شیعه نیوز:
پرسش
آیا حدیثی داریم که بگوید: هرکس شغل‌های متعدد و متفاوت داشته باشد، خوار و ذلیل می‌شود؟
پاسخ اجمالی
در منابع اسلامی، توصیه‌ای وجود ندارد که یک فرد، لزوماً خود را منحصر به یک شغل نموده و با داشتن همان یک شغل، خود را از داشتن شغل‌های دیگر محروم کند، بلکه دلایلی وجود دارد که در صدر اسلام، بسیاری افراد دو یا چند شغله بودند. به عنوان نمونه هم به کشاورزی و هم به تجارت می‌پرداختند، اما با این وجود باید توجه داشت که تعدد شغل‌ها نباید موجب کمکاری و انجام ندادن تعهدات در یک یا همۀ شغل‌ها شود.
به عنوان نمونه، فردی که به صورت تمام وقت خود را متعهد به فعالیتی نموده، نباید همزمان تعهد دیگری را بپذیرد.
نکتۀ دیگری نیز وجود دارد که شغل‌های متعدد ممکن است تمام فعالیت ذهنی انسان را به خود مشغول کرده و ارتباط معنوی او با پروردگار را تحت الشعاع خود قرار دهد که در این صورت موجب خوار شدن انسان خواهد شد؛ چون هر کس که از یاد خدا دور شود، زندگی سخت و ذلیلانه‌ای خواهد داشت: «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَةً ضَنْکا»؛[1] و هر کس که از یاد من اعراض کند، زندگیش تنگ شود.
بر این اساس، اگر چند شغله بودن، به کمکاری و انجام ندادن تعهدات منجر نشده و نیز ارتباط او با پروردگار را کمرنگ نکند، به خودی خود اشکالی ندارد.
گفتنی است؛ اگر در قانون استخدام کشوری داشتن بیش از یک شغل منع شده است، مبنایش می‌تواند همان چیزی باشد که بیان شد؛ یعنی فردی که به صورت تمام وقت خود را متعهد به فعالیت در یک نهاد و سازمان نموده، نمی‌تواند همزمان تعهد دیگری را بپذیرد، و از حقوق و مزایای دولتی و بیت المال استفاده کند.
[1]. طه، 124.
T