به گزارش «شیعه نیوز»، اعتیاد یک نوع بیماری مغزی مزمن، پیشرونده و عود کننده است که بر خلق و خوی فرد مصرف کننده تاثیر می گذارد و یکی از سوالات بسیار رایج در مورد این موضوع این است که حکم شرعی اعتیاد چیست؟ به همین خاطر در این مقاله شما عزیزان را با نظر مراجع تقلید در رابطه با این موضوع بیشتر آشنا خواهیم کرد.
مصرف مواد مخدر موجب وابستگی فرد مصرف کننده به مواد می شود که منظور تمام انواع موادی است که مخدر، توهم زا، محرک و سستی آور هستند که شامل : تریاک و مشتقات آن، ماری جوانا و مشتقات آن، حشیش و کوکائین می باشند که در مورد احکام شرعی آن سوالات زیادی پرسیده می شود که بهتر است نظر مراجع تقلید را در این رابطه جویا شوید.
یکی از موضوعاتی که در مورد اعتیاد ذهن بسیاری از افراد را به خود مشغول می کند حکم شرعی آن است که در ادامه مطلب دیدگاه تنی از مراجع عالی قدر را در مورد حکم شرعی اعتیاد در اختیار شما عزیزان قرار خواهیم داد تا پاسخ سوالات خود را در مورد حکم اعتیاد مشاهده نمایید.
آیت الله سیستانی :
پرسش : معروف است که مواد مخدر به استعمال کننده آن و یا به طور کلی بر جامعه ضرر و زیان قابل توجه دارد اعم از اعتیاد دایم یا جز آن. و لذا پزشکان و خانه های بهداشت یک صدا به آن حمله می کنند و قوانین اجتماعی و کشوری هم با عاملهای آن به مبارزه بر می خیزند،نظر شریف شما در آن باره چیست؟
پاسخ : استعمال تریاک ومشتقات آن وهمه مواد مخدر در صورتى که موجب ضرر مهمى باشد حرام است چه ضرر آن ناشى از مصرف زیاد باشد وچه از جهت اعتیاد. بلکه استعمال آن در هر حال به احتیاط واجب جایز نیست مگر این که براى معالجه ومانند آن ضرورى باشد که به مقدار ضرورت پزشکی فقط استعمال آن مجاز است.
پرسش: آیا کسی که معتاد به سیگار یا تریاک باشد و در ماه مبارک فقط در صورتی می تواند روزه بگیرد که سیگار یا تریاک مصرف نماید آیا می تواند روزه بگیرد یا خیر؟
پاسخ : بنابر احتیاط واجب باید امساک کند.
پرسش: مصرف حشیش چه حکمی دارد؟
پاسخ: حرام است.
آیت الله خامنه ای :
سوال: استعمال دخانیات در اداره‌های دولتی و اماکن عمومی چه حکمی دارد؟
جواب: اگر بر خلاف مقرّرات داخلی ادارات و اماکن عمومی باشد و یا موجب اذیت و ناراحتی دیگران و یا ضرر رساندن به آنان شود، جایز نیست.
سوال: برادر من معتاد به مواد مخدّر است و قاچاقچی مواد مخدّر نیز هست، آیا بر من واجب است او را به مقامات رسمی مربوطه معرفی کنم تا از کار او جلوگیری کنند؟
جواب: بر شما نهی از منکر واجب است و باید او را در ترک اعتیاد یاری کنید و همچنین او را از قاچاق و فروش و توزیع مواد مخدّر منع نمایید و اگر اعلام وضعیت او به مقامات مربوطه، به او در این‌باره کمک کرده یا مقدمّه نهی از منکر محسوب شود واجب است اعلام نمایید.
نگرشی بر احکام اسلام و مواد مخدر
سوال: آیا استعمال انفیه جایز است؟ اعتیاد به آن چه حکمی دارد؟
جواب: اگر ضرر قابل ملاحظهای داشته باشد استعمال و اعتیاد به آن جایز نیست.
