به گزارش «شیعه نیوز»، علم مدرن هر چه بیشتر قدرت دارویی انواع مختلف گیاهان دارویی را به عنوان سلاحی موثر در برابر بیماری ها - از مشکلات سلامت تا سرطان - آشکار ساخته است. بر همین اساس است که گیاهان دارویی هم به صورت تازه و هم خشک شده در نقاط مختلف جهان در دسترس هستند.
در ادامه با برخی از بهترین گیاهان دارویی که سلامت انسان را ارتقا می دهند، بیشتر آشنا می شویم.
خواص گیاه دارویی ترشک
خواص گیاهان دارویی-یکی از گیاهان دارویی، گیاه ترشک است، این گیاه در مناطق معتدل کشور ما رویش دارد و از قدیم الایام به عنوان یک سبزی مفید و مؤثر از آن استفاده می‌شده است. گرچه در رابطه با مسائل غذایی از آن استفاده‌های فراوانی می‌شده؛ ولی اکنون این استفاده کاهش یافته است و در عوض موارد درمانی این گیاه افزایش پیدا کرده و در همه زمینه‌ها از آن استفاده میشود و هیچگونه عارضه‌ای ندارد. در میان عشایر مرسوم است که از دانه‌های این گیاه استفاده می‌کنند.
طریقه استفاده‌ی از گیاه دارویی ترشک:
نحوه‌ی استفاده از گیاه دارویی ترشک، هم به این ترتیب است که دانه‌های گیاه ترشک را می‌کوبند و بعد از مرطوب کردن در محل درد و مفاصل می‌گذارند و به عنوان مُسَکن از آن استفاده می‌کنند. گیاه ترشک منبع ویتامین C است؛ بنابراین کسانی که کمبود ویتامین C دارند این گیاه می‌تواند برای آن‌ها منبع ویتامین C باشد. علاوه بر آن، گیاه ترشک دارای آهن و فسفر کافی نیز می‌باشد. همچنین این گیاه دارویی اشتها آور و تصفیه کننده و هضم کننده بسیار خوبی می‌باشد و به خاطر خاصیت تصفیه کنندگی اش برای کسانی که دارای جوش‌های موضعی و پوستی هستند بسیار مفید خواهد بود.
این داروی گیاهی (ترشک) به خاطر داشتن اسید اکسولید نباید زیاد و بطور مداوم مورد مصرف قرار گیرد، زیرا برای مثانه و کلیه می‌تواند مضر باشد. برای استفاده موضعی از این داروی گیاهی اگر برگ یا دانه‌ی له شده، پخته شده یا جوشانده آن روی دمل‌ها گذاشته شود به راحتی درمان می‌گردد.
خواص گیاه دارویی اشق
کندل، وشا و اشه اشک از نام‌های دیگر گیاه دارویی اشق است. طبیعت این گیاه در درجه سوم گرم و خشک است.
معرفی
گیاهی است که تا ارتفاع ۳ متر رشد میکند و دارای ساقه‌های کلفت برگ‌های بزرگ و ساقه‌های گلدار متراکم می‌باشد و حاوی گل‌های سفید و کوچک چتری است.
میوه خشک و کوچک این گیاه در مرحله بلوغ به دو نیمه قابل تقسیم است. این گیاه یک بار میوه می‌دهد و پس از آن از بین میرود.
صمغ این گیاه که از ساقه‌ها و دم برگ‌ها در اثر نیش حشرات یا بریدگی ایجاد میشود، در مجاورت هوا خشک شده و پس از جمع آوری مورد استفاده قرار می‌گیرید. بهترین نوع صمغ، آن‌هایی هستند که به صورت کریستال‌های صمغی کوچک به رنگ زرد کمرنگ می‌باشد.
این گیاه یک دارو در طب سنتی است که برای درمان انواع متفاوتی از ناراحتی، در مناطقی، چون آفریقا عربستان و غرب آسیا استفاده می‌گردد.
اشق یک داروی گیاهی خلط آور (اکسپکتورانت)، ضد تشنج و مرق است که عمدتا برای درمان التهاب برونشیتی، ناراحتی‌های تنفسی و اختلالات قاعدگی استفاده میشود.
اینگونه مطرح شده است که این دارو برای درمان سرفه‌های خشک مزمن و طولانی مدت بسیار موثر است.
گاهی اوقات این گیاه به همراه دیگر گیاهان برای درمان آرتروز و تورم مفاصل استفاده میشود.
این گونه ذکر شده است که این دارو دارای خاصیت سقط جنین نیز می‌باشد و در متون عربی قدیمی به کاربرد این دارو به همین منظور اشاراتی شده است.
تنتور‌های قوی این گیاه در عطر سازی بکار میرود.
این گاه همچنین ضد بلغم است
در زیاد کردن ادرار، دفع انگل و باز کردن عرق موثر است.
همچنین از آن در مواردی مانند: سیاتیک، شب ادراری، کمر درد، عدم امکان دفع ادرار، تصلب شرایین، استسقا، سنگ مجاری ادرار، تنگی نفس، سوزش ادرار و التیام زخم‌ها استفاده نمود.
موارد منع مصرف
زنان باردار مجار به مصرف اشق نمی‌باشند، زیرا موجب سقط جنین می‌گردد.
زیاده روی در مصرف اشق موجب ناراحتی کلیه و همچنین معده میشود.
افرادی که در ادراشان خون دیده میشود، باید در مصرف اشق احتیاط نمایند.
شیوه استفاده
صمغ پودر شده را در صورت مصرف به صورت دهانی باید در دز‌های ۳/۰ تا ۱ پرم و برای سه بار در روز مصرف نمود. در مورد استفاده از تنتور هم دز مناسب شبیه به مصرف دهانی است.
خواص دارویی گیاه پنجه گربه
براساس گزارش‌های وارده، مردم آمریکای جنوبی و مرکزی برای رهایی از گرسنگی، تشنگی و خستگی از این مایع می‌نوشند.
انواع علف پنجه‌گربه در دشت دمن ایران یافت میشود و هر کدام به زبان محلی و بومی عنوانی دارد. برگ‌های سوزنی شکل این گیاه مانند پنجه گربه است به همین سبب اکثر مناطق ایران به پنجه‌گربه معروف است.
پنجه گربه نوعی گیاه بالا رونده است که دارای مو‌های ضخیم به طول ۱۰۰ پا است. این گیاه در جنگل‌های بارانی آمازون و کشور‌های استوایی آمریکای جنوبی و مرکزی یافت میشود. بخش اعظم این گیاه و اطلاعات مربوط به آن که در ایالات متحده یافت میشود در پرو به دست آمده است.
خار‌های خمیده و شبیه پنجه گربه در بدنه‌ی این گیاه میروید و به همین دلیل است که این گیاه عنوان پنجه گربه را به خود گرفته است. مایع تلخ و آبکی در داخل ساقه‌ی آن جمع میشود.
براساس گزارش‌های وارده، مردم آمریکای جنوبی و مرکزی برای رهایی از گرسنگی، تشنگی و خستگی از این مایع می‌نوشند.
ترکیبات شیمیایی گیاه پنجه گربه:
برای تهیه‌ی دارو از پنجه گربه، پوسته‌ی آن را از ریشه‌ی درخت مو (پیچک) آن جدا میسازند. ریشه‌ی این گیاه حاوی انواع بسیاری از مواد شیمیایی است. برخی تانن‌ها را در ریشه‌ی این گیاه میتوان یافت. (تانن‌ها در چای نیز یافت میشوند.) گلوکوزید‌های اسید کینوویک موجود در پنجه گربه به کاهش التهاب کمک کرده و در مقابل برخی از ویروس‌ها ایجاد مصونیت میکند.
از آنجا که جمع آوری ریشه‌ی این گیاه به منظور تهیه‌ی پوسته‌ی آن باعث نابودی گیاه میشود، لذا گیاه شناسان درصدد یافتن سایر منابع تامین این گونه عناصر هستند.
پنجه گربه به صورت پوسته (سبوس) استاندارد شده یا خام قابل دسترسی است. پوسته‌ی خام این گیاه، کوبیده شده و در تهیه‌ی چای از آن استفاده میشود. مصرف مایع استاندارد یا فرآورده‌های خشک شده‌ی این گیاه معمولا ترجیح داده میشود، چرا که استاندارد کردن در اصل به مانند کنترل کیفی تولید داروی گیاهی محسوب میشود.
خواص دارویی پنجه گربه:
بسیاری از طبیعت درمانگر‌های سراسر دنیا آن را «درمان همه چیز» نامیده اند. گمان میرود کار دستگاه ایمنی را تقویت کرده و خواص ضدسرطانی داشته باشد. معمولا پوست داخلی یا ریشه پنجه گربه مصرف میشود. ترکیبات مؤثر آن عبارتند از استرول ها، پلی فنل ها، پرو آنتوسیانیدین ها، آلکالوئید‌های اکسیندول، تری ترپن ها، و گلیکوزید‌های گیاهی، پنجه گربه می‌تواند روده را تمیز کرده و کار گویچه‌های سفید خون را بهتر سازد، که برای مقابله با بیماری‌ها و سرطان مهم است.
پنجه گربه یک ضداکسایش قوی است، که بنیان‌های آزاد را از بین میبرد و به عنوان یک ضدالتهاب عمل میکند. درمانی بسیار عالی برای گرفتاری‌های روده و عفونت‌های ویروسی است.
گمان میرود پنجه گربه شدت عوارض ناشی از شیمی درمانی و پرتودرمانی را کاهش دهد.
پنجه گربه از نظر طب سنتی ایران گرم است.
از حدود ۲۰۰۰ سال پیش، افراد قبیله‌ای در مناطقی که پنجه گربه میروید، به تهیه‌ی دارو از پوسته‌ی ریشه‌ی آن اقدام کرده اند. آن‌ها برای درمان بسیاری از بیماری‌ها از این گیاه استفاده کرده اند که به مانند یک سوپر داروی اعجاب آور عمل میکند. مثلا بیماری‌های واگیر آمیزشی، ورم مفاصل، اولسر (به معنی زخم) و سرطان نیز با پنجه گربه درمان شده است.
بعد از این ادعا‌ها توجه دانشمندان را در اروپا به خود جلب کرد، آزمایش‌های به عمل آمده نشان داد که ترکیبات موجود در پنجه گربه دارای پاره‌ای خواص قوی هستند. این عناصر و ترکیبات مجموعا می‌توانند سبب کاهش التهاب و از بین رفتن بعضی ویروس‌ها شوند و از گسترش برخی از سلول‌های سزطانی جلوگیری کنند. لازم است تحقیقات بیشتری در مورد این گیاه و خواص درمانی آن به عمل آید. با این وجود، این گیاه در زمره‌ی ۱۰ گیاه طبی مهم قرار دارد که در فروشگاه‌های مواد غذایی آمریکا در سال ۱۹۹۷ به فروش می‌رسید.
درمان آرتریت
تا به حال مطالعات زیادی در مورد خواص پنجه گربه و تاثیر گذاری آن بر روی آرتریت انجام شده است. در یک مطالعه سال ۲۰۰۱، ۴۵ فرد مبتلا به استئوآرتریت زانو هر هفته ۱۰۰ میلی گرم در روز از پنجه گربه یخ زده یا پلاسبو داده شد. نتایج نشان می‌داد که درد، در افرادی که از عصاره این گیاه استفاده کرده بودند، به صورت معنی داری کاهش داشته است. این گیاه سرشار از خواص ضد التهابی می‌باشد و همان طور که می‌دانید التهاب مهم‌ترین عامل در بیماری آرتریت است. شما می‌توانید از کرم‌های پنجه گربه به صورت موضعی بر روی اندام‌های خود استفاده کنید تا از شر درد، خلاص شوید.
مبارزه با سرطان
مطالعات علمی نشان می‌دهد که خواص پنجه گربه ممکن است باعث کشتن سلول‌های تومور و سرطان در لوله‌های آزمایش شود. دانشمندان معتقدند عصاره این گیاه مانع رشد MCF ۷ در رده سلول‌های سرطانی انسان با اثرات ضد نفوذی و ضد انعقادی روی سلول‌های سرطانی میشود. خواص آنتی اکسیدانی این گیاه دلیل خوبی است تا از آن برای درمان سرطان کمک گرفت چرا که آنتی اکسیدان‌ها از اکسیده شدن سلول‌ها توسط رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کنند.
کاهش فشار خون
از دیگر خواص پنجه گربه میتوان به کاهش فشار خون اشاره کرد. در طب سنتی چینی، انواع پنجه گربه (Uncaria rhynchophylla) برای کاهش فشار خون و همچنین بهبود علائم عصبی مختلف استفاده شده است. این گیاه مانع تجمع پلاکت‌ها و تشکیل لخته خون میشود. این بدان معنی است که پنجه گربه نه تنها می‌تواند از افزایش فشار خون جلوگیری کند، بلکه احتمال سکته‌های قلبی و مغزی را نیز کاهش می‌دهد. توانایی این گیاه برای بهبود فشار خون به یک آلکالوئید به نام هیرروسوتین نسبت داده شده است. این آلکالوئید در کانال‌های کلسیومی به عنوان یک مسدود کننده عمل میکند. مسدود کننده‌های کانال کلسیم می‌توانند فشار خون را از طریق مسدود کردن کلسیم از طریق ورود به سلول‌های دیواره قلب و دیواره‌های خون، کاهش دهند.
تقویت عملکرد ایمنی
هم مطالعان حیوانی و هم انسانی تایید کرده اند که خواص پنجه گربه می‌تواند به سیستم ایمنی بدن کمک کند. در یک مطالعه حیوانی، محققان عصاره آب محلول پنجه گربه (Uncaria tomentosa) را برای هشت هفته به نمونه‌ها داده بودند. آن‌ها دریافتند که این عصاره به صورت قابل توجه‌ای نعداد گلبول‌های سفید خون را افزایش می‌دهد. بعد از اینکه این آزمایش چند بار مورد تکرار قرار گرفت، آن را بر روی نمونه‌های انسانی انجام دادند. دقیقا همان تاثیری که عصاره پنجه گربه بر روی حیوانات گذشته بود، بر روی سلول‌های انسانی نیز مشاهده شد.
مبارزه با تبخال
این گیاه تاثیرات مثبتی بر روی تبخال نیز دارد. ویروس تبخال می‌تواند در طول یک عمر درون سیستم ایمنی بدن انسان نفوذ کند و به طور دوره‌ای باعث ایجاد لکه‌های قرمز میشود و به زخم‌های باز منجر می‌گردد. مطالعاتی که در سال ۲۰۱۴ در مجله سم شناسی مواد غذایی منتشر شد نشان داد که این گیاه فعالیت‌های ضد عفونی و ضد قارچی دارد. توانایی این گیاه در مبارزه با تبخال به دلیل آلکالوئید اکسینولول یا گلیکوزید اسید کینوویک است.
بهبود مشکلات گوارشی
محققان به بررسی مزایای احتمالی پنجه گربه برای افرادی که مبتلا به بیماری کرون هستند، پرداخته اند. کرون یک بیماری التهابی روده‌ای است که سبب التهاب لنگر دستگاه گوارش شما میشود که می‌تواند منجر به درد شکمی، اسهال شدید، خستگی، کاهش وزن و سوء تغذیه شود. اعتقاد بر این است، پنجه گربه، بویژه Uncaria tomentosa، قادر به کمک به مبارزه با التهاب همراه با کرون است. دوز ۲۵۰ میلی گرم در روز توصیه‌ای برای بیماران کرون است. اگر به طور طبیعی می‌توانید التهاب را آرام کنید، علائم ناخواسته این بیماری باید به میزان قابل توجهی بهبود یابد. پنجه گربه برای درمان یک مجموعه گسترده از اختلالات گوارشی، از جمله کولیت، دیورتیکولیت، گاستریت، هموروئید، زخم معده و سندرم روده قلیایی استفاده میشود.
طریقه‌ی مصرف گیاه پنجه گربه:
گزارش‌های مربوطه تاکید کننده این است که پنجه گربه دارای خاصیت ضد التهابی و مصونیت آور است. احتمال زیاد میرود اگر شما و پزشک تان درصدد برآمده اید تا پنجه گربه را نیز به روند درمان روزانه خود اضافه کنید، بدین علت باشد که سیستم ایمنی بدن شما بتواند فشار کمتری را تحمل کند، سیستم هاضمه شما دارای اختلال است، ممکن است از سرماخوردگی‌های دائمی یا سایر ویروس‌ها رنج ببرید یا اینکه در صدد هستید تا از سندروم روده تحریک پذیر (IBS) ,التهاب دیورتیکول یا حتی از بیماری کرون نجات یابید.
(بیماری کرون یکی از بیماری‌های التهابی روده است که با التهاب دیواره روده مشخص میشود.)
اگر قصد مصرف این گیاه را دارید، یکی از ۳ راه زیر را که بهترین نحوه‌ی مصرف است انتخاب کنید و همانطور که پزشک شما یا دستورالعمل مندج در روی بسته بندی این فرآورده مشخص کرده است، عمل کنید. به خاطر داشته باشید که به خاطر فقدان تحقیقات کافی در این خصوص، این نکته حائز اهمیت فوق العاده است که دارو را از تولید کننده‌ی معتبر آن تهیه کنید.
کاربرد رایج: برای درمان درد‌های خفیف معده، گلودرد‌ها، سرما خوردگی‌ها، ایجاد مصونیت و جراحات جزئی.
برای تهیه‌ی چای پنجه گربه، یک گرم سبوس ریشه را در ۲۵۰ میلی لیتر آب حل کنید و آن را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه بجوشانید. سپس خنک کنید و از صافی عبور دهید. یک لیوان از آن را روزانه سه بار میل کنید.
از عصاره‌ی پنجه گربه روزانه دو تا سه بار به میزان یک تا ۲ میلی لیتر میل نمایید.
برای مصرف گیاه به صورت خشک شده (عصاره استاندارد کپسولی) روزانه ۲۰ تا ۶۰ میلی گرم میل نمایید.
نکات احتیاطی و موارد منع مصرف گیاه پنجه گربه:
افراد ساکن مناطقی که پنجه گربه در آنجا میروید میگویند که این گیاه خیلی بی خطر و غیر سمی است. با این وجود، تا زمانی که علم آن را به اثبات برساند، لازم است پاره‌ای نکات احتیاطی مد نظر باشد.
به علت تحقیقات کم در زمینه خطر زا بودن یا نبودن این گیاه و اطمینان کامل نداشتن از بی خطر بودن پنجه گربه، در مصرف آن احتیاط لازم را رعایت کنید و حتما قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
انجمن فرآورده‌های گیاهان دارویی آمریکا (AHPA) این گیاه را از نظر بی خطر بودن در رده‌ی چهارم رتبه بندی کرده است. این بدان معنا است که این انجمن اسناد و مدارک کافی به منظور انجام رتبه بندی روشن بر آن اساس در اختیار ندارد. اما انجمن مزبور بر این باور است که محتوای تانن پنجه گربه ای، اگر در حد بالا مصرف شود چه بسا سبب شکم درد یا مشکلات معده‌ای _ روده‌ای خواهد شد.
برخی محققان میگویند که پنجه گربه را نباید برای درمان جراحی ترمیمی پوست، بیمارانی که پیوند اعضا داشته اند و بیمارانی که مبتلا به ایدز یا سل هستند، تجویز کرد.
کودکان زیر سه سال نباید این داروی گیاهی را مصرف کنند.
زنان باردار و شیرده باید از مصرف این گیاه پرهیز کنند.
ممکن است در طول مصرف پنجه گربه، با مدفوع شل یا اسهال مواجه شوید. این عارضه‌ی جانبی، عارضه‌ی ناچیزی است و در صورت تداوم مصرف پنجه گربه به تدریج رفع خواهد شد.
اگر دارو‌های مصونیت زا، پلاسمای تازه یا خون منجمد یا دارو‌هایی را مصرف می‌کنید که مصرف آن‌ها مستلزم پروتئین حیوانی یا هورمون‌های پپتیدی نظیر سرم‌های حیوانی، گاماگلوبولین وریدی، عصاره‌ی وریدی تیموس یا انسولین گاوی یا خوراکی است، از مصرف پنجه گربه اجتناب کنید.
اگر بیمار هستید و یا داروی خاصی مصرف می‌کنید، قبل از استفاده از پنجه گربه حتما با پزشک مشورت کنید.
خواص گیاه سرخس ماده
سرخس ماده گیاهی است که ارتفاع آن بین ۱۰ تا ۴۰ سانتی متر بوده، دارای ساقه‌های زیر زمینی خزنده می‌باشد، که به طور متراکم پوشیده از مو‌های قهوه‌ای تیره و ریشه‌های فراوان، بلند، که به رنگ قهوه‌ای تیره می‌باشد.
برگ‌ها محکم، به حالت افراشته دو ردیفه و تنگ هستند. اندام‌های مزبور به شکل چرمی، بدون کرک، سرنیزه‌ای – مستطیلی یا مستطیلی، شانه‌ای بریده و سبز رنگ می‌باشند. دمبرگ‌های این گیاه دارای مقطع نیم دایره، صاف و سفید رنگ است. در سطح زیرین رأس قطعات برگ دو ردیف موازی از گروه‌های بزرگ بدون لایه غشایی وجود دارند که ابتدا به رنگ زرد بوده، سپس قهوه‌ای تیره میشوند. از ساقه‌های زیر زمینی و ریشه جمع آوری شده در فصل پاییز و بهار برای مصارف دارویی استفاده میشود.
محل رویش گیاه سرخس ماده:
محل رویش سرخس در کشور‌های انگلستان، بخش‌هایی از اروپا و ایالات متحده می‌باشد. در استان‌های گیلان، گلستان و مازندران ایران نیز رویش دارد.
ترکیبات گیاه سرخس ماده:
ترکیبات گیاه مذکور شامل تانن‌ها (۸۰ درصد)، فلاون‌های C – گلیکوزید‌هایی از قبیل مانگیفرین، فیتواکدیسون ها، آماروپید‌ها و ساپونین‌هایی از قبیل اوسلادین که نوعی ساپونین استروییدی است و روغن‌های فرار می‌باشد.
خواص درمانی سرخس ماده:
سرخس ماده اثر خلط آوری ضعیف دارد.
صفرا آور بوده و برای ناراحتی‌های معده و روده از آن استفاده میشود.
از این گیاه همچنین برای درمان بیماری‌های تنفسی نیز استفاده میشود.
روش مصرف:
فرآورده‌های تجاری حاوی این گیاه از قبیل انواع قطره‌ها و قرص‌ها موجود است.
جهت استفاده از این گیاه به عنوان بهبود دهنده هضم برای درمان بیماری‌های مربوط به عملکرد ناحیه معده و روده، می‌بایست یک تا دو قرص یا ۱۰ تا ۲۰ قطره از فرآورده‌های آن، سه بار در روز مصرف شود.
عوارض جانبی و هشدارها:
تاکنون هیچگونه عارضه جانبی مضر و خطرناک ناشی از مصرف صحیح و اندازه گیاه مزبور مشاهده نشده است.
خواص گیاه هزارپا
نعناع گیاهی است از تیره دو لپه‌ای‌های پیوسته گلبرگ که سردسته تیره نعناعیان است و جزءسبزی‌های خوراکی است. از محل گره‌های ساقه، ریشه‌هایی خارج میشوند که ساقه جدید را درست می‌کنند؛ بنابراین اگر شما فقط یک ساقه نعناع در باغچه خود بکارید، به زودی تمام باغچه شما پر از نعناع میشود. به همین دلیل در فارسی به آن هزارپا میگویند.
نعناعی که به عنوان سبزی خوردن مصرف می‌کنیم، با نعناعی که به صورت خودرو در کوه میروید متفاوت است. البته از نظر شکل ظاهری، بو، طعم و مزه تقریباً شبیه به هم هستند، ولی از نظر اثرات درمانی، نوع کوهی قوی‌تر است.
البته خوردن نعناعی که پرورش داده میشود و به عنوان سبزی خوردن مورد استفاده قرار می‌گیرد، با غذای روزانه، مخصوصا ناهار توصیه میشود.
در مواردی که ناراحتی‌های معده وجود دارد، خوردن نعناع تازه نه تنها معده را ناراحت نمی‌کند، بلکه درمان‌کننده‌ی ناراحتی معده هم هست.
نعناع کوهی یا نعناع فِری، از نظر کاربرد و خواص از نعناع معمولی که پرورش داده میشود، بسیار عالی تر، قوی‌تر و مؤثرتر است.
این گیاه در دامنه‌ها و ارتفاعات متوسط رویش دارد. بو و عطر بسیار نافذی دارد و در کرم‌هایی که برای پوست ساخته میشوند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این گیاه، گل‌های ریز و آبی رنگی دارد و قسمت‌های مورد استفاده این گیاه، گل، برگ و ساقه آن است.
ترکیبات
نعناع دارای ماده‌ای به نام منتول است که احساس خنکی در دهان ایجاد میکند. مقدار منتول در نعناع بسته به نوع آن از ۳۵ تا ۵۵ درصد تغییر میکند که البته اگر نعناع دیر کنده شود، مقدار منتول آن تا حدود ۳۰ درصد پایین می‌آید.
خواص درمانی
ـ نعناع از نظر طب قدیم ایران نسبتا گرم و خشک است و از نظر خواص دارویی از پونه قوی‌تر است. از نعناع اسانس، روغن و تنتور تهیه می‌کنند که مصارف طبی مختلفی دارد.
ـ نعناع باد شکن است و گاز معده و روده را از بین میبرد.
ـ تقویت‌کننده معده و بدن است.
ـ ضد تشنج و ضد سرفه است.
ـ نعناع مسکن و آرام بخش است.
ـ برای بی‌خوابی، کم خوابی و ناراحتی‌های شبانه یک داروی مؤثر است.
ـ استفاده از نعناع، درد شکم را برطرف میکند.
ـ نعناع برای درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا مفید است.
ـ نعناع ناراحتی‌های عصبی را برطرف میکند.
ـ برای تسکین درد دندان، نعناع را در دهان بگذارید و بجوید.
ـ آشامیدن دم کرده نعناع یا عصاره نعناع خونریزی سینه را قطع میکند.
ـ کمپرس نعناع درد سینه و پهلو را از بین میبرد.
ـ نعناع، کرم‌های روده و معده را می‌کشد.
ـ برای از بین بردن سکسکه و دل به هم خوردگی و استفراغ، نعناع را با انار ترش بخورید.
ـ نعناع ادرار را زیاد میکند.
ـ یک فنجان دم کرده گرم نعناع سینه را آرام میکند.
ـ برای رفع قولنج و درد‌های روده، معده و هضم نشدن غذا، دم کرده نعناع بنوشید.
ـ برای از بین بردن گلودرد، دم کرده نعناع غرغره کنید.
ـ نعناع معرق است، بنابراین تب را پایین می‌آورد.
ـ در هنگام سرماخوردگی بینی را با دم کرده نعناع بشویید.
ـ نعناع بهترین دوست کبد است.
کبد را تمیز کرده و صفرا را رقیق میکند و کلسترول خون را پایین می‌آورد. برای این مورد دم کرده نعناع را قبل از غذا بنوشید.
رفع سردرد با نعناع
ـ برای رفع سردرد‌های میگرنی می‌توانید با مخلوط کردن مواد زیر، پمادی تهیه کنید و در نقطه‌ای که درد میکند، بمالید.
اسانس نعناع ۳ گرم
روغن زیتون ۲ گرم
لانولین ۵ گرم
ـ برای رفع سردرد از کمپرس نعناع استفاده کنید. به این ترتیب که ۱۰ قطره روغن نعناع را با یک لیوان آب سرد مخلوط کرده و در یک کاسه بریزید.
سپس یک پارچه که به اندازه پیشانی باشد در آن فرو برده و آب اضافی آن را بگیرید و روی پیشانی و شقیقه‌ها قرار دهید تا سردرد برطرف شود.
ضدعفونی کردن بینی با نعناع
برای ضد عفونی کردن بینی، با مخلوط کردن ۱گرم اسانس نعناع و ۴۰ گرم روغن بادام شیرین، محلولی تهیه کنید و پنج قطره در هر سوراخ بینی بچکانید.
رفع خارش با نعناع
اگر بدن شما خارش دارد مقدار ۲ گرم اسانس نعناع را در ۵۰ گرم وازلین ریخته، خوب با هم مخلوط کرده و در محل خارش بمالید.
تسکین آرتروز با نعناع
اگر از بیماری روماتیسم و آرتروز رنج می‌برید، از روغن نعناع استفاده کنید، به این صورت که ۲ قطره روغن نعناع را با یک قاشق سوپخوری روغن بادام مخلوط کرده و محل‌های دردناک را با آن ماساژ دهید.
اسانس نعناع
یکی از فرآورده‌های نعناع، اسانس آن است که از تقطیر برگ و سرشاخه‌های گلدار نعنا تحت اثر بخار آب تهیه میشود و دارای ۵۰ تا ۷۰ درصد منتول است.
اسانس نعناع که در کشور انگلستان تهیه میشود، شهرت خاصی دارد.
این اسانس به عنوان تقویت‌کننده معده، بادشکن، ضد عفونی کننده، رفع دل پیچه‌ی بچه‌ها و اسهال به کار میرود.
برای استفاده از اسانس نعناع کافی است که مقدار یک تا سه قطره از آن را با یک لیوان آب مخلوط کرده و بنوشید.
موارد احتیاط
ـ اسانس نعناع را نباید به مقدار زیاد به کودکان و نوزادان خوراند، زیرا روی حرکات تنفسی و قلب اثر می‌گذارد و ممکن است خطرناک باشد.
ـ اگر اسانس نعناع به مقدار زیاد مصرف شود، فشار خون را بالا برده و موجب حالت تهوع، استفراغ و درد معده میشود و حرکات دودی معده را از بین میبرد.
ـ نعناع با تمام فوایدی که دارد، اگر زیاد مصرف شود سیستم گوارشی را تحریک میکند؛ لذا اگر شما روزی دو تا سه فنجان دم کرده نعناع می‌نوشید، بهتر است بعد از دو هفته نوشیدن، چند روزی مصرف آن را قطع کرده و دوباره شروع کنید.
منبع:واحد مرکزی خبر/طبایع/ بیتوته/روزنامه اطلاعات