندانپزشک شما ممکن است توصیه کند که با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید رفلکس معده علت از بین رفتن مینای دندان شماست یا خیر.
اختلالات اشتها. بی اشتهایی و پر اشتهایی می تواند منجر به فرسایش و ایجاد حفره های قابل توجه در دندان ها شوند. اسید معده ی ناشی از استفراغ مکرر (قی کردن) روی دندان ها می نشیند و شروع به حل کردن مینا می کند. اختلالات خوردن نیز می تواند در تولید بزاق اختلال ایجاد کند.
عوارض حفره های دندانی
حفره ها و پوسیدگی های دندانی به قدری شایع هستند که ممکن است آنها را جدی نگیرید و ممکن است فکر کنید اهمیتی ندارد که کودکانتان حفره کوچکی در دندان های خود داشته باشند. با این وجود، حفره ها و پوسیدگی های دندان حتی ممکن است برای کودکانی که هنوز دندان های دائمی شان بیرون نیامده، عوارض جدی و پایداری را به همراه داشته باشد.
عوارض حفره های دندانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
درد
آبسه دندان
تورم یا چرک اطراف دندان
دندان های شکسته یا آسیب دیده
مشکل در جویدن
تغییر موقعیت دندان های دائمی بعد از افتادن دندان ها
هنگامی که حفره ها و پوسیدگی ها شدید می شوند، ممکن است موارد زیر روی دهد:
دردی که مانع از انجام وظایف روزمره می شود.
کاهش وزن یا مشکلات تغذیه ای ناشی از درد یا مشکل در هنگام خوردن یا جویدن.
از بین رفتن دندان، که ممکن است بر ظاهر شما و همچنین اعتماد به نفس و عزت نفستان تأثیر بگذارد.
در موارد نادر، آبسه دندان -یک توده پر از چرک ناشی از عفونت باکتریایی- می تواند منجر به عفونت های جدی تر یا حتی تهدید کننده شود.
جلوگیری از بروز حفره های دندانی
حفظ بهداشت مناسب دهان و دندان می تواند در جلوگیری از بروز حفره ها و پوسیدگی های دندانی به شما کمک کند.
در اینجا چند نکته ذکر شده که به شما کمک می کنند تا از بروز حفره در دندان هایتان جلوگیری کنید.
از دندانپزشک خود بپرسید که چه نکاتی برای شما مناسب است.
بعد از خوردن یا آشامیدن، با خمیر دندان حاوی فلوراید، دندان هایتان را مسواک بزنید. با استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید حداقل دو بار در روز و به طور صحیح دندان هایتان را مسواک بزنید. برای تمیز کردن فاصله بین دندان های خود، از نخ دندان استفاده کرده یا از پاک کننده های بین دندانی استفاده کنید.
از دهانشویه استفاده کنید. اگر دندانپزشک احساس کند که شما در معرض خطر بالای ایجاد حفره های دندانی قرار دارید، ممکن است توصیه کند که از دهانشویه های حاوی فلوراید استفاده کنید.
مرتباً به دندانپزشک خود مراجعه کنید. تمیز کردن دندان ها به صورت حرفه ای و معاینات منظم دهان و دندانی را حتما انجام دهید، تا از بروز مشکلات دندانی پیش از آنکه به وجود آیند جلوگیری نمایید. دندانپزشک شما می تواند برنامه مناسبی را برای تان تهیه کند.
استفاده از سیلانت های دندانی را در نظر بگیرید. سیلانت ها یک پوشش پلاستیکی محافظ هستند که روی سطح جونده دندان های پشتی اعمال می شوند. این پوشش شیار هایی را که مواد غذایی در آنها انباشته می شوند مهر و موم می کند و لذا، از مینای دندان در مقابل پلاک و اسید محافظت می نماید. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها استفاده از (CDC) سیلانت را برای کودکان سن مدرسه توصیه نموده است. سیلانت ها ممکن است قبل از تعویض چندین سال دوام بیاورند، اما باید به طور مرتب مورد معاینه قرار گیرند.
مقداری آب شیر بنوشید. بیشتر منابع آب عمومی حاوی فلوراید هستند که می تواند به کاهش چشمگیر پوسیدگی دندان کمک کند. اگر مدام آب معدنی ای می نوشید که فلوراید ندارد، فواید آن را از دست خواهید داد.
از میان وعده های مکرر و ناخونک زدن خودداری کنید. هر زمان که نوشیدنی های دیگری به غیر از آب بخورید یا بنوشید، به باکتری های دهان خود کمک می کنید اسیدهایی ایجاد کنند که می توانند مینای دندان را از بین ببرند. اگر در طول روز میان وعده میل می کنید یا مدام نوشیدنی می نوشید، دندان های شما مورد حمله مداوم باکتری ها قرار خواهند گرفت.
غذاهایی بخورید که برای دندان هایتان مفید باشند. برخی از غذاها و نوشیدنی ها برای دندان های شما بهتر از سایر غذاها هستند. از غذاهایی که به مدت طولانی در شیارها و حفره های دندان شما گیر می کنند، خودداری کنید و یا بعد از خوردن آنها سریعا مسواک بزنید. با این حال، غذاهایی مانند میوه و سبزیجات تازه باعث افزایش جریان بزاق می شوند و قهوه بدون چربی، چای و آدامس بدون قند به از بین بردن ذرات مواد غذایی کمک می کند.
درمان با فلوراید را در نظر بگیرید. دندانپزشک شما ممکن است درمان های دوره ای با فلوراید را برایتان توصیه کند، به خصوص اگر از طریق آب آشامیدنی و منابع دیگر فلوئورید کافی دریافت نمی کنید این روش می تواند موثر باشد.
در مورد روش های ضد باکتریایی سؤال کنید. اگر به دلیل یک وضعیت پزشکی در مقابل پوسیدگی دندان آسیب پذیر هستید دندانپزشک شما ممکن است شست و شوی ضد باکتریایی مخصوص دهان یا سایر روش های درمانی را برای کمک به کاهش باکتری های مضر موجود در دهان شما توصیه کند.
درمان های ترکیبی. جویدن آدامس زایلیتول دار به همراه نسخه فلوراید و یک شستشوی ضد باکتریایی می تواند به کاهش خطر حفره های دندانی کمک کند.
منبع: مجله سلامت