سوال: خرید وفروش و استعمال تنباکو چه حکمی دارد؟
جواب: خرید و فروش واستعمال تنباکو فی‌نفسه اشکال ندارد ولی اگر ضرر قابل ملاحظهای برای شخص داشته باشد، استعمال و خرید و فروش آن جایز نیست.
سوال: آیا حشیش پاک است؟ و آیا استعمال آن حرام است؟
جواب: حشیش پاک است ولی استعمال آن حرام میباشد.
سوال: استعمال مواد مخدّر از قبیل حشیش، تریاک، هروئین، مورفین، ماری جوانا و… بصورت خوردن، نوشیدن، کشیدن، تزریق و یا شیاف، چه حکمی دارد؟ خرید و فروش و سایر راههای کسب درآمد با آن مثل حمل و نقل و نگهداری و قاچاق آنها چه حکمی دارد؟
جواب: استعمال مواد مخدر و استفاده از آنها با توجه به آثار سوءشان از قبیل ضررهای شخصی و اجتماعی قابل ملاحظهای که براستعمال آنها مترتّب میشود، حرام است و به همین دلیل کسب درآمد با آنها از طریق حمل و نقل و نگهداری و خرید و فروش و غیر آن هم حرام است.
سوال: آیا معالجه و درمان بیماری بااستعمال مواد مخدّر جایز است؟ و بر فرض جواز، آیا به‌طور مطلق جایز است یا فقط در صورتی جایز است که راه درمان منحصر به آن باشد؟
جواب: اگر درمان و معالجه به نحوی متوقف براستعمال مواد مخدّر باشد و این امر هم با تجویز پزشک مورد اطمینان صورت گیرد، اشکال ندارد.
سوال: کاشت و پرورش گیاهانی از قبیل خشخاش، شاهدانه هندی، کویحا و… که از آنها تریاک، هروئین، مورفین و حشیش و کوکائین گرفته میشود چه حکمی دارد؟
جواب: کاشت و پرورش این نوع گیاهان که بر خلاف مقرّرات نظام جمهوری اسلامی میباشد جایز نیست.
سوال: آماده کردن و تهیه مواد مخدّر اعم از اینکه از مواد طبیعی باشند مثل مورفین، هروئین، حشیش و ماری جوانا، یا از مواد مصنوعی مثل L.S.D. و غیر آن چه حکمی دارد؟
جواب: جایز نیست.
سوال: آیا استعمال تنباکویی که بعضی از انواع خمر را بر روی آن پاشیدهاند جایز است؟ و آیا استنشاق دود آن جایز است؟
جواب: اگر مصرف آن تنباکو از نظر عرف، استعمال خمر محسوب نشود و باعث مستی و وارد شدن ضرر قابل ملاحظهای نگردد اشکال ندارد، هرچند احوط ترک آن است.
سوال: آیا شروع به استعمال دخانیات حرام است؟ اگر فرد معتاد مصرف دخانیات را به مدّت چند هفته یا بیشتر ترک کند آیا حرام است که دوباره به استعمال آن بپردازد؟
جواب: حکم با اختلاف مراتب ضرری که بر استعمال دخانیات مترتب میشود، متفاوت می گردد و به‌طور کلی استعمال دخانیات اگر به مقداری باشد که موجب ضرر قابل ملاحظهای برای بدن باشد، جایز نیست و اگر شخص میداند که با شروع آن به این مرحله میرسد نیز جایز نمیباشد.
سوال: اموالی که حرمت عین آنها معلوم است مانند اموال حاصل از تجارت مواد مخّدر چه حکمی دارند؟ آیا در صورتی که مالک آنها را نشناسیم، حکم اموال مجهولالمالک را دارند؟ اگر این‌گونه باشند، آیا تصرّف در آنها با اجازه حاکم شرع یا وکیل عام او جایز است؟
جواب: اگر انسان علم به حرام بودن عین مالی که تحصیل کرده داشته باشد، در صورتی که مالک شرعی آن را هرچند در تعداد محصوری بشناسد، واجب است آنرا به او برگرداند، و الا باید آن را از طرف مالک شرعیاش به فقرا صدقه بدهد و اگر مال حرام با مال حلال او مخلوط شده باشد و مقدار و مالک شرعی آن را نشناسد، واجب است خمس آنرا به متولی خمس بپردازد.
آیت الله مکارم شیرازی
سؤال: آیا صحیح است که بگوییم خرید و فروش موادّ مخدّر مانند خرید وفروش شراب است به این معنا که خریدار مالک مواد نمى شود و فروشنده مالک ثمن و مبلغ آن مواد نمى باشد؟
پاسخ: آرى صحیح است و معامله این مواد باطل است.
سؤال: عنایت به نیاز شدید جامعه اسلامى ایران نسبت به رفع ابهام حکم شرعى موادّ مخدّر، دانشگاه ما تصمیم به بررسى موضوع فوق نموده است، لطفاً حکم شرع را در این مورد بیان فرمایید.
پاسخ: بى شکّ استعمال موادّ مخدّر به هر مقدار و اندازه که باشد، حرام است. خواه موادّ مخدّر قدیمى باشد، یا آنچه در عصر ما به وجود آمده، یا بعداً به وجود مى آید. و هر گونه کمک براى کشت، داشت، برداشتِ محصول، تهیّه، توزیع، خرید، فروش، نگهدارى و مصرف آن نیز حرام است. و جوامع اسلامى باید به شدّت با این بلاى خانمانسوز مبارزه کنند، و در امر به معروف و نهى از منکر کوتاهى ننمایند.
سوال : نظر مبارک را در مورد استعمال تریاک براى معتادین، یا کشیدن تریاک به عنوان تفریح، اعلام فرمایید. شرکت در چنین مجالسى، و تهیّه و آماده نمودن وسائل براى چنان اعمالى چه حکمى دارد؟
پاسخ:کشیدن تریاک، خواه تفریحى باشد یا غیر تفریحى، حرام است; مگر این که در حدّ ضرورت باشد. و افراد معتاد تا آن جا که مى توانند براى ترک آن کوشش کنند. هم چنین تهیّه تریاک، خرید، فروش، حمل و نقل آن جایز نیست
سؤال: آیا حرام بودن استعمال موادّ مخدر در قرآن آمده است؟ و از آن جا که اعتیاد به آن، بلاى خانمان سوزى است که دامن جوانهاى ما را گرفته، و حتّى در سنین بالا و برخى از مؤمنین آلوده به آن هستند. و سر و صداى مبارزه با موادّ مخدّر متأسّفانه نتیجه چندانى نداده، چرا به جز رساله شما، در رساله هاى علماى دیگر تحریم آن نیامده است؟
پاسخ: بسیارى دیگر از فقها نیز موادّ مخدّر را تحریم کرده اند، و دلیل آن حکم عقل به قبح آن است. علاوه بر این که آیه شریفه «وَ لا تُلْقُوا بِاَیدیکُم اِلَى التَّهْلُکَهِ» نیز چنین اشخاصى را شامل مى شود. بعضى از روایات نیز اشاره به این معنا دارد، که استعمال اشیاى مضر حرام است.
سؤال: تولید، فروش و استفاده از شربت ترک اعتیاد چه حکمى دارد؟
پاسخ: اگر واقعاً براى ترک اعتیاد است اشکالى ندارد
سؤال:توصیه بیماران به استفاده از موادّ مخدر به عنوان درمان بیمارى چه حکمى دارد؟
پاسخ: این کار جایز نیست، مگر به مقدار ضرورت; آن هم در جایى که هیچ راه دیگرى وجود نداشته باشد.