شیعه نیوز:
پرسش
«إِنَّمَا أَقْضِی بَیْنَکُمْ بِالْبَیِّنَاتِ وَ الْأَیْمَانِ» (از پیامبر اسلام)، این بیّنات را که در روایت آمده به چه معناست؟
پاسخ اجمالی
اصل روایت این‌گونه است که پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم ) می‌فرماید: «إِنَّمَا أَقْضِی بَیْنَکُمْ بِالْبَیِّنَاتِ وَ الْأَیْمَانِ وَ بَعْضُکُمْ أَلْحَنُ بِحُجَّتِهِ مِنْ بَعْضٍ فَأَیُّمَا رَجُلٍ قَطَعْتُ لَهُ مِنْ مَالِ أَخِیهِ شَیْئاً فَإِنَّمَا قَطَعْتُ لَهُ بِهِ قِطْعَةً مِنَ النَّار»؛[1] «[ای مردم!] تنها من در میان شما طبق گواهی گواهان و سوگندها دادرسى می‌کنم و [چه بسا باشد که] برخى از شما از برخی دیگر بهتر دلیل می‌آورد؛ بنابراین، هر فردى که من از مال برادرش چیزى را براى او [به واسطه بیّنه یا سوگند دروغ] جدا کنم، تنها براى او با آن، قطعه‌ای از آتش جدا کرده‌ام.
«بیّنه» در لغت، به معنای دلیل و برهان[2] و نیز بر دلالت آشکار،[3] اطلاق می‌شود. این معنا شامل دلالت عقلی و دلالت حسی می‌شود.[4]
استعمال این کلمه در قرآن و روایات نیز به همین معنای لغوی؛ یعنی امر واضح و حجت و برهان آمده است. و برای این واژه در اصطلاح خاص شرعی یا متشرعه، معنایی غیر از معنای لغوی آن به‌کار نرفته است، مگر در موضوع دعاوی و قضاوت که در معناى شهادت و گواهی معتبر شرعى به‌کار رفته است،[5]
نتیجه این که در این روایت و دیگر احادیث مشابه، بینه به همان معنای لغوی خودش گرفته می شود.
[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 7، ص 414، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
[2]. بستانی، فؤاد افرام، مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی-فارسی، ص 200، انتشارات اسلامی، تهران، چاپ دوم، 1375ش.
[3]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: داودی، صفوان عدنان، ص 157، دارالعلم، الدار الشامیة، دمشق، بیروت، چاپ اول، 1412ق.
[4]. همان.
[5]. مشکینی، میرزا علی، مصطلحات الفقه، ص 119، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
T