شیعه نیوز:
پرسش
آیا حدیثی از پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم ) به این مضمون نقل شده است که هر جا کشتار جمعی بود آن‌جا را ترک کنید؟
پاسخ اجمالی
در ارتباط با پرسش مطرح شده باید گفت که در روایتی چنین آمده است: «عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْمُغِیرَةِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ( علیه السلام ) الْقَوْمُ یَکُونُونَ فِی الْبَلَدِ یَقَعُ فِیهَا الْمَوْتُ أَ لَهُمْ أَنْ یَتَحَوَّلُوا عَنْهَا إِلَى غَیْرِهَا قَالَ نَعَمْ قُلْتُ بَلَغَنَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله و سلم ) عَابَ قَوْماً بِذَلِکَ فَقَالَ أُولَئِکَ کَانُوا رَتَبَةً بِإِزَاءِ الْعَدُوِّ فَأَمَرَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ ص أَنْ یَثْبُتُوا فِی مَوَاضِعِهِمْ وَ لَا یَتَحَوَّلُوا مِنْهُ إِلَى غَیْرِهِ فَلَمَّا وَقَعَ فِیهِمُ الْمَوْتُ تَحَوَّلُوا مِنْ ذَلِکَ الْمَکَانِ إِلَى غَیْرِهِ فَکَانَ تَحْوِیلُهُمْ مِنْ ذَلِکَ الْمَکَانِ إِلَى غَیْرِهِ کَالْفِرَارِ مِنَ الزَّحْف»؛[1] راوی از على بن مغیره نقل کرده است: محضر مبارک امام صادق( علیه السلام ) عرض کردم: مردم در شهر بوده و مرگ در بینشان واقع مىشود مثل این که مرض وباء در بین ایشان شایع مىگردد و آنها را از پاى در مىآورد، آیا مىتوانند از آن شهر گریخته و جاى دیگر بروند؟
حضرت فرمودند: آرى!
گفتم: شنیده‌ایم که رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم ) گروهى را به خاطر این کار ملامت و سرزنش کردند؟
حضرت فرمودند: آنها گروهى بودند در مقابل دشمن که رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم ) مأمورشان کرده بودند در جاى خود مانده و به جاى دیگرى نروند، وقتى مرگ و هلاکت در بینشان واقع شد از آن مکان به جاى دیگرى گریختند و این گریز به مثابه این بود که از صحنه جهاد گریخته بودند؛ از این‌رو مورد نهى و ملامت قرار گرفتند.
طبق این روایت اگر منظور از مرگ و کشتار، هجوم بی‌گانه و حمله به جان و مال مردم باشد، در این‌جا وظیفه افرادی که توانایی نبرد را دارند، ماندن و ایستادگی و دفاع است. اما اگر منظور مرگ و میر بر اثر حوادث و بلایای طبیعی باشد، می‌توان مهاجرت کرده و دیار خود را ترک گفت.
همچنین مهاجرت افرادی مانند خردسالان و کهنسالان که توانایی نبرد را ندارند ایرادی نخواهد داشت.
[1]. شیخ صدوق، علل الشرائع، ج2، ص 521، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، 1385ش.
آیات مرتبط
سوره البقرة (243) : أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ خَرَجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَهُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ الْمَوْتِ فَقَالَ لَهُمُ اللَّهُ مُوتُوا ثُمَّ أَحْيَاهُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَشْكُرُونَ
T