شیعه نیوز:
پاسخ اجمالی
۱. در مورد عقل و جایگاه ویژه‌اش در مکتب اسلام، این پاسخ‌ها را مطالعه کنید: ۴۷۴۴۰، ۱۱۳۴۳.
۲. اما این نیروی با ارزش خدا دادی گاهی از تمییز و تشخیص حق و جدا کردن آن از باطل باز می‌ماند و آن هنگامی است که انسان دچار بیماری اعجاب و خود بزرگ بینی و بزرگ دیدن افعال و صفات خویش گردد. چنان‌که امام علی( علیه السلام ) در خطبه 31 نهج البلاغه ضمن سفارش به امام حسن( علیه السلام ) می‌فرماید: «وَ اعْلَمْ أَنَّ الْإِعْجَابَ ضِدُّ الصَّوَابِ وَ آفَةُ الْأَلْبَابِ فَاسْعَ فِی کَدْحِکَ وَ لَا تَکُنْ خَازِناً لِغَیْرِکَ»؛[1] ای پسرم آگاه باش و بدان خود بزرگ بینی و بزرگ دیدن کارها و صفات خود منافات با حق و حقیقت دارد، و آفت عقل و آسیب رساننده به آن است. پس برای آخرت خودت سعی و تلاش کن، دنبال جمع آوری دنیا و ذخیره آن برای غیر خودت نباش.
از این کلام امام( علیه السلام ) به دست می‌آید؛ دنبال دنیا رفتن بدون در نظر داشتن آخرت و تبعیت از هواهای نفسانی و دنیاپرستی به عقل آسیب می‌رساند و سبب پوشیده شدن نور عقل می‌شود، چنان‌که گفته شد: «إنارة العقل مکسوف بطوع الهوی»؛ با پیروی از هوای نفسانی است که نورفشانی عقل پوشیده خواهد شد. هنگامی که خورشید عقل با سایه هوا و هواپرستی تیره و پوشیده شود دیگر عقل، انسان را به خوبی‌ها امر و از بدی‌ها نهی نمی‌کند و هر چه از انسان صادر می‌شود ضلالت و گمراهی خواهد بود. چنین فردی از دست‌آورد عقل سلیم که کسب بهشت و اطاعت و عبادت پروردگار و...، است محروم خواهد ماند.[2]
[1]. شریف الرضى، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق و مصحح: صبحی، صالح، ص 397 - 398، هجرت، قم، چاپ اول، 1414 ق.
[2]. هاشمى خویى، میرزا حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، مترجم، حسن زاده آملىٍ، حسن، کمره اى، محمد باقر، محقق، مصحح، میانجى، ابراهیم، ج 15، ص 40، مکتبة الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1400 ق.
